در سال ۲۰۲۲، حجم تولید جهانی وانادیوم به ۱۰۰ هزار تن رسید که در مقایسه با سال ۲۰۲۱، به میزان پنج هزار تن کاهش داشته است. کشورهای چین، روسیه، آفریقای جنوبی، برزیل و آمریکا از جمله تولیدکنندگان فلز وانادیوم در جهان هستند و چین بیشترین ذخیره و میزان تولید آن را در اختیار دارد. عنصر وانادیوم کمیاب و نادر است و معمولا به‌ صورت آزاد در طبیعت یافت نمی‌شود. این فلز در رسوبات حاوی کربن مانند نفت خام و زغال‌سنگ وجود دارد. برخی از مهم‌ترین منابع تجاری عنصر وانادیوم، مواد معدنی کارنوتیت، وانادینیت، روسکویلت، بوکسیت و مگنتیت هستند. مگنتیت تیتانفر، مهم‌ترین منبع برای وانادیوم است که در حال حاضر، حدود ۸۵ درصد از تولید فعلی پنتا اکسید وانادیوم جهان را به خود اختصاص داده است. لازم به ذکر است که فلز وانادیوم عمدتا در آلیاژها و کاتالیزورها استفاده می‌شود.

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» و به نقل از روابط عمومی شرکت مشاوره اقتصادی آرمان آتورپات، وانادیوم یک عنصر شیمیایی با نماد V و عدد اتمی ۲۳، فلزی نسبتا کمیاب، ارزشمند و استراتژیک است. وانادیوم فلزی با رنگ خاکستری نقره‌ای و ساختاری کریستالی، شکل‌پذیر و انعطاف‎پذیر بوده و شکننده نیست؛ به همین دلیل به آن فلزی نرم می‌گویند. به‌ دلیل دارا بودن ویژگی محکم و مقاوم بودن، به اشکال مختلف در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وانادیوم مقاومت خوبی در مقابل خوردگی دارد و در مقابل مواد قلیایی، اسیدهای سولفوریک و هیدروکلریک پایدار است؛ همچنین وانادیوم رسانای الکتریکی و عایق حرارتی است. عنصر وانادیوم به‌ ندرت به‌ صورت فلز خالص در طبیعت یافت می‌شود و به‌ طور طبیعی در حدود ۶۵ ماده معدنی مختلف مانند وانادینیت، کارنوتیت و پاترونیت، سنگ معادن فسفات، بوکسیت و آهن و ذخایر سوخت فسیلی وجود دارد.

پودر خالص وانادیوم و فرو وانادیوم، دو شکل صنعتی با ارزش فلز وانادیوم هستند که از طریق کاهش پنتا اکسید وانادیوم تولید می‌شود. حدود ۸۵ درصد از وانادیوم تولید شده به شکل فرو وانادیوم برای افزودن به فولاد استفاده می‌شود. تولیدکنندگان فولاد از وانادیوم برای افزایش استحکام، دوام و مقاومت حرارتی محصولات فولادی استفاده می‌کنند؛ همچنین وانادیوم به‌ عنوان یک عنصر آلیاژی در صنایع دیگر مانند هوافضا کاربرد دارد و در این صنعت برخلاف صنعت فولاد، جایگزین دیگری برای این فلز وجود ندارد.

از ترکیبات وانادیوم به‌ عنوان کاتالیزور استفاده شده و به‌ عنوان مثال، برای تولید اسید سولفوریک از وانادیوم پنتا اکسید به‌ عنوان کاتالیزور استفاده می‌شود؛ همچنین در حال حاضر استفاده از فلز وانادیوم در باتری‌های وانادیوم برای ذخیره‌سازی انرژی در مقیاس بزرگ روند رو به رشدی یافته است.

بزرگ‌ترین ذخایر فلز وانادیوم در آفریقای جنوبی و چین و در معادن مگنتیت تیتانفر واقع شده که این سنگ‌آهن حاوی یک تا ۱.۵ درصد پنتا اکسید وانادیوم است؛ همچنین این فلز از سرباره ذوب فولاد و از گرد و غبار دودکش روغن سنگین به‌ عنوان محصول جانبی تولید می‌شود. ذخایر وانادیوم بیشتر در کشورهای آفریقای جنوبی، شمال غربی چین و شرق روسیه وجود دارد. در سال ۲۰۲۲، میزان ذخیره وانادیوم در جهان حدود ۲۶ هزار تن و میزان تولید جهانی وانادیوم در این سال، حدود ۱۰۰ هزار تن بوده است.

افزایش تولید جهانی فلز وانادیوم

روند تولید سالانه وانادیوم در جهان طی سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ در نمودار یک قابل مشاهده است.

مطابق با نمودار یک و با بررسی داده‌های تولید سالانه وانادیوم در جهان از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲، روند تولید وانادیم افزایشی بوده است. طی دوره مورد بررسی با نرخ رشد مرکب سالانه ۹ درصد، از میزان ۷۱ هزار تن به ۱۰۰ هزار تن رسیده است. میزان تولید چین به‌ عنوان بزرگ‌ترین کشور تولیدکننده در سال ۲۰۱۸، حدود ۴۰ هزار تن بوده و در سال ۲۰۲۲، به میزان ۷۰ هزار تن رسیده است. بیشترین میزان افزایش تولید طی پنج سال گذشته توسط چین به ثبت رسیده است. میزان تولید روسیه روندی افزایشی و کاهشی داشته و در نهایت از میزان ۱۸ هزار تن در سال ۲۰۱۸، به میزان ۱۷ هزار تن در سال ۲۰۲۲ رسیده است.

منابع وانادیوم در سطح جهان ۶۳ میلیون تن تخمین زده شده است و اکثریت آن در چین، روسیه و آفریقای جنوبی قرار دارد. برزیل، آمریکای شمالی و استرالیا نیز دارای ذخایر وانادیوم هستند. این عنصر در نفت خام بخش‌هایی از خاورمیانه، روسیه و در ماسه‌های قیری در غرب کانادا نیز قرار دارد و همچنین بخش‌هایی از زغال‌سنگ موجود در چین و آمریکا حاوی وانادیوم هستند.

رشد در ساخت‌و‌ساز، توسعه زیرساخت‌ها و صنایع خودروسازی، منجر به افزایش تقاضای فولاد شده است که در نتیجه رشد بازار وانادیوم طی پنج سال گذشته را در پی داشته است؛ همچنین استفاده از منبع تجدیدپذیر مانند انرژی بادی و خورشیدی اغلب به سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی نیاز دارند که از وانادیوم استفاده می‌شود که تقاضا برای وانادیوم را افزایش داده است. این کاربرد بعد از فولاد، بیشترین مصرف وانادیوم را به خود اختصاص داده است.

با توجه به اینکه بیشترین مصرف وانادیوم در صنعت فولاد است، بنابراین بزرگ‌ترین کشورهای مصرف‌کننده از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد هستند که شامل چین، آمریکا و هند است. بیشترین مصرف وانادیوم در صنعت فولاد است که سهمی معادل ۸۹ درصد داشته و در رتبه دوم صنایع مصرف‌کننده یعنی ذخیره‌سازی انرژی با سهم ۴.۳ درصد قرار گرفته است.

چین و روسیه، دو کشور برتر تولیدکننده وانادیوم در جهان

سهم کشورهای برتر تولیدکننده فلز وانادیوم طی بازه زمانی ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ در نمودار ۲ قابل مشاهده است.

با نگاهی به نمودار ۲ می‌توان دریافت که دو کشور چین و روسیه، از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فلز وانادیوم هستند. چین علاوه بر داشتن بیشترین ذخیره با حدود ۹ میلیون تن، با سهم ۶۴ درصد از کل تولید جهانی در صدر کشورهای تولیدکننده قرار گرفته است. چین به‌ دلیل تولید بالای فولاد، در مصرف وانادیوم در جهان نیز پیشتاز است.

بعد از چین، روسیه با سهم ۲۰ درصدی دومین کشور تولیدکننده وانادیوم در جهان است. سایر کشورها از آفریقای جنوبی، برزیل و آمریکا تشکیل شده است که آفریقای جنوبی به‌ طور میانگین هشت هزار تن و برزیل ۶ هزار تن تولید طی سال گذشته داشته‌اند. برزیل، بزرگ‌ترین صادرکننده وانادیوم در جهان است که حدود ۲۵ درصد از بازار جهانی صادرات را تشکیل می‌دهد.

انتهای پیام//