روز دوشنبه ۱۱ دی ماه ۱۴۰۲، نشست تخصصی «تولید سبز؛ فرصت‌های دانشگاه و صنعت» به همت موسسه راهبردی معدن و فولاد سبز با محوریت بررسی چالش‌های تولید سبز در کشور و نحوه تعامل دانشگاه و صنعت به منظور توسعه تولید سبز در دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین»، روز دوشنبه ۱۱ دی ماه ۱۴۰۲، نشست «تولید سبز؛ فرصت‌های دانشگاه و صنعت» به همت موسسه راهبردی معدن و فولاد سبز و با حضور محمد محیاپور، مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی گهرزمین، محمدرضا انصاری، رئیس هیئت مدیره شرکت کیسون، محمدرضا کرمی شاهرخی، مدیرعامل موسسه راهبردی معدن و فولاد سبز، محمد داودی، مدیرعامل شرکت توسعه و گسترش ماورا بهار، عزیزاله عصاری، رئیس شورای عالی مشورتی کمیته فولاد سبز و حمیدرضا آشتیانی، مدیرعامل شرکت مشاوره مدیریت آریانا در محل دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه شریف برگزار شد.

در این نشست که با محوریت «بررسی چالش‌های تولید سبز در کشور»؛ «مقررات جدید جهانی در خصوص کاهش انتشار کربن»؛ «فرصت‌ها و نیازهای پژوهشی در حوزه تولید سبز»؛ «نحوه تعامل دانشگاه و صنعت به منظور توسعه تولید سبز» و «چگونگی حمایت از تحقیقات کاربردی در حوزه تولید سبز» برگزار شد، محمد داودی، مدیرعامل شرکت توسعه و گسترش ماورا بهار بیان کرد: نخستین همایش خوش‌آمدگویی مدیران ارشد به معدن و فولاد سبز در خرداد ماه سال ۱۴۰۱ با حضور مدیران عامل و جمعی از فعالان معدنی و فولادی با محوریت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و افزایش بهره‌وری در صنعت فولاد کشور، برگزار و با توجه به اهمیت این مهم و ضرورت پیگیری مسائل مرتبط با معدن و فولاد سبز، موسسه‌ای غیردولتی به نام موسسه راهبردی معدن و فولاد سبز (سیگماس) تاسیس شد.

وی تصریح کرد: در ادامه پس از برگزاری دومین همایش خوش‌آمدگویی مدیران ارشد به معدن و فولاد سبز در مهر ماه سال پیش، موسسه راهبردی معدن و فولاد سبز عمده فعالیت‌های خود را در حوزه‌های افزایش بهره‌وری انرژی و فرایندهای تولید، جذب کربن و تولید فولاد بر پایه هیدروژن متمرکز کرد. در همین راستا، جلسات منظم به صورت یک هفته در میان با حضور مدیران ارشد فولادی و تولیدکنندگان بخش خصوصی برگزار شد و با توجه به اهمیت مقوله معدن و فولاد سبز از یک سو و ضرورت تعامل دانشگاه با صنعت در راستای تحقق این مهم از سوی دیگر، برگزاری نشست تخصصی با محوریت «تولید سبز؛ فرصت‌های دانشگاه و صنعت» در دستور کار موسسه قرار گرفت.

به‌کارگیری ظرفیت‌های دانشگاهی یک ضرورت است

مدیر اجرایی موسسه راهبردی معدن و فولاد سبز با بیان اینکه صنعت فولاد ایران علی‌رغم برخورداری از دو مزیت نیروی انسانی و انرژی ارزان‌قیمت از بهره‌وری لازم برخوردار نیست، مطرح کرد: هدف از برگزاری این نشست، ایجاد یک رابطه اثرگذار سه‌گانه میان دانشگاه، صنعت و تولیدکنندگان است تا از این طریق راهکارهای موثر برای تحقق معدن و فولاد سبز در بلندمدت ارائه و بررسی شود. در واقع ما باید اقدامات و برنامه‌‌ریزی‌های لازم در این زمینه را پیش از آنکه فرصت تولید سبز در بخش معدن و صنایع معدنی به ویژه فولاد به یک تهدید و بحران تبدیل شود، انجام دهیم که دانشگاه و استفاده از پایان‌نامه‌های تخصصی در این زمینه می‌تواند موثر واقع شود.

حمیدرضا آشتیانی، مدیرعامل شرکت مشاوره مدیریت آریانا در ادامه این نشست اظهار داشت: بیش از ۹۰ درصد فولاد در ایران با استفاده از آهن اسفنجی در واحدهای احیا مستقیم و ذوب آن در کوره قوس الکتریکی تولید می‌شود که انرژی برق، نقش بسزایی در این فرایند دارد؛ در حالی که بیش از ۷۰ درصد فولاد جهان در کشورهایی همچون چین، با استفاده از روش کوره بلند تولید می‌شود که این روش به مراتب با انتشار گازهای گلخانه‌ای بیشتری نسبت به روش کوره قوس الکتریکی همراه است. باید توجه داشت که به ازای تولید یک کیلوگرم فولاد در روش کوره قوس الکتریکی، ۱٫۴ کیلوگرم کربن و در روش کوره بلند، ۲٫۲ کیلوگرم کربن منتشر می‌شود و بر همین اساس می‌توان گفت که ایران در ناحیه سبزتر تولید فولاد جهان قرار دارد.

وی با بیان اینکه سهم صنعت فولاد از انتشار گاز دی‌اکسید کربن در جهان ۷ درصد (معادل ۳٫۶ میلیارد تن) است، تصریح کرد: با توجه به اینکه تولید فولاد بر پایه هیدروژن سبز به یک الزام در جهان تبدیل شده است، بنابراین صنعت فولاد کشور باید زیرساخت‌های لازم جهت استفاده از این تکنولوژی و همچنین کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای طی سال‌های پیش رو را فراهم کند.

کاهش مصرف فولاد و تولید فولاد سبز در افق ۲۰۵۰

مدیرعامل شرکت مشاوره مدیریت آریانا ضمن اشاره به اینکه کشورهای توسعه‌یافته در حال پیشروی به سمت احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر و تولید سبز در بخش‌های مختلف همچون معدن و صنایع معدنی به ویژه فولاد هستند، تصریح کرد: کاهش مصرف فولاد و تولید فولاد سبز، دو مقوله بسیار مهمی به شمار می‌آیند که در دستور کار دولت‌های مختلف تا سال ۲۰۵۰ قرار گرفته‌ است. در حال حاضر قیمت تمام ‌شده فولاد که به روش کوره بلند تولید می‌شود، ۴۱۲ دلار به ازای هر تن است و در صورت عدم تحقق تولید فولاد سبز در افق ۲۰۵۰، قیمت آن به ۶۹۹ دلار به ازای هر تن خواهد رسید. از سوی دیگر، قیمت تمام شده فولاد که بر پایه هیدروژن سبز تولید می‌‎شود، ۶۶۰ دلار به ازای هر تن بوده و این میزان با توسعه هرچه بیشتر تولید فولاد سبز، به ۵۶۵ دلار به ازای هر تن تا سال ۲۰۵۰ خواهد رسید. بنابراین تولید فولاد بر پایه هیدروژن، علاوه بر اینکه آلایندگی کمتری دارد، مقرون به صرفه‌تر است؛ در حالی که تولید فولاد به روش کوره بلند با در نظر گرفتن مالیات کربن، آلاینده‌تر و گران‌تر خواهد بود.

آشتیانی تصریح کرد: تا سال گذشته میلادی، ۶۰ پروژه‌ در زمینه فولاد سبز در کشورهای توسعه‌یافته اجرا شده بود و این تعداد طی یک سال اخیر، به ۹۰ پروژه افزایش یافته که حاکی از اهمیت تولید فولاد سبز در جهان است. در حال حاضر شرکت‌های بزرگ فولادی با حمایت دولت‌ها و غول‌های اقتصادی جهان، به دنبال جایگزینی روش تولید فولاد بر پایه هیدروژن به جای کوره بلند و افزایش تولید فولادهای با ارزش افزوده بالا جهت عرضه در بازارهای بین‌المللی هستند و امیدواریم این مهم در دستور کار دولت و سازمان‌های ذی‌ربط در کشور ما نیز قرار گیرد.

وی با تاکید بر اینکه علاوه بر صنعت فولاد، بخش معدن جهان نیز در حال حرکت به سمت معدن‌کاری سبز است و شرکت‌های بزرگ معدنی به دنبال استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و بهینه‌سازی مصرف انرژی هستند، ابراز امیدواری کرد که چالش‌های موجود در بخش معدن کشور اعم از افزایش بی‌رویه و ۱۰ تا ۱۵ برابری قیمت حامل‌های انرژی همچون برق و گاز و افزایش حق انتفاع بهره‌برداری از معادن از ۳٫۵ درصد به ۵ درصد در آینده نزدیک رفع شود و هوشمندسازی معادن بیش از پیش در کانون توجه شرکت‌های معدنی قرار گیرد.

مدیرعامل شرکت مشاوره مدیریت آریانا در پایان خاطرنشان کرد: بر اساس سند چشم‌انداز ۱۴۰۴، تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در کشور هدف‌گذاری شده است. در چنین شرایطی، فولادسازان داخلی به دنبال ایجاد ظرفیت تولید ۷۷ میلیون تن شمش فولادی هستند که این مسئله نه تنها افتخارآفرین نبوده بلکه تهدیدآفرین نیز هست! با توجه به مصرف حدود ۲۰ میلیون تنی شمش فولادی در کشور، آیا تمهیدات لازم برای صادرات مازاد نیاز این محصول اندیشیده شده است؟ متاسفانه میزان سودآوری شرکت‌های بزرگ معدنی کشور که در سال گذشته به طور میانگین ۲۰ همت بود، به دو همت کاهش یافته و به جرات می‌توان گفت حال بخش معدن کشور خوب نیست.

در ادامه این نشست محمد محیاپور، مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی گهرزمین‌‌ ضمن تاکید بر اهمیت نقش دانشگاه در بخش صنعت و معدن، بیان کرد: به دلیل کمبود تجهیزات و ماشین‌آلات جدید معدنی در کشور، در حال حاضر عملیات معدن‌کاری در عمق ۲۷۵ تا ۳۰۰ متری با استفاده از دامپ‌تراک‌های ۳۵ تنی انجام می‌شود. با توجه به اینکه ما طراحی، شیب و ارتفاع پله‌های معدن گهرزمین به عنوان یکی از بزرگ‌ترین معدن سنگ‌آهن روباز خاورمیانه را تغییر داده‌ایم و به عمق حداقل ۶۰۰ متری رسیده‌ایم، به دنبال خرید دامپ‌تراک‌های ۱۵۰ تنی هستیم و استعلامات و سفار‌ش‌گذاری‌های لازم در این زمینه را انجام داده‌ایم. از این رو امیدواریم طی هفت تا هشت ماه آینده، شاهد ورود این دامپ‌تراک‌ها به ناوگان معدنی گهرزمین و کاهش انتشار آلایندگی ناشی از سوخت دیزل دامپ‌تراک‌های موجود و افزایش بهره‌وری تولید این مجتمع عظیم معدنی و صنعتی باشیم.

اجرای پروژه خردایش درون معدن و حمل با نوار نقاله در گهرزمین

وی با بیان اینکه شرکت معدنی و صنعتی گهر زمین برای اولین بار در کشور، پروژه دیگری را تحت عنوان پروژه خردایش درون معدن و حمل با نوار نقاله موسوم به سیستم IPCC «In-pit Crushing and Conveyning» با هدف کاهش ۲۵ درصدی هزینه‌های تولید در معدن آغاز کرده است، گفت: در سالیان اخیر، متاسفانه تعداد اندکی از پروژه‌های دانشگاهی در بخش معدن به مرحله اجرا رسیده است که از جمله می‌توان به بومی‌سازی آسیاب‌های گندله‌سازی اشاره کرد. با این وجود، یکی از مهم‌ترین رویکردهای ما در شرکت معدنی و صنعتی گهرزمین، به‌کارگیری فارغ‌التحصیلان جوان و نخبه دانشگاهی و همکاری متقابل با دانشگاه است و از اجرای طرح‌ها و پروژه‌های برتر دانشگاهی در حوزه معدن استقبال می‌کنیم.

مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی گهرزمین‌‌ با اشاره به اینکه کشوری مانند چین با تکیه بر نیروی انسانی متخصص و همچنین توسعه هوشمندسازی معادن، به تحولی عظیم در بخش معدن و صنایع معدنی به ویژه فولاد طی چند سال اخیر دست یافته است، تصریح کرد: علی‌رغم اینکه ما به دانش و تکنولوژی‌های روز تولید فولاد در جهان همچون «ESP» و «Hot Charging» دست یافته‌ایم اما متاسفانه راندمان ماشین‌آلات معدنی موجود در معادن کشور بین ۴۰ تا ۵۰ درصد است که در مقایسه با راندمان حداقل ۸۰ درصدی در سایر کشورهای معدن‌خیز جهان، رقمی ناچیز محسوب می‌شود؛ از طرفی، بخش عمده‌ای از فولاد ایران در واحدهای احیا مستقیم و با ذوب آهن اسفنجی در کوره‌های قوس الکتریکی تولید می‌شود که آلایندگی کمتری نسبت به روش مرسوم دنیا یعنی کوره بلند دارد اما متاسفانه بهای تمام شده محصولات فولادی در بازارهای صادراتی، حداقل ۲۰ درصد از بازار داخلی کمتر بوده و بر همین اساس می‌توان گفت صادرات این محصولات جذابیت خود را از دست داده است.

وی در پایان با تاکید بر اینکه با توجه به هزینه بالای تولید هیدروژن، تولید فولاد سبز با استفاده از این روش هزینه‌بر خواهد بود و تحقق این مهم نیازمند سرمایه‌گذاری‌های لازم در بلندمدت است، یادآور شد: اگر میزان مصرف گاز در شبکه خانگی کشور کاهش پیدا کند و به نوعی مصرف گاز در این بخش بهینه‌سازی شود، تولید فولاد با استفاده از آهن اسفنجی در واحدهای احیا مستقیم بر پایه تکنولوژی پرد «PERED» برای فولادسازان کشور مقرون به صرفه خواهد بود. از این رو، پیشنهاد ما به دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف این است که «کاهش مصرف گاز در واحدهای احیا مستقیم» که از تکنولوژی میدرکس استفاده می‌کنند و همچنین «تولید اقتصادی هیدروژن سبز» را در قالب پایان‌نامه‌های دانشجویی بررسی و ارائه کنند تا فولادسازان کشور بتوانند از نتایج حاصل شده، بیشترین استفاده را در مسیر تحقق معدن و فولاد سبز داشته باشند.

در ادامه این نشست، دو طرح «تشکیل صندوق پژوهشی سبز» با مدیریت دانشگاه صنعتی شریف و عضویت گهرزمین به عنوان اولین شرکت معدنی و صنعتی کشور در این صندوق و همچنین «اعطای جایزه ملی تولید سبز» مطرح شد که مورد موافقت مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی گهرزمین و مدیران دانشگاه صنعتی شریف قرار گرفت.

محمدرضا انصاری، رئیس هیئت مدیره شرکت کیسون نیز در این نشست با بیان اینکه فولاد، نقش بسزایی در صنایع مختلف همچون ساختمان‌سازی، خودروسازی و … دارد اما چالش‌های مختلف اعم از افزایش قیمت حامل‌های انرژی، حاشیه سود این صنعت را به شدت کاهش داده است، مطرح کرد: هم‌اکنون معدن و فولاد سبز، به یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی در اقتصاد جهان تبدیل شده است؛ بر همین اساس باید توجه داشت که ابتدا باید میزان بهره‌وری انرژی و فرایندهای تولید در بخش معدن و صنایع معدنی افزایش یابد و سپس در مسیر معدن و فولاد سبز گام برداشت.

ضرورت توسعه پایدار در بخش معدن و صنایع معدنی

وی خاطرنشان کرد: توسعه پایدار، به یک اصل مهم در بخش معدن و صنایع معدنی جهان تبدیل شده است و اگر به دنبال تحقق معدن و فولاد سبز هستیم، باید زمینه تحقق توسعه پایدار در این بخش را فراهم کنیم. از طرفی، باید زمینه ایجاد ارتباط دوسویه میان دانشگاه و بخش صنعت و معدن فراهم شود تا بتوانیم ضمن استفاده از پژوهش‌ها و پروژه‌های دانشگاهی، جامه عمل به مقوله معدن و فولاد سبز در آینده بپوشانیم.

عزیزاله عصاری، رئیس شورای عالی مشورتی کمیته فولاد سبز نیز در این نشست بیان کرد: بر اساس مدل دکارت «سرمایه فیزیکی»، «سرمایه انسانی»، «تکنولوژی» و «رقابت‌پذیری»، چهار عامل موثر در حوزه هوشمندسازی بخش معدن و صنایع معدنی به شمار می‌آیند. در حال حاضر کشورهای توسعه‌یافته معدنی و صنعتی جهان در حال پیشروی به سمت هوشمندسازی در بخش معدن و صنعت هستند و در این بین ایران در جایگاه ۸۷ جهان در این حوزه ایستاده است!

وی تاکید کرد: متاسفانه ارتباط پایدار میان دانشگاه و صنعت طی سالیان اخیر شکل نگرفته است و گویا اراده‌ای برای وضع قوانین و دستورالعمل‌های لازم در این زمینه وجود ندارد. از این رو موسسه راهبردی معدن و فولاد سبز در تلاش است ارتباط مستمر و اثربخشی را در این زمینه برقرار کند و کلیه تمهیدات لازم جهت تحقق این مهم اندیشیده شده است.

رئیس شورای عالی مشورتی کمیته فولاد سبز یادآور شد: باور ما بر این است که دانشگاه و دانشجو، نقش بسزایی در توسعه دانش و تکنولوژی در حوزه معدن و فولاد سبز دارد و امیدواریم در آینده ارتباط بین صنعت و دانشگاه بیش از پیش تقویت شود و بهبود پیدا کند.

بحران جدی و خطرآفرین به نام گرمایش جهانی

در پایان این نشست محمدرضا کرمی شاهرخی، مدیرعامل موسسه راهبردی معدن و فولاد سبز با اشاره به اینکه افزایش ۰٫۵ درجه‌ای حرارت کره زمین، وضعیت کنونی را حداقل ۳۰ درصد نسبت به قبل دشوارتر ساخته و این مسئله جهان را با یک بحران جدی در زمینه‌های امنیت غذایی و … مواجه کرده است، گفت: با توجه به تولید فولاد در چین با استفاده از روش کوره بلند، بیشترین انتشار گازهای گلخانه‌ای در این صنعت متعلق به این کشور است؛ در همین راستا،  «افزایش بهره‌وری»، «جذب‌ و ذخیره‌سازی کربن» و «تولید فولاد بر پایه هیدروژن سبز» می‌تواند در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای موثر واقع شود.

وی با بیان اینکه میزان هزینه سالیانه برای انتقال به جهان سبز، ۳٫۵ تریلیارد دلار برآورد شده است و در صورتی که این مهم تحقق پیدا نکند، جهان به سمت خودتخریبی حرکت خواهد کرد، اظهار داشت: تولید هیدروژن در راستای تحقق تولید فولاد سبز، با چالش‌های مختلفی اعم از هزینه بالای تولید مواجه است؛ بنابرین باید توجه داشت که تحقق معدن و فولاد سبز کار چندان آسانی نیست و امیدواریم با فراهم شدن شرایط لازم در کشور، موفق به اجرای این مهم در آینده نزدیک شویم.

انتهای پیام//