وزیر صنعت و منابع معدنی عربستان سعودی در اظهارات اخیر خود گفت: بخش جهانی معدن در آستانه تغییرات اساسی قرار دارد و به نظر می‌رسد برای توسعه آن به حدود ۶ تریلیون دلار سرمایه‌گذاری طی یک دهه آینده نیاز خواهد بود. انتظار می‌رود در بخش جهانی معدن، منطقه خاورمیانه به یک قطب جدید و نوظهور در راستای ایجاد نوآوری و پایداری، به ویژه در کشورهایی از جمله عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر تبدیل شود.

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین» و به‌ نقل از سازمان مطبوعاتی «Middle East Monitor»، وزیر صنعت و منابع معدنی عربستان سعودی در ادامه سخنان خود با اشاره به بازدیدهای اخیر از چندین شرکت معدنی در کشور قطر، عنوان کرد: کشور قطر پیشرفت قابل‌توجهی در راه‌اندازی شرکت‌های معدنی طی سال‌های اخیر داشته است. با این حال، در خصوص بهره‌برداری از منابع معدنی خود هنوز در ابتدای راه قرار دارد و نیازمند رشد حجم سرمایه‌گذاری‌ها، به ویژه در خصوص مدرن‌‌سازی زیرساخت‌ها و تجهیزات به کار رفته در فرایند استخراج و تولید در معادن است.

خاورمیانه؛ منطقه‌ای مملو از مواد معدنی

منطقه خاورمیانه که به داشتن ذخایر غنی نفت و گاز در سطح جهان معروف است، به نظر می‌‌رسد که قرار است به یک قطب جهانی تبدیل شود. در همین راستا، عربستان سعودی طبق سند چشم‌انداز توسعه اقتصادی ۲۰۳۰ خود قصد دارد به منظور کاهش وابستگی درآمد اقتصادی خود به فروش نفت، اولویت تمرکز خود را بر روی توسعه منابع و ذخایر معدنی قرار دهد.

طبق برآوردهای انجام شده، ارزش حجم ذخایر معدنی استخراج نشده این کشور حدود ۱٫۳ تریلیون دلار اعلام شده که شامل طلا، فسفات و عناصر نادر خاکی است. با توجه به این مسئله، جایگاه عربستان سعودی در آینده به طور بالقوه در زنجیره تامین جهانی در بخش معدن ارتقا پیدا می‌کند.

از سوی دیگر، به نظر می‌رسد کشور قطر با الگوبرداری از امارات متحده عربی، در نظر دارد به یک بازیگر منطقه‌ای برجسته در بخش معدن با اتکا به به‌کارگیری فناوری‌های به روز تبدیل شود. با توسعه بخش معدن در قطر، اتکای این کشور برای کسب درآمد اقتصادی از طریق فروش گاز طبیعی کاهش پیدا خواهد کرد.

وزیر صنعت و منابع معدنی عربستان سعودی در ادامه عنوان کرد: قطر سعی دارد مفهوم ثبات و تعادل را میان فرایند استخراج و مولفه پایداری ایجاد کند.

تحول دیجیتال قاعده بازی در بخش معدن را تغییر می‌دهد

آن‌‎طور که به نظر می‌رسد، تعدادی از کشورهای خاورمیانه از جمله عربستان سعودی، قطر و امارات به کمک استفاده از تحول دیجیتال، به یک بازیگر جدید منطقه‌ای و حتی جهانی در بخش معدن تبدیل خواهند شد. بر همین اساس، استفاده از فناوری‎‌هایی مانند هوش مصنوعی (AI)، یادگیری ماشینی و بلاک‌چین، روش‌‎های اکتشاف، استخراج و بهره‌برداری از منابع معدنی را تغییر داده است. در همین رابطه، می‌توان به کمک سیستم دوقلوهای دیجیتال به صورت مجازی عملیات استخراج از معادن را شبیه‌سازی کرد. همچین می‌توان از این سیستم به منظور افزایش بازدهی و بهره‌وری عملیات استخراج در معادن و صرفه‌جویی در هزینه‌کرد‌ها استفاده کرد و حتی آسیب‌های زیست‌محیطی را تا حد بسیار زیادی کاهش داد.

به نظر می‌رسد عربستان سعودی از قبل اقداماتی در همین رابطه مبتنی بر استفاده از هوش مصنوعی در نقشه‌برداری از منابع معدنی به منظور افزایش بازدهی اکتشافات را آغاز کرده است.

به گفته وزیر صنعت و منابع معدنی عربستان سعودی، روند تکامل انقلاب صنعتی چهارم نسبت به سه روند قبلی با سرعت بسیار بیشتری به خصوص در سال‌های اخیر در حال انجام است.

وی اضافه کرد: بخش معدن از پیشرفت‌های به دست آمده در انقلاب صنعتی چهارم بهره برده است و انتظار می‌رود با تداوم سرمایه‌گذاری‌ها، بخش مذکور به یکی از ارکان اصلی اقتصاد کشورهای در حال توسعه جهان تبدیل شود.

از سوی دیگر امارات متحده عربی نیز از فناوری بلاک‌چین به منظور حفظ شفافیت در زنجیره تامین و افزایش اعتماد شرکای بین‌المللی خود در بخش معدن بهره‌ می‌برد. از این رو، با استفاده از فناوری مذکور تمایل سرمایه‌گذاران جهانی برای به‌کارگیری استانداردهای مبتنی بر شاخص محیطی، اجتماعی و حاکمیتی (ESG) در فرایند سرمایه‌گذاری‌ها افزایش یافته است.

مولفه پایداری همچنان در اولویت بخش معدن قرار دارد

می‌توان ادعا کرد که مولفه پایداری، از عناصر کلیدی در ایجاد تحول در بخش معدن منطقه خاورمیانه محسوب می‌شود. وزیر صنعت و منابع معدنی عربستان سعودی با اشاره به بازدید اخیر خود از بخش‌های مختلف صنایع معدنی قطر، اظهار داشت: استفاده از سیستم‌های بازیافت آب در پروژه‌های بخش معدن و به‌کارگیری انرژی‌های تجدیدپذیر در سایت‌های معدنی، از جمله مواردی بوده که نشان می‌دهد قطر به مولفه پایداری در بخش معدن، توجهی ویژه داشته است.

در همین راستا، شرکت «Qatar Mining Company» به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های معدنی جهان اعلام کرده است که تلاش این شرکت به منظور کاهش انتشار کربن از طریق تولید برق از طریق نیروگاه‌های خورشیدی در بخش استخراج فسفات به شدت افزایش یافته است؛ البته اقدام شرکت مذکور دقیقا طبق مفاد طرح سند چشم‌انداز توسعه اقتصادی ۲۰۳۰ قطر انجام پذیرفته است.

تاثیر همکاری‌های منطقه‌ای و پیامدهای ژئوپلیتیکی بر بخش معدن خاورمیانه

جاه‌طلبی‌های کشورهای خاورمیانه در بخش معدن موجب شده است همکاری کشورهای مختلف در زمینه توسعه بخش مذکور در منطقه نامبرده شده به شدت افزایش پیدا کند. بر همین اساس، به نظر می‌رسد کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به دنبال ایجاد یک ائتلاف متحد در بخش معدن هستند.

انتظار می‌رود به اشتراک‌گذاری بهترین شیوه‌ها در خصوص تحول دیجیتال و مولفه پایداری موجب شود کشورهای عضو این ائتلاف به جایگاه برترین کشورهای جهان در بخش معدن دست پیدا کنند؛ البته تداوم تنش‌های ژئوپلیتیکی در منطقه خاورمیانه و به‌گارگیری سیاست‌گذاری چندوجهی از سوی برخی کشورها ممکن است بر وضعیت ایجاد ثبات مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت در بخش معدن منطقه مذکور تاثیر منفی بگذارد. همچنین، رشد رقابت‌ها به منظور جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی در بخش معدن ممکن است به افزایش تنش‌ها میان کشورهای خاورمیانه منجر شود. از این رو، حل چنین مشکلاتی نیازمند ایجاد یک ائتلاف واحد و تلاش مشترک به کمک انجمن‌های فعال در بخش معدن کشورهای منطقه خاورمیانه همانند کنفرانس «Future Minerals Forum» که هر ساله در ریاض عربستان برگزار می‌شود، خواهد بود.

تمرکز بر آموزش نیروی کار ماهر در بخش جهانی معدن

واضح است که گذار به روند توسعه دیجیتال در بخش معدن نیازمند آموزش نیروی کار ماهر خواهد بود. در همین راستا، کشورهای خاورمیانه در برنامه‌های خود در رابطه با توسعه بخش معدن، آموزش نیروی کار ماهر را به طور ویژه در دستور کار قرار داده‌اند.  دستیابی به اهداف چنین برنامه‌هایی از طریق مشارکت و همکاری با شرکت‌های معدنی مطرح و ایجاد ائتلاف معدنی در مقیاس جهانی و به صورت بومی میسر خواهد شد.

وزیر صنعت و منابع معدنی عربستان سعودی در ادامه به ضرورت ادغام روش‌های استخراج و توسعه در بخش معدن قطر، هم به روش سنتی و هم به روش مدرن تاکید کرد.

بخش معدن خاورمیانه در سال ۲۰۲۵ در چه وضعیتی قرار دارد؟

انتظار می‌رود سرعت حرکت بخش معدن خاورمیانه در سال ۲۰۲۵ به سمت تکامل و نوآوری افزایش پیدا کند. با تمرکز بر سه مولفه کلیدی تحول دیجیتال، پایداری و همکاری منطقه‌ای، کشورهای عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر به بازیگران پیشرو در بخش معدن خاورمیانه تبدیل خواهند شد؛ به همین دلیل راه برای سایر کشورهایی که به دنبال استخراج مسئولانه از منبع معدنی در مقیاس جهانی هستند، هموارتر می‌شود.

وی در پایان سخنان خود با اشاره به یک جمله معروف از شاعر بلندآوازه ایرانی یعنی مولوی، خاطرنشان کرد: در مقابل تغییراتی که بر سر راه توسعه اقتصادی عربستان سعودی، به ویژه بخش معدن قرار بگیرد، مقاومتی صورت نخواهد گرفت. ایجاد تحول در بخش معدن خاورمیانه نه تنها جایگاه منطقه را در این بخش به طور چشمگیری افزایش می‌دهد بلکه تاثیر مثبت آن در صنایع معدنی در مقیاس جهانی در آینده به وضوح نمایان خواهد شد.

انتهای پیام//