بر اساس اولین ارزیابی سالانه آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، حجم عرضه مواد معدنی حیاتی برای گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر در حال نزدیک شدن به سطوح مورد نیاز برای اجرای اهداف تعیین شده در طرح آب و هوایی پاریس در سال ۲۰۳۰ است.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» و به نقل از خبرگزاری رویترز، حجم سرمایه‌گذاری در تولید و استخراج مواد معدنی حیاتی، ۲۰ درصد در سال ۲۰۲۱ و ۳۰ درصد در سال ۲۰۲۲ رشد پیدا کرد که در راس آن‌ها، فلزات لیتیوم، مس و نیکل قرار داشت.
طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، هزینه‌های اکتشاف در سال ۲۰۲۲ به ویژه در سنگ‌های سخت حاوی لیتیوم، حدود ۲۰ درصد افزایش یافت و کانادا و استرالیا هر دو رشد سالانه بیش از ۴۰ درصد را به ثبت رساندند. در عین حال بخش تولید و استخراج مواد معدنی حیاتی، همچنان به میزان حجم تعیین شده به منظور مطابقت با اهداف طرح انتشار کربن صفر در سال ۲۰۵۰ نرسیده است.
آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد: علاوه‌براین مورد، هنوز از میزان حجم عرضه مواد معدنی حیاتی در آینده نمی‌توان اطمینان حاصل کرد.
همچنین آژانس بین‌المللی انرژی بر مشکلات بالقوه در زمان تکمیل راه‌اندازی پروژه‌ها، عدم تنوع در زنجیره تامین و نوسان در بهبود به‌کارگیری شیوه‌های پایدار و معتبر در تولید مواد معدنی و فلزات تاکید کرد.
شاخص قیمت تجهیزات مبتنی بر انرژی‌های پاک ارائه شده از سوی آژانس بین‌المللی انرژی
مسئله زمان و هزینه
فاصله زمانی طولانی و تاخیر بین زمان اعلام و تحویل یک پروژه معدنی یا تاسیسات فرآوری جدید، یک مشکل رایج در بخش فلزات است. آژانس بین‌المللی انرژی عنوان کرد: مسئله تاخیر در اجرای برنامه‌ریزی و افزایش هزینه‌ها در گذشته، در روند عرضه مواد معدنی حیاتی رایج بوده است و نمی‌توان آن‌ها را هنگام پیش‌بینی وضعیت در آینده نادیده گرفت.
در همین راستا می‌توان به پروژه‌های نوپا و بزرگ مس سبز که حداقل پنج سال طول می‌کشند تا وارد فاز تولید شوند، اشاره کرد. این مسئله در روند عرضه با مشکل در تامین و تولید لیتیوم با خلوص بالا که به عنوان هسته اصلی فناوری مورد استفاده در صنعت باتری مطرح است، تشدید می‌شود. البته در این راستا پیشرفت قابل توجهی در تولید و دستیابی به لیتیوم با خلوص بالا به‌کار رفته در تولید باتری‌ها حاصل شده است. آژانس بین‌المللی انرژی در ادامه بیان کرد: حتی با وجود تعادل کلی در روند عرضه و تقاضا، همچنان حجم عرضه عناصر با خلوص بالا مورد استفاده در تولید باتری‌ها ممکن است با محدودیت مواجه باشد.
بر همین اساس، راه‌اندازی پروژه‌های جدید اغلب با افزایش هزینه‌ها همراه هستند و همین موضوع منجر به افزایش قیمت محصولات عرضه شده خواهد شد؛ اگرچه قیمت برخی از مواد معدنی حیاتی مانند مس در سال ۲۰۲۲ به دلیل رکود در بخش اقتصاد مبتنی بر صنایع قدیمی مثل فولاد، انرژی و ماشین‌آلات کاهش یافته است اما قیمت اکثر مواد معدنی حیاتی بسیار بالاتر از میانگین‌های تاریخی ثبت شده باقی خواهد ماند؛ چراکه تلاش‌ها در راستای رسیدن حجم عرضه به حجم تقاضا در حال انجام است.
شاخص تجهیزات انرژی پاک آژانس بین‌المللی انرژی، ارزیابی هزینه‌های تولید و نصب پنل‌های خورشیدی، توربین‌های بادی و باتری‌ها، بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰، به طور مداوم کاهش یافته است اما از آن زمان به دلیل افزایش هزینه‌های تولید مواد اولیه، این روند نزولی به روند صعودی تبدیل شده است.
روند تولید نیکل و کبالت
تنوع‌بخشی محدود در زنجیره تامین مواد اولیه
آژانس بین‌المللی انرژی بیان کرد که در سال‌های اخیر، موفقیت محدودی در تنوع‌بخشی به منابع تامین مواد معدنی حیاتی حاصل شده است. این آژانس در ادامه تصریح کرد: بیشترین پیشرفتی که در این زمینه حاصل شده است، تا حد زیادی در مرحله استخراج از زنجیره تولید بوده است.
بخش زنجیره فرآوری این مواد معنی حیاتی سامان‌دهی بیشتری یافته است؛ چراکه فعالان اصلی در این حوزه جایگاه خود را مستحکم‌تر کرده‌اند. آژانس بین‌المللی انرژی خاطرنشان کرد در مقایسه با سه سال گذشته، سهم سه تولیدکننده برتر مواد معدنی حیاتی به ویژه برای نیکل و کبالت در سال ۲۰۲۲ تغییری نکرد و فقط ظرفیت تولید آن‌ها کمی بیشتر افزایش یافت.
کشور چین که بر اکثر واحدهای فرآوری لیتیوم تسلط دارد، در حال حاظر نیمی از واحدهای تازه تاسیس تولید لیتیوم در جهان را در اختیار گرفته است. به گفته این آژانس، کشور اندونزی که در دهه گذشته به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نیکل در جهان شناخته می‌شد، حدود ۹۰ درصد از پروژه‌های برنامه‌ریزی شده برای پالایش نیکل را در آینده به خود اختصاص خواهد داد.
بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، جهان در ایجاد تنوع در زنجیره‌های تامین مواد اولیه حیاتی تاکنون موفق عمل نکرده است. اخیرا نیز چین محدودیت‌هایی بر صادرات فلزات گالیوم و ژرمانیوم با تمرکز بر ثبیت موقعیت خود در زنجیره عرضه مواد معدنی حیاتی اعمال کرد.
سایر مواد معدنی مانند منیزیم، منگنز، فسفر و سیلیکون، همگی عناصری ویژه هستند اما به دلیل اتکای زیاد به تعداد محدودی از تامین‌کنندگان، ممکن است که در روند عرضه آن‌ها اختلال ایجاد شود.
به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر «IRENA»، علی‌رغم تلاش‌های ایالات متحده آمریکا و اروپا برای تنوع‌بخشی به زنجیره‌های تامین، هم‌اکنون اکثر کشورها به بازار جهانی کارآمد برای تامین مواد اولیه حیاتی و فناوری‌های مرتبط متکی هستند.
این آژانس در گزارشی که به تازگی با عنوان مسئله ژئوپلیتیک در گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر منتشر شده است، خاطرنشان کرد: هر ماده اولیه حیاتی، یک جغرافیای تجاری منحصر به فرد خود را دارد که کشورها را در شبکه گسترده‌تری از وابستگی متقابل قرار می‌دهد.
چالش شاخص محیطی، اجتماعی و حاکمیتی
ارزیابی آژانس بین‌المللی انرژی از پیشرفت اقدامات انجام شده مبتنی بر شاخص محیطی، اجتماعی و حاکمیتی در ۲۰ شرکت مهم نشان می‌دهد که در سرمایه‌گذاری اجتماعی، بخش سلامت و ایمنی و مسئله برابری جنسیتی پیشرفت‌هایی صورت گرفته است.
این آژانس افزود: با این حال شاخص‌های محیطی به یک میزان بهبود نیافته‌اند. به علاوه میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای در این بخش همچنان بالاست؛ در حالی که برداشت آب از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱، تقریبا دو برابر افزایش یافته است.
در عین حال مسئله شاخص محیطی، اجتماعی و حاکمیتی، به یک عامل تعیین‌کننده مهم در روند عرضه در قالب تاخیر در راه‌اندازی پروژه‌های استخراج و فرآوری تبدیل شده است.
آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر تخمین می‌زند که حدود ۵۴ درصد از مواد معدنی حیاتی در گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر در زمین بومیان و نزدیک به محل زندگی ساکنان محلی واقع شده است. این میزان در مورد پروژه‌های لیتیوم به بیش از ۸۰ درصد می‌رسد.
به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر، حدود نیمی از ظرفیت تولید مس و لیتیوم جهان در مناطق پر تنش آبی از جمله منطقه «lithium triangle» در قاره آمریکای جنوبی متمرکز شده است. تضادهای احتمالی بر سر حق استفاده از زمین و آب در قالب ایجاد تاخیر در مرحله صدور مجوز برای هر پروژه در تعادل روند عرضه نمود پیدا می‌کند.
اقدامات صورت گرفته برای ایجاد تعادل در روند عرضه و تقاضا
این اولین بهروزرسانی مهم آژانس بین‌المللی انرژی در مورد فلزات در گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر است و مانند گزارش آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر، تلاشی برای درک چالش تولید مواد معدنی حیاتی برای دستیابی به اهداف تعیین شده در راستای کاهش انتشار کربن هم‌زمان با تنوع‌بخشی به روند زنجیره عرضه مطابق با شاخص‌های زیست‌محیطی است.
در رابطه با تولید مواد معدنی حیاتی خبرهای خوبی به گوش می‌رسد اما در رابطه با کاهش انتشار کربن و تنوع‌بخشی به روند زنجیره عرضه، همچنان اقدامات جدی صورت نگرفته است. این مسئله به ویژه زمانی که صحبت از توانایی کشورهای غربی برای گسترش زنجیره تامین خود که با مخالفت‌های حامیان محیط زیست مواجهه می‌شوند، بیشتر به چشم می‌آید.
به نظر می‌رسد خطر تنش در روند زنجیره عرضه مواد معدنی پس از اینکه چین بر صادرات فلزاتی مانند گالیوم و ژرمانیوم محدودیت‌هایی اعمال کرد، مقداری افزایش یافته است.
به علاوه احتمال افزایش تنش‌ها در مواردی مانند معدن‌کاری در عمق دریاها و قطب شمال وجود دارد. تولید فلزات از طریق معدن‌کاری در عمق دریاها و قطب شمال در حال افزایش است اما هر کدام از آن‌ها از لحاظ ژئوپلیتیکی و زیست‌محیطی به شدت مورد مناقشه طرفین مدعی هستند.
اگر گزارش ارائه شده توسط آژانس بین‌المللی انرژی را به عنوان یک گزارش تحصیلی در نظر بگیریم، موضوع «روند عرضه مواد اولیه حیاتی در سال ۲۰۲۳ بهبود قابل توجهی داشته است اما هنوز جای پیشرفت زیادی دارد» به عنوان سرتیتر آن انتخاب می‌شد.
انتهای پیام//
