یکی از مهم‌ترین پتانسیل‌های معدنی کشور در زمینه سنگ آهن، در استان خراسان رضوی و شهرستان خواف واقع شده است. تخمین زده می‌شود که این معدن بیش از یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تن ذخیره سنگ‌آهن داشته باشد. بر این اساس، چندین شرکت معدنی و فولادی با حضور در این منطقه، اقدام به سرمایه‌گذاری و احداث واحدهای فرآوری کرده‌اند. یکی از آن‌ها شرکت صنعتی و معدنی اپال پارسیان است که توانسته هم در بخش کنسانتره و هم در گندله سرمایه‌گذاری کند. نکته قابل توجه در مورد واحدهای فرآوری این شرکت آن است که اغلب تجهیزات و ماشین‌آلات به ویژه در کارخانه گندله‌سازی، بومی و ساخت داخل هستند. در این خصوص با شهرام سلطانی، مدیرعامل شرکت صنعتی و معدنی اپال پارسیان سنگان به گپ‌وگفت نشسته‌ایم که متن کامل آن را در ادامه می‌خوانید:
توضیحاتی در خصوص فعالیت‌های شرکت صنعتی و معدنی اپال پارسیان سنگان بفرمایید.
چندین شرکت در مجتمع سنگ‌آهن سنگان در معادن سنگ‌آهن شرق ایران موسوم به عسلویه شرق ایران، فعالیت می‌کنند. این شرکت‌ها شامل فولاد مبارکه، فولاد خراسان، فولاد شرق کاوه، شرکت سیمیدکو (صنعتی و معدنی توسعه ملی) و اپال پارسیان سنگان می‌شوند که اقدام به احداث واحدهای فرآوری مانند کنسانتره‌سازی و گندله‌سازی کرده‌اند، البته شرکت‌های امیرسنگان پارسیان و احیای سپاهان نیز در بخش پلاسری معدن سنگ‌آهن سنگان مشغول به فعالیت هستند. نکته قابل توجه این است که به جز دو شرکت آخر که در معادن پلاسری هستند، بقیه شرکت‌ها معدن در اختیار ندارند و مجتمع سنگ‌آهن سنگان به نمایندگی از ایمیدرو، تامین سنگ‌آهن شرکت‌های مستقر را بر عهده دارد.
شرکت اپال پارسیان سنگان یکی از شرکت‌های زیرمجموعه شرکت سرمایه‌گذاری پارسیان است که در بخش فرآوری سنگ‌آهن معادن سنگان در استان خراسان رضوی و نزدیکی شهر خواف سرمایه‌گذاری و واحدهای کنسانتره‌سازی و گندله‌سازی را احداث کرده است. در حال حاضر، در این منطقه یک کارخانه ۲٫۶ میلیون تنی کنسانتره‌سازی احداث شده که به تدریج با بهبود فرآیندهای خطوط تولیدی، میزان تولید آن به سه میلیون و ۲۰۰ هزار تن در سال ارتقا پیدا کرد. همچنین یک کارخانه تولید گندله پنج میلیون تنی نیز احداث کرده‌ایم که بخشی از خوراک آن توسط کارخانه کنسانتره‌سازی به میزان سه میلیون و ۲۰۰ هزار تن تامین شده و بخشی دیگر نیز از شرکت‌های دیگر خریداری می‌شود. تمام گندله تولیدی در این کارخانه به مصرف داخلی صنایع فولادی کشور در بخش احیا مستقیم می‌رسد. بخشی از این گندله در داخل استان خراسان رضوی و نیز فولادسازان در استان‌های دیگر مانند مبارکه، فولاد کاوه جنوب کیش و… استفاده می‌شود.
نکته مهم دیگر این است که با اینکه در انتهای سال ۱۳۹۸ در اغلب مناطق کشور شاهد شیوع بیماری کرونا و بعضا تعطیلی کسب و کارها بودیم اما خوشبختانه در شرکت اپال پارسیان این اتفاق نیفتاد و با مراقبت‌های بسیار شدید و سختگیرانه‌ای که اعمال شد، هم سلامتی کارکنان حفظ شد و هم تولید در خطوط فرآوری با سرعت و توان گذشته ادامه پیدا کرد. در حال حاضر برای حفظ سلامتی، هم تست‌های دوره‌ای و هم تست‌های روزانه برای کارکنان، رانندگان ماشین‌آلات، اپراتورها و… که هر روز به کارخانه وارد می‌شوند، صورت می‌گیرد. خوشبختانه در این تست‌ها مورد حادی مشاهده نشده و اگر با مورد مشکوک برخورد کنیم، قطعا مورد پیگیری قرار می‌گیرد.
آیا برنامه‌ای برای ورود به حوزه معدن‌کاری نیز دارید؟
ایمیدرو برای پیمانکاری بخش معدن مناقصه برگزار و استخراج را به دو شرکت واگذار کرد. در صورتی که سرمایه‌گذاران حاضر در معدن سنگان، خود اقدام به حضور در بخش معدن و در استخراج مشارکت می‌کردند، قطعا شرایط بهتری برای این شرکت‌ها رقم می‌خورد. چراکه شرکت‌های حاضر در معدن که واحدهای فرآوری مانند کنسانتره و گندله در اختیار دارند، به ایمیدرو و شرکت‌های استخراج‌کننده برای تامین سنگ و خوراک محتاج خواهند بود.
مهم‌ترین چالش‌های شرکت صنعتی و معدنی اپال پارسیان چه مواردی را تشکیل می‌دهد؟
شرکت ما در بخش محروم استان خراسان رضوی و در نزدیکی مرز ایران و افغانستان در حال فعالیت است. قطعا نخستین چالش پیش روی شرکت‌های فعال در این معدن، کمبود زیرساخت‌های اساسی مانند آب، گاز و جاده است. باید توجه داشت که میزان بارندگی در عمده مناطق شرقی کشور بارندگی کم بوده و به همین دلیل، نخستین چالش شرکت صنعتی و معدنی اپال پارسیان، کمبود آب است، البته در این رابطه تمهیداتی اندیشیده‌ایم که ازجمله آن‌ها می‌توان به قرار دادن سرند آبگیر برای برگشت آب از سد باطله اشاره کرد. این اقدامات باعث کاهش مصرف آب تازه شده‌اند.
با توجه به اینکه معدن دراختیار نداریم، تامین سنگ‌آهن مناسب و متناسب با خطوط تولیدی نیز چالش دیگری برای مجموعه محسوب می‌شود. طبیعتا اگر کیفیت سنگ ورودی به واحدهای فرآوری دچار نوسان شود، میزان تولید نیز دچار نوسان خواهد شد.
تحریم‌ها، معضل دیگری برای تولیدکنندگان است، گرچه شرکت اپال پارسیان تا جایی که توانسته این چالش را برطرف کند و به همین منظور، واحد بومی‌سازی را در چارت سازمانی خود تعریف کرده است. این واحد نیز توانست در طی این سال‌ها تا حدود زیادی قطعات و تجهیزات مورد استفاده را بومی‌سازی کند.
شرکت صنعتی و معدنی اپال پارسیان یک تجربه موفق در زمینه بومی‌سازی داشته است. قرار بود کارخانه گندله‌سازی در ابتدای برگزاری مناقصه با تکنولوژی اتوتک احداث شود اما با توجه به تحریم‌ها، شرکت خارجی دارای تکنولوژی اعلام کرد که نمی‌تواند در پروژه به فعالیت ادامه دهد. به همین دلیل شرکت ایرانی شریک در پروژه تقبل کرد که ساخت کارخانه را بدون حضور شرکت خارجی ادامه دهد. زمانی که شرکت خارجی از پروژه کنار کشید، پیشرفت پروژه کمتر از ۳۰ درصد بود که البته بخشی از تجهیزات و ماشین‌آلات پروژه در آن هنگام ساخت ایران بودند. بنابراین ۷۰ درصد باقی‌مانده از پروژه بدون حضور خارجی‌ها، با تکنولوژی کاملا ایرانی و قطعات ساخت داخل پیش رفت. به این ترتیب برای نخستین بار در کشور، تکنولوژی ساخت کارخانه گندله‌سازی بومی‌سازی شد. این یعنی اگر شرکت دیگری قصد ساخت کارخانه گندله‌سازی داشته باشد، می‌تواند مشابه کارخانه اپال پارسیان بسازد. هرچند که برخی از قطعات بسیار حیاتی مانند الکتروموتورها و پمپ‌های بسیار بزرگ باید از خارج تامین می‌شدند.
برنامه‌های سال جاری شرکت صنعتی و معدنی اپال پارسیان چیست؟
برنامه شرکت در سال جاری فروش گندله سنگ‌آهن به شرکت‌های داخلی است. وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال ۱۳۹۹، گندله را برای شرکت‌های مصرف‌کننده سهمیه‌بندی کرده است. بنابراین تمام محصولات شرکت ما به مصرف داخلی خواهد رسید. با این وجود شرکت ما اگر صادرات نداشته باشد، باید چاره‌ای برای تامین ارز جهت خرید خارجی بیندیشد. در این رابطه دولت می‌تواند مجوز صادرات مشروط و محدود به واردات قطعات و ماشین‌آلات ضروری را برای شرکت ما صادر کند. ضمن اینکه می‌توان ارز را به صورت ثبت سفارش بدون صادرات تامین کرد. به هر حال، شرکت اپال پارسیان به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگ‌آهن در شرق کشور برای واردات قطعات و تجهیزات به ارز نیاز دارد.
در حال حاضر، یک طرح توسعه احداث کارخانه ۲٫۴ میلیون تنی تولید کنسانتره در دست اقدام داریم که تحریم‌ها بر روند احداث آن تاثیر گذاشته است. در این پروژه نیز یک پیمانکار از اروپا مشارکت داشت که تحریم‌ها مانع از ادامه همکاری این شرکت با شرکت اپال پارسیان شد. در این خصوص به دنبال راهکار اساسی به ویژه ساخت داخل و بومی‌سازی کارخانه کنسانتره نیز هستیم. در حال حاضر، کارخانه کنسانتره بیش از ۱۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
