اعمال محدودیت‌ در صادرات برخی مواد معدنی حیاتی مانند فلزات گالیوم و ژرمانیوم توسط چین باعث ایجاد یک وضعیت سردرگمی در این صنعت شده است.

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌ آنلاین» و به‌ نقل از موسسه «Fastmarkets»، اعمال محدودیت‌ در صادرات این دو فلز نیمه‌رسانا با حجم مصرفی حدود ۸۰۰ تن در سال در سراسر جهان و مورد استفاده در زیرساخت‌های اینترنتی، موجب تیره‌تر شدن روابط تجاری آمریکا و چین و سایه افکندن بر دنیای فناوری شده است؛ در حالی که این صنعت با پیامدهای بالقوه جدیدی در حال دست و پنجه نرم کردن است.

فعالیت پیرامون خرید فلزات گالیوم و ژرمانیوم در روز چهارشنبه پنجم جولای ۲۰۲۳ در ایالات متحده آمریکا پس از اعلام محدودیت‌ در صادرات این فلزات از سوی وزارت بازرگانی چین به شدت با مشکل مواجه شد. بر اساس این محدودیت‌ها که از روز اول آگوست ۲۰۲۳ آغاز می‌شود، صادرکنندگان این دو فلز در چین باید برای دریافت مجوز و افشای اطلاعات بیشتر در مورد مشتریان خود اقدام کنند.

این خبر درست قبل از سفر جانت یلن، وزیر خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا به چین و یک روز پس از اعلام خبر اعمال محدودیت‌های جدید صادرات تجهیزات و ابزار پیشرفته ساخت تراشه از سوی ژاپن به مقصد چین اعلام شد. برخی از فعالان بازار این اقدام دولت چین را یک حرکت نمایشی سیاسی و نه واقع‌بینانه و عملی تعبیر کردند.

یکی از معامله‌گران فلز در آمریکا اقدام چین در خصوص اعلام این خبر در روز استقلال آمریکا در روز چهارم جولای ۲۰۲۳ را در راستای نشان دادن هم‌اتکایی روابط میان چین و آمریکا قابل‌ توجه دانست. البته اقدام چین در اعمال محدودیت برای صادرات برخی مواد اقدام چندان جدیدی نیست. این کشور یک سری محدودیت‌ها در روند صادرات برخی مواد را در اکتبر ۲۰۲۰ اعمال کرده بود اما این اقدام اخیر چین در اعمال محدویت در صادرات فلزات گالیوم و ژرمانیوم که از اول ماه آگوست ۲۰۲۳ اجرایی خواهد شد، موجب ایجاد یک وضعیت سردرگمی در بازار شده است.

یکی از معامله‌‎گران این دو فلز عنوان کرد: الزامات تعیین شده برای صادرات این فلزات هنوز مشخص نیست. صادرکنندگان هنوز از الزامات تعیین شده از سوی دولت چین اطلاعی ندارند اما در تلاش هستند تا مجوزهای لازم برای صادرات را کسب کنند. یکی از تحلیل‌کنندگان صنعت در کشورهای غربی، وضعیت به وجود آمده را وضعیتی پر از ابهام و بلاتکیفی توصیف کرد.

ارزیابی موسسه «Fastmarkets» برای فلز گالیوم با غلظت حداقل ۹۹٫۹۹ درصد با شرط تحویل در بندر روتردام، قیمت حدود ۲۶۵ تا ۳۰۱ دلار در هر کیلوگرم در روز چهارشنبه پنجم جولای ۲۰۲۳ را نشان داد که نسبت به قیمت ۲۵۰ تا ۲۶۵ دلار به ازای هر کیلوگرم ثبت شده در روز ۳۰ ژوئن ۲۰۲۳ افزایش داشت.

همچنین ارزیابی موسسه «Fastmarkets» برای فلز ژرمانیوم با غلظت حداقل ۹۹٫۹۹ درصد با شرط تحویل در بندر روتردام، قیمت حدود یک هزار و ۳۵۰ تا یک هزار و ۴۰۰ دلار در هر کیلوگرم در روز چهارشنبه پنجم جولای ۲۰۲۳ را نشان داد که نسبت به قیمت یک هزار و ۳۰۰ تا یک هزار و ۴۰۰ دلار در هر کیلوگرم در روز ۳۰ ژوئن ۲۰۲۳ کاهش داشت.

 دلایل اهمیت فلزات گالیوم و ژرمانیوم

گالیوم و ژرمانیوم مدت‌هاست که در صنعت نیمه‌هادی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اولین تراشه کامپیوتری جهان در سال ۱۹۵۸ از فلز ژرمانیوم ساخته شد؛ هر چند که ماده‌ای بسیار ارزان‌تر و فراوان‌تر به نام سیلیکون، به سرعت جایگزین فلز ژرمانیوم در تولید این تراشه‌ها شد.

گالیوم اولین فلزی بود که به طور گسترده در قالب آرسنید گالیوم در یک کلاس و طبقه‌بندی جدید و به سرعت در حال تکامل، در موادی به نام نیمه‌هادی‌های مرکب مورد استفاده قرار گرفت.

امروزه سیلیکون منبع اصلی مورد استفاده در صنعت نیمه‌هادی به شمار می‌آید که تولید آن در ژاپن متمرکز شده است. با افزایش دانش در رابطه با بررسی، کشف و تولید مواد، فناوری در این صنعت با سرعت سرسام‌آوری در حال پیشرفت است. در حال حاضر فلزات گالیوم و ژرمانیوم در تولید محصولات و ابزارهایی مانند کابل‌های فیبر نوری و دکل‌های مخابراتی نسل پنجم، تصویربرداری حرارتی در بخش نظامی، لیزرها، دیودهای ساطع نور (LED)، پنل‌های خورشیدی ماهواره‌ای و آهنرباهای تولیدشده از عناصر نادر خاکی مورد استفاده در موتور وسایل نقلیه الکتریکی (EVs) به‌ کار می‌روند.

یکی از ناظران و تحلیلگران صنعت فلزات بیان کرد: اگر ماده‌ای با عنوان ماده حیاتی برچسب‌گذاری و طبقه‌بندی شود، لزوما به معنای نیاز به در اختیار داشتن مقدار زیادی از آن نیست بلکه فقط در اختیار داشتن این ماده مد نظر است.

در حال حاضر چین بیشتر فلز گالیوم جهان را با نرخ ۶۰۰ تا ۷۰۰ تن در هر سال تامین و مصرف می‌کند. این موضوع، واقعیتی است که مدت‌هاست صنعت نیمه‌هادی ایالات متحده آمریکا از آن اطلاع دارد.

در فرمان اجرایی ریاست جمهوری آمریکا که در روز ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۰ صادر شد، تاکید شده است که ایالات متحده آمریکا برای تامین فلز گالیوم مورد نیاز خود، ۱۰۰ درصد به منابع خارجی وابسته است و چین حدود ۹۵ درصد از عرضه جهانی این فلز را در اختیار دارد. لازم به ذکر است که استفاده از گالیوم در تولید تلفن‌های همراه، دیودهای نوری آبی و بنفش، لیزرهای دیودی و نسل پنجم شبکه‌های مخابراتی ضروری است.

در صنعت خودروهای الکتریکی نیز از فلز گالیوم در تولید آهنرباهای نئودیمیم-آهن-بور به منظور افزایش بازدهی موتورها استفاده می‌شود. طبق برآورد صنایع، تقاضا برای فلز گالیوم در حال رشد بوده و اکنون به حدود ۱۳۰ تن در هر سال رسیده است. چین بیشتر این حجم از فلزات را در صنعت تولید آهنربای خود مصرف می‌کند و حدود ۳۰ تن از این فلز هم را کشور ژاپن در صنایع تولیدی خود به مصرف می‌رساند.

وضعیت تقاضا برای فلز ژرمانیوم هم چندان با وضعیت تقاضا برای فلز گالیوم تفاوتی ندارد. شرکت کانادایی «Teck Resources»، یکی از متقاضیان بزرگ فلز ژرمانیوم تولید شده در چین است.

علاوه بر استفاده از فلز ژرمانیوم در صنایع الکترونیکی، این فلز در صنایع زیرساختی استراتژیک همچون تولید کابل‌های فیبر نوری کاربرد دارد. از تتراکلرید ژرمانیوم برای کاهش رسوب شیمیایی بخار به منظور ایجاد تجمع دی‌اکسید ژرمانیوم در هسته داخلی فیبر نوری استفاده می‌شود. همچنین از لنزهای ژرمانیوم در تولید سیستم‌های تصویربرداری حرارتی در صنایع نظامی و غیرنظامی استفاده می‌کنند.

چین در حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد ژرمانیوم جهان را تامین می‌کند. به علاوه حجم مورد تقاضا در جهان برای این فلز، حدود ۱۵۰ تا ۱۶۰ تن در هر سال است. منابع صنعتی تخمین می‌زنند که ایالات متحده آمریکا، به حدود ۲۰ تا ۳۰ تن در هر سال به فلز ژرمانیوم نیاز دارد.

هر دو فلز ژرمانیوم و گالیوم در قاره آمریکای‌شمالی و اروپا بازیافت می‌شوند. شرکت‌های «Neo Performance Materials»در کانادا، «Indium» در ایالات متحده آمریکا و «Umicore» در بلژیک، از جمله شرکت‌های فعال در زمینه بازیافت و تولید فلز ژرمانیوم و گالیوم هستند.

تعیین تعرفه‌ها از سوی آمریکا برای واردات فلز گالیوم از چین

دولت آمریکا در آغاز جنگ تجاری و فناوری میان این کشور و چین در سال ۲۰۱۸، بر واردات فلز گالیوم از چین و بسیاری از فلزات و مواد دیگر تعرفه واردات وضع کرد. مواد شیمیایی و اکسیدهای ژرمانیوم نیز مشمول این تعرفه واردات بودند اما فلز ژرمانیوم مشمول این تعرفه‌ها نبود.

این تعرفه‌ها از ۱۰ درصد آغاز شد و بعدها به ۲۵ درصد رسید و این رقم تا به امروز ثابت باقی مانده است. هدف از وضع این تعرفه‌ها، ایجاد شرایط رقابتی برابر برای تولیدکنندگان در آمریکا اعلام شد. برخی از تحلیلگران صنعت عنوان کردند که وضع این تعرفه‌ها، موجب افزایش بار مسئولیت تولیدکنندگان آمریکایی شده و حجم عرضه فلزات و مواد حیاتی تولیدی آن‌ها را افزایش نداده است.

گالیوم و ژرمانیوم؛ عناصر حیاتی فلزات پایه

فلزات گالیوم و ژرمانیوم، هر دو محصولی جانبی از یک صنعت بسیار بزرگ‌تر و پرسودتر هستند. گالیوم، محصول جانبی صنعت آلومینیوم است؛ در حالی که ژرمانیوم در برخی از سنگ‌های معدن روی و مس یافت می‌شود. در چین فلز ژرمانیوم از خاکستر زغال‌سنگ استخراج و تولید می‌شود. بازار محدود ژرمانیوم، یکی از دلایل عدم افزایش حجم تقاضا برای این فلز است.

حال سوال اینجاست که چرا چین ۹۷ درصد از تولید فلز گالیوم در جهان را در اختیار دارد؟ یک کارشناس و متخصص حوزه فلزات در جواب این سوال به موسسه «Fastmarkets» گفت: دولت چین از تمام پالایشگاه های فرآوری آلومینا درخواست کرده است که گالیوم تولید شده به عنوان یک محصول جانبی در فرایند بایر را استخراج کنند.

این کارشناس افزود: نیاز به یک سیاست صنعتی هوشمند که شرکت‌ها را ترغیب کند تا فلز گالیوم از سنگ معدن استخراج کنند، احساس می‌شود. مواد معدنی حیاتی تنها به این دلیل که فلز اولیه استخراج شده نیستند، نباید به آن‌ها بر‌چسب مواد ضایعات و باطله زده شود.

شرکت «Nyrstar» که توسط شرکت «Trafigura» در سال ۲۰۱۹ خریداری شد، سال ۲۰۲۲ از پیشنهاد سرمایه‌گذاری ۱۵۰ میلیون دلاری خود در راه‌اندازی تاسیسات بازیافت و فرآوری ژرمانیوم و گالیوم در شهر کلارک‌اسویل در ایالت تنسی ایالات متحده آمریکا پرده‌برداری کرد.

شرکت «Nyrstar» در ابتدای ماه جولای ۲۰۲۳، به موسسه «Fastmarkets» اعلام کرد که  حال گفت‌وگو در مورد توسعه بالقوه زیرساخت‌‌های مورد نیاز برای این تاسیسات با نهادهای دولتی مربوطه است و این سرمایه‌گذاری در اسرع وقت تخصیص خواهد یافت. همچنین مشارکت‌کنندگان در سایر بازارهای مهم مواد اولیه، به محدودیت‌های اعمال شده در صادرات گالیوم و ژرمانیوم تولید چین توجه خاصی نشان دادند.

شرکت «Jervois Globa»، تولیدکننده کبالت و نیکل، اقدام چین در جهت تثبیت سلطه خود در بازار از طریق اعمال محدودیت بر صادرات گالیوم و ژرمانیوم مورد استفاده در تولید تراشه‌های پیشرفته را مورد انتقاد قرار داد. این شرکت در پستی در رسانه‌های اجتماعی بیان کرد که آمریکا، بدون در اختیار داشتن ذخایر و پالایش کافی و عدم استخراج گالیوم و ژرمانیوم، در حال حاضر با چالش جدی مواجه است.

با این حال، تخصیص بودجه مورد نظر از سوی دولت ایالات متحده آمریکا برای استخراج مواد اولیه معدنی، گامی مهم در تلاش برای کاهش اتکای این کشور به منابع دیگر کشورها از جمله چین در نظر گرفته می‌شود.

 انتهای پیام//