تامین مواد اولیه به ویژه ورق فولادی از بورس کالا از زمستان سال گذشته دچار بحران شد و وزارت صنعت، معدن و تجارت برای کاهش التهاب، تمامی معاملات ورق را در بورس کالا از اعتباری به نقدی تبدیل کرد. این اقدام نه تنها به کاهش التهابات بازار کمک نکرد، بلکه با ایجاد تقاضای مصنوعی و کاهش قدرت خرید مواد اولیه از سوی واحدهای تولیدی، التهابات بازار ورق به اندازه‌ای افزایش یافت که وزارت صمت مجبور به ابطال چندین معامله ورق گرم شد. در رابطه با این موضوع، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» با غلامرضا خلیقی، مدیرعامل شرکت فولاد غرب آسیا به گپ‌وگفت پرداخته است که متن کامل آن را در ادامه می‌خوانید:
توضیحاتی در خصوص وضعیت کنونی شرکت فولاد غرب آسیا و میزان تولید آن بفرمایید.
شرکت فولاد غرب آسیا ظرفیت تولید ۵۰۰هزار تن ورق سرد را در سال دارد. در سال ۱۳۹۸ با وجود مشکلاتی در زمینه تامین مواد اولیه و همچنین شرایط ناشی از تحریم‌ها، نسبت به سال ۱۳۹۷ رشد ۵ درصدی تولید را تجربه کردیم. طی دو ماه نخست سال جاری نیز میزان تولید شرکت نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۱۰ درصد رشد را به ثبت رساند و میزان تولید اکنون به حدود ۹۰ درصد ظرفیت اسمی رسیده است؛ در حالی که مشکـل تامیــن مــواد اولیـــه همچنــان بــرای مصــرف‌کنندگان ورق گــرم در کشــور وجــود دارد.
مشکل دیگــر صنایع فلــزی، محدودیت واردات برخی از ماشیــن‌آلات و قطعـات به دلیل تحریم‌ها است. بــا وجود تحریم‌ها، انتقال ارز دشــوار بوده و بــه سادگی نمی‌تــوان قطعـات یدکی را در موعــد مقــرر بــه کشور جهت به کارگیری در خطوط تولید وارد کرد. ضمن اینکه هزینه واردات در شرایط تحریمی گران‌تر از شرایط عادی است و ریسک نسبتا بالایی دارد؛ اما این مشکلات مانع فعالیت تولیدی شرکت فولاد غرب آسیا نشده‌اند و در حال حاضر، با حداکثر ظرفیت فعالیت می‌کنیم.
شرکت فولاد غرب آسیا از ورق گرم با ضخامت دو تا پنج میلی‌متر به عنوان ماده اولیه استفاده می‌کند که این ورق به صورت نورد مجدد با گرید ST22 است. خوشبختانه سبد تولید محصولات شرکت ما متنوع بوده و ورق‌هایی از ضخامت ۰٫۱۸ تا دو میلی‌متر را تولید می‌کنیم. به طور معمــول، ورق ســرد بسیــــار نــازک، در صنـــــایع بستــــه‌بنــدی و قوطی‌سازی استفاده می‌شود و ورق فولادی با ضخامت ۰٫۶ تا یک میلی‌متر در صنایع لوازم خانگی، قطعات خـودرو و… به کـار مـی‌رود. ورق‌های ضخیم‌تر از یک میلی‌متر نیز عموما در ساختمان‌سازی به مصرف می‌رسد.
در رابطه با تامین ورق گرم با چه مشکلاتی مواجه هستید؟
کلاف گرم تنها توسط شرکت فولاد مبارکه در بورس کالای ایران عرضه می‌شود. از آنجا که تقاضای بازار بسیار زیاد است، بنابراین حجم عرضه فولاد مبارکه پاسخ‌گوی نیاز بازار و همه متقاضیان نیست. لازم به یادآوری است که تا پیش از چالش ارزی کشور در سال ۱۳۹۷، سالانه بیش از دو میلیون تن ورق گرم به کشور وارد می‌شد. این ورق وارداتی به طور معمول در صنایعی مانند لوله و پروفیل که ورق فولاد مبارکــه مـــورد نیـــاز آن‌هــا نبـــود، بــه مصــرف می‌رسیــد. در حــال حاضـــر، میزان واردات ورق گرم به کشور تقریبا به صفر رسیده است، طبیعتا تقاضای مصرف‌کنندگان معطوف به بازار داخلی و فولاد مبارکه خواهد بود. اکنون حدود ۹۰ درصد از نیاز بازار به ورق گرم توسط فولاد مبارکه و سایر نیازها توسط فولاد گیلان و شرکت نورد و لوله اهواز برطرف می‌شود. بنابراین مشکل کمبود تولید ورق گرم در بازار وجود دارد.
خرید ورق گرم از بورس چگونه انجام می‌شود؟
برای خرید از بورس مشکلاتی وجود دارد؛ وزارت صنعت، معدن و تجارت سیاست‌گذار اصلی برای خرید از بورس کالا است و با توجه به افزایش تقاضا در سال گذشته، این وزارتخانه تصمیم گرفت که همه معاملات ورق فولادی به صورت نقدی انجام شود. این در حالی است که بسیاری از واحدهای تولید، نقدینگی کافی در اختیار ندارند. بنابراین مصرف‌کنندگان ناچار به قطع یا کاهش خرید ورق گرم از بورس کالا هستند. ستاد تنظیم بازار مصوب کرده بود بخشی از ورق گرم در بورس کالا به صورت سلف مچینگ انجام شود اما این امر هنوز عملی نشده است.
ابطال معاملات که چندین مرتبه در سال جاری رخ داد، چه تاثیری بر بازار گذاشت؟
در ابتدای سال جاری چندین مرتبه ورق گــرم در بــورس کــالا عرضـه و معامله شد اما وزارت صنعت، معدن و تجارت بنا به دلایلی، ایـن معامـلات را ملغــی اعــلام کـــرد. ابطـــال معاملات در این شرایط، هیچ کمکی به بازار نمی‌کند و تنها التهاب به وجود می‌آورد، البته در اواسط خرداد ماه رویکرد تغییر کرد و چندین معامله ورق گرم در بورس کالا مورد تایید قرار گرفــت. طبیعتا بـا تـداوم عرضه ورق گــرم در بــورس کــالا و معاملــه آن، آرامــش بــه بــــازار بازخواهد گشــت.
همچنان که با افزایش عرضه ورق ســـرد در بـــازار و تاییـــد معاملات، شاهــد کاهـش یک هــزار تــومانی ایــن ورق در بــازار بودیم. این امر نشان می‌دهد که اگر معاملات ورق در بورس به صورت منظم انجام شود، به ایجاد آرامش در بازار کمک خواهد شد. با این حال، وزارت صنعت، معدن و تجارت با گمان اینکه ابطال معاملات باعث کاهش قیمت و نیز کاهش فاصله قیمت میان بورس کالا و بازار آزاد می‌شود، دست به این اقدام می‌زد. بــه طـــور کلـــی، عرضـــه منظــم و نیــز شفافیت معاملات در بورس موجبات شفافیت قیمت را فراهم خواهد آورد.
معاملات نقدی چه مشکلاتی را برای تولیدکنندگان پدید می‌آورد؟
مهم‌تریـــن مشکــل مصــرف‌کنندگــان ورق فولادی در حال حاضر کمبود نقدینگی اســت. برای اینکــه یک شرکت در انــدازه فــولاد غرب آسیا بتوانــد با حداکثــر ظرفیت خود تولید داشتــه باشد، به نقدینگی بسیار بالایی برای تامین ورق از بورس کالا نیاز دارد.
زمان تحویل ورق معامله شده در بورس از هنگام انجام معاملــه حداقــل دو مــاه است و در عین حال فرآیند تولید نیز در شرکت به زمانی حدود یک ماه نیاز دارد. به این ترتیب، شرکت ما باید حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیارد تومان نقدینگی جهت خرید دو ماهه و سه ماهه ورق در اختیار داشته باشد تا تولید تداوم یابد. این مشکل تقریبا برای سایر واحدهای تولیدی نیز وجود دارد، البته اگر شرکت ما نتواند مواد اولیه خود را از بـورس خریداری کند، به دنبال تامین ورق به صورت دستمزدی خواهد بود تا تولید متوقف نشود.
چه راهکاری را برای رفع مشکلات کنونی ناشی از تامین مواد اولیه پیشنهاد می‌دهید؟
تصور وزارت صنعت، معدن و تجارت این است که اگر معاملات در بورس به صورت نقدی انجام شود، تقاضا کاهش خواهد یافت. در حالی که بهترین راه برای حل مشکلات ناشی از التهابات کنونی بازار ورق، بازگرداندن معاملات اعتباری به بورس کالا است. ضمن اینکــه مکانیـــزم مچینــگ نیـــز یک راه حــل تسهیــل‌کننـــده بـــرای تامیـــن ورق واحدهــای تولیــدی محســوب می‌شــود.
زمــانی کــه یک شرکت نتواند در عرضه معمول ورق در ـبورس کالا و رقابت با سایر شرکت‌ها، مواد اولیه خود را خریـــداری کنـــد، سهمیه خود را از دست می‌دهد. در حالی که در مچینگ دیگر رقابتی وجود ندارد و هر شرکت می‌تواند مطابق با نیاز و نقدینگی خود، اقدام به خرید از بورس کند؛ بنابراین سهمیه شرکت باقی می‌ماند و این فرآیند، به آرامش بازار کمک خواهد کرد. بارها از طریق انجمن تولیدکنندگان فولاد اعلام کرده‌ایم که معاملات سلف مچینگ باید به بورس بازگردد اما هنوز معاملات نقدی هستند و معلوم نیست چه زمانی این اتفاق عملی شود.
چـــه طرح‌هـــای توسعـــه‌ای در دســـت اقدام دارید؟
در حــال حاضــر، مهــم‌تریــن طــرح توسعه شرکت فولاد غرب آسیا نورد شماره ۳ بوده و به نظر می‌رسد از نظر فنی تمام شده اما اجرای آن به دلیل شیوع کرونا به تاخیر افتاده است؛ بــه طـــوری کــه نــه شرکت ما قادر به انتقال تجهیزات و ماشیــن‌آلات از خــارج بــوده و نـــه طرف خارجی می‌تواند آن‌هــا را بــه کشــور ما انتقال دهد. با ایـن حــال، منتظر نهــایی شدن قـرارداد و امضــای آن تــا تیــر مــاه ســـال جاری هستیم تا با نصب تجهیزات و ماشین‌آلات طی یک سال آینده، تیر ماه ۱۴۰۰ نخستین محصول نورد شماره ۳ نیز تولیـد شود. این خط تولید جدید به دلیل تولید ورق‌های بسیار نازک یعنی صنایع بسته‌بندی، نصب می‌شود.
وضعیت صنایع مصرف‌کننده ورق سرد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
هم‌اکنون نیاز کشور به ورق سرد نازک در صنایع بسته‌بندی یا ورق قلع‌اندود، حدود ۴۰۰هزار تن در سال است، در حالی که فولاد مبارکه تنها ۱۰۰ هزار تن از نیاز بازار را تامین می‌کند. شرکت فولاد توان آور به عنوان دیگر تولیــدکننــده ورق‌هـــای مــورد نیــاز صنــایع بسته‌بندی، ظرفیت ۱۵۰ هزار تنی دارد که البته این شرکت، مواد اولیه کافی برای تولید ندارد و شرکت فولاد غرب آسیا قادر است تنها به میزان چهار هزار تن در ماه، بخشی از نیاز این شرکت را به مواد اولیه تامین کند. در حال حاضر، حدود ۵۰ درصد از ظرفیت شرکت یاد شده فعال است.
باید توجه داشت که ورق قلع‌اندود در بازار فولاد بسیار گران محسوب می‌شــود و بیــش از یک هــزار دلار در هــر تـــن قیمـت دارد؛ بنابرایــن واردات این ورق برای صنایــع مصرف‌کننـــدگان بسیــار گــران تمــام می‌شود، البته ورق‌های سرد بسیار نازک در بازار نیز گران بوده و بعضا هر تن حدود ۸۰۰دلار خرید و فروش می‌شوند. بنابراین هم واردات ورق سرد و هم واردات ورق قلع‌اندود به دلیل گرانی بیش از حد، مقدور نیست.
در نتیجه با احداث خط سوم نورد فولاد غرب آسیا، تلاش خواهد شد ۵۰ درصد از نیاز کشور به ورق‌های صنایع بسته‌بندی برطرف شود.
از آنجایی که صنایع بسته‌بندی عموما با مواد غذایی سر و کار دارند، کموبد تولید ورق این صنایع در کشور احساس می‌شود. بنابراین تولیدکنندگان مواد اولیه این صنایع، وضعیت خوبــی دارنـــد. علاوه‌براین، در صنایـــع لــوازم خانگی، خودروسازی، گالوانیزه و… نیز کمبود مواد اولیه وجود دارد و شرکت فولاد غرب آسیا به عنوان تولیدکننده ورق سرد و تامین‌کننده مواد اولیه صنایع یاد شده، بازار خوبی دارد. به طور کلی می‌توان گفت به دلیل عدم واردات ورق سرد به ایران، تولیدکنندگان داخلی این محصول، مشکلی بابت فروش به صنایع مصرف‌کننده ندارند.
برنامه سال جاری شرکت فولاد غرب آسیا در زمینه تولید چیست؟
تمام تلاش شرکت فولاد غرب آسیا در سال جاری این است که بتوانیم با حداکثر ظرفیت خود به فعالیت تولیدی ادامه دهیم، البته در ابتدای سال جاری، با توجه به شیوع بیماری کرونا در کشور، انتظار می‌رفت صنایع تولیدی با کاهش فعالیت و تولید و حتی توقف مواجه شوند اما شرکت ما حتی در روز یکم فروردین نیز فعالیت تولیدی خود را متوقف نکرد و با اتخاذ تدابیر از پیش تعیین شده، توانست به تولید ادامه دهد و حتی ۱۰ تا ۱۲ درصد رشد را نسبت به سال گذشته در تولید و عرضه محصول به ثبت رساند.
