خواص فیزیکی فلز سرب، فراوانی نسبی و قیمت مناسب آن باعث شده است تا این فلز به طور گسترده در بخش‌های مختلفی همچون ساخت‌و‌ساز، لوله‌کشی، ساخت رنگ‌دانه‌ها، تجهیزات نظامی، لحیم‌کاری و باتری‌‌سازی مورد استفاده قرار گیرد. تولیدکنندگان شمش سرب برای تولید شمش از دو ماده اولیه یعنی کنسانتره و باتری‌های فرسوده بهره می‌برند. در حال حاضر چین با تامین ۵۰ درصدی نیاز جهان، به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده سرب شناخته می‌شود. ایران نیز از لحاظ دارا بودن ذخایر معدنی سرب و روی در جایگاه ششم جهان قرار دارد؛ علی‌رغم منابع معدنی موجود و سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در صنعت سرب، میزان تولید حقیقی شمش سرب در ایران ۱۷۸ هزار تن در سال است؛ در صورتی که با ظرفیت‌های ایجاد شده، ایران توانایی تولید بیش از یک میلیون تن شمش سرب به طور سالانه دارد.

در حال حاضر صنعت سرب کشور با مشکل کمبود مواد اولیه دست به گریبان است؛ میزان استخراج از معادن سرب کشور بسیار پایین است به همین دلیل میزان خاک معدنی عرضه شده در داخل کشور جوابگوی نیاز تولیدکنندگان نیست. به سبب تقاضای بالا و عرضه کم خاک معدنی، تولیدکنندگان برای تولید سرب با مشکلات فراوانی مواجه هستند. در رابطه با تولید شمش سرب از طریق بازیافت باتری‌های فرسوده خودرو نیز ممنوعیت‌ واردات باتری‌های قراضه به دلیل مسائل زیست‌محیطی باعث شده تا واحد‌های بازیافت سرب نیز با کمبود خوراک مواجه شوند. در کنار کمبود مواد اولیه، اعمال محدودیت‌هایی برای صادرات محصولات سبب شده تا تولیدکنندگان موظف باشند مقداری از محصول تولیدی خود را در بورس کالا عرضه کنند. همچنین عدم تعامل با سایر کشور‌ها و عدم ارتباط با سیستم‌های بانکی جهانی باعث شده تا نتوانیم به راحتی مبادلات ارزی داشته باشیم.

در خصوص فلز روی هم باید گفت علی‌رغم اینکه خاک اکسیدی معدن انگوران روبه اتمام است، متاسفانه شرکت‌های تولیدکننده روی، با وجود دسترسی به دانش و تکنولوژی تولید روی از خاک معدنی سولفوره، خط تولید خود را برای استفاده از این نوع خاک به‌روزرسانی نکرده و اقدامات لازم جهت راه‌اندازی خط تشویه را انجام نداده‌اند. لازم به ذکر است که این اقدامات نیاز به سرمایه‌‌‌گذاری‌های کلان دارد که تاکنون صورت نگرفته اما با توجه به شرایط موجود، لاجرم تولیدکنندگان مجبور هستند تا به این سمت حرکت کنند. مراحل ابتدایی خط تولید روی، اعم از کوره و تجهیزات مربوطه باید به صورتی ساخته شوند که خاک سولفوره را تبدیل به خاک اکسیدی کنند؛ سپس با توجه به اینکه نوع خاک اکسیدی است، نیاز به تغییر ماشین‌آلات و تجهیزات مراحل بعدی تولید نیست.

شرایط بازار و میزان تقاضا برای شمش سرب، طی چند ماه اخیر آنچنان مساعد نبوده و میزان مصرف جهانی و داخلی روند نزولی به خود گرفته است. این روند نزولی متاثر از رکود اقتصاد جهان بعد از همه‌گیری ویروس کووید ۱۹، کاهش تقاضای چین به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده فلزات و واردکننده کنسانتره سرب در جهان است؛ در داخل کشور نیز به سبب کاهش طرح‌های توسعه‌ای و کمبود بودجه نهاد‌های دولتی، میزان مصرف فلزات به صورت چشمگیری کاهش یافته است.

راهکار‌‌هایی که می‌توانند گره از کار تولیدکنندگان بگشایند، سرمایه‌گذاری و ایجاد واحد‌های تولیدی در صنایع پایین‌دستی و تعامل با سایر کشور‌ها است زیرا با صادرات شمش سرب به کشور‌هایی همچون ترکیه، امارات متحده عربی، چین و اخیرا پاکستان، افغانستان و عراق محصولات به صورت نیمه‌خام فروخته می‌شوند و دارای ارزش افزوده بالایی نیستند. در حال حاضر روند صادرات و واردات به ایران به دلیل وجود تحریم‌ها و عدم ارتباط با بانک‌ها جهانی به کندی صورت می‌گیرد و تولیدکنندگان برای جابه‌جایی پول، منعقد کردن قرارداد با مشتریان خارجی و ارسال محصولات دچار مشکل هستند. تنها خواسته تولیدکنندگان فعال در صنعت سرب و روی از سازمان‌های دولتی کاهش سنگ‌اندازی در مسیر تولید و اتخاذ سیاست‌هایی جهت ترویج روابط تجاری با سایر کشور‌هاست. در آخر باید گفت که اگر موانع موجود در مسیر صنعت سرب و روی رفع شود، آینده این صنعت روشن خواهد بود.

یادداشت: محمد حیدرزاده

انتهای پیام//