هم اکنون بحران آب، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های پیش روی کشور است. بنابراین برخی صنعت‌گران علاوه بر کار صنعتی، به دنبال راه حلی برای کاهش میزان مصرف آب در واحدهای تولیدی خود هستند.
در این رابطه پایگاه خبری، تحلیلی «فلزات‌آنلاین» با مدیر عامل شرکت جهان فولاد سیرجان به گفت‌وگو نشسته است. علی عباسلو به این مهم اشاره دارد که صنایع باید در استفاده بهینه در مصرف تمام تلاش خود را بکار گیرند، چنان‌که کارخانه‌های زیر مجموعه شرکت گل‌گهر تلاش خود را برای استفاده از آب دریا در مجموعه واحد‌هایی که در آینده قرار است افتتاح شوند، به کار بسته اند. شرح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید
میزان مصرف آب و انرژی در صنعت فولاد در ایران و جهان چقدر است؟ آیا این میزان از مصرف با استانداردهای جهانی تطابق دارد؟
یکی از دلایل اصلی رشد اقتصاد جهانی، تولید محصولات آهنی و فولادی است. امروزه باوجود پیشرفت‌های فراوان تکنولوژی هیچ محصول جایگزینی برای فولاد در کاربردهای ساخت‌وساز، معدن‌کاری، حملونقل و سایر بخش‌های تولیدی وجود ندارد.
با توجه به موقعیت جغرافیایی کشور، ایران در میان کشورهای خشک و نیمه خشک جهان از نظر دسترسی به منابع آب رتبه‌بندی شده است. آمارها نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر، کمبود شدید منابع آب و کاهش بارندگی‌ها منجر به بحرانی شدن شرایط آب در کشور شده است. مصرف آب در صنعت فولاد ۵/ ۸۹ میلیون متر مکعب است که معادل ۷ درصد کل آب صنعتی مصرفی در ایران است.
البته این موضوع فقط به آب خلاصه نمی‌شود، کاهش در میزان مصرف انرژی و برق نیز از دیگر مزیت‌های روزآمد شدن فناوری در صنعت فولاد محسوب می‌شود. در این صنعت در بسیاری از شرکت‌ها مانند جهان فولاد سیرجان، تجهیزات به‌کار رفته از آخرین تکنولوژیهای روز جهان استفاده می‌کنند که از برندهای معتبر خارجی خریداری یا این‌که با بهترین محصولات در داخل کشور تولید شده است. این امر باعث شده که میزان آب مصرفی در فولاد در این مجموعه‌ها در حد استانداردهای جهانی باشد.
با این حال هنوز هم باید اقدامات مناسبی در کشور برای کاهش مصرف آب و انرژی صورت گیرد. طبق پیش‌بینی‌های صورت گرفته، آب‌های مورد استفاده برای مجموعه کارخانه‌های موجود در منطقه گل‌گهر از محل آب‌های داخل کشور تامین نخواهد شد.
چرا که قرار است این آب از طریق شیرین کردن آب دریا و انتقال به مناطق گل‌گهر، سرچشمه و چادرملو تامین شود. این پروژه عظیم انتقال آب تا سال ۹۸ در کشور عملی خواهد شد. شایان ذکر است که هزینه‌های انتقال آب از هزینه انتقال سنگ‌آهن به مراتب کمتر خواهد بود.
با توجه به محدودیت منابع آبی، چه منابع جایگزینی برای کاهش بحران آب در صنعت فولاد وجود دارد؟
تصفیه آب و فاضلاب نیز در دستور کار برخی از شرکت‌ها قرار گرفته که از هدررفت آن جلوگیری می‌کند. مجموعه شرکت‌های گل‌گهر نیز در اوایل فاز طراحی برای تصفیه فاضلاب قرار دارد و با برنامه‌های پیش‌بینی شده قرار است تا از این آب‌ها در فرآیندهای تولید فولاد استفاده شود. در حال حاضر آب برخی از چاه‌ها را که به‌دلیل نفوذ فاضلاب به داخل آن‌ها قابلیت استفاده ندارند برای مصارف صنعتی به داخل کارخانه‌ها انتقال می‌دهند.
چه روش‌هایی برای استفاده مجدد از آب در صنعت فولاد وجود دارد؟
کاهش منابع آب شیرین و مدیریت منابع آب از جمله نگرانی‌ها و چالش‌های عمده در جهت پایداری چرخه تولید است. آب استفاده شده می‌تواند استفاده مجدد و بازیافت شود. آب استفاده شده برای کاربرد مجدد نیاز به خنک کردن و نمک‌زدایی دارد، زیرا افزایش غلظت نمک در سیستم‌های گردش آب به علت تبخیر نه تنها می‌تواند یک مسئله زیست‌محیطی مهم باشد، بلکه تأثیراتی منفی روی تجهیزات و ماشین‌آلات مثال در کارخانه‌های نورد دارد.
به عنوان مثال، فسفات‌ها می‌توانند باعث تخریب محیط آب شوند، کلریدها می‌توانند به خوردگی فلزات منجر شوند، و کربنات‌ها باعث تشکیل رسوبات در لوله‌ها و باعث افزایش مصرف انرژی می‌شوند.
با به‌کارگیری روش‌های مناسب برای حذف مواد با اثرات مخرب از آب می‌توان امکان استفاده مجدد از آن و در نتیجه کاهش مصرف آب را به‌وجود آورد. استفاده از تکنولوژی‌ها برای تصفیه آب باعث کاهش مشکلات در این زمینه می‌شود.
هرگاه صحبت از مدیریت مصرف آب در صنعت م یشود، سه موضوع کاهش مصرف، مصرف مجدد و بازیافت آب به ذهن متبادر می‌شود، توجه مناسب و درخور به این سه موضوع از کاهش بیشتر منابع آب کشور تا حد مطلوبی جلوگیری می‌کند.
کشورهای همسایه برای تامین آب مصرفی خود در صنعت فولاد چه اقداماتی انجام می‌دهند؟
یکی از روش‌های تهیه و تامین آب صنایع فولاد در کشورهای حوزه خلیج‌فارس، استفاده از آب دریا است. پژوهش‌ها سال ۲۰۱۲ نشان می‌دهد که امارات، کویت، عربستان و حتی بحرین با وجود استفاده از میلیون‌ها لیتر آب چندین برابر ایران توجه خود را به استفاده از آب خلیج‌فارس معطوف کرده‌اند، اقدامی که کارخانه‌های تابع شرکت گل‌گهر درصدد انجام آن هستند.
شایان ذکر است که این انتقال آب تماما توسط بخش‌های خصوصی در حال انجام است و تا ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. در اینجا نیز باید گفت که کارخانه‌های فولادی باید تا حد امکان در کنار نوار آبی جنوب کشور ساخته شوند تا علاوه بر استفاده از آب دریا برای تولید فولاد از مزایای حملونقل و زیرساخت‌های جانبی موجود نیز حداکثر بهره لازم را ببرند.
