واژه ایران به معنای سرزمین مردم اصیل است. کشوری که تاریخ آن، بیش از دو هزار و ۵۰۰ سال قدمت دارد و تا امروز ۲۵ آثار تاریخی آن در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده است؛ د‌ر صورتی که کشورهای همسایه مانند ترکیه، گرجستان و ارمنستان به ترتیب ۱۹، چهار و سه اثر تاریخی در فهرست میراث جهانی به ثبت رسانده‌اند. این امر گواه بر پتانسیل بالا و منحصربه فرد ایران در حوزه گردشگری نسبت به سایر کشورهای همسایه است. پس به راستی گل شبدر چه کم از لاله قرمز دارد و چرا سال‌هاست ایران خالی از توریست شده است؟

طبق آخرین گزارش شرکت تحقیقاتی «یورومانیتور» در خصوص پربازدیدترین شهرهای گردشگرپذیر جهان در سال ۲۰۲۳، هیچ یک از شهرهای ایران در فهرست ۱۰۰ مقصد جذاب گردشگری دنیا قرار نگرفته است؛ در حالی که بر اساس گزارش‌ سازمان گردشگری، ایران از نظر جاذبه‌های تاریخی کشور در رتبه نهم و از نظر جاذبه‌های طبیعی در رتبه پنجم جهان قرار دارد و از سوی دیگر بر‌اساس چشم‌انداز ۲۰ ساله توسعه کشور، سهم ایران از صنعت گردشگری جهان باید از ۰٫۰۹ درصد در سال ۲۰۰۴، به ۱٫۵ درصد در سال ۲۰۲۵ با درآمدی حدود ۲۵میلیارد دلار با پذیرش ۲۰ میلیون گردشگر برسد.

بر اساس آمارهای منتشر شده، تعداد گردشگران بین‌المللی در سال ۲۰۲۳، از مرز یک میلیارد و ۲۸۰ میلیون نفر نیز عبور کرد که این میزان نزدیک به ۳۳ درصد نسبت به سال ۲۰۲۲ بیشتر است. میزان ورود گردشگران بین‌المللی به ایران نیز در سال ۲۰۲۲، به ۴٫۱ میلیون نفر می‌رسید که این عدد در سال ۲۰۲۳ به بیش از پنج میلیون نفر افزایش یافته است. لازم به ذکر است در چند دهه اخیر،  بخش عمده ورود گردشگران به ایران از چهار کشور عراق، آذربایجان ، افغانستان و ترکیه صورت گرفته است و از این‌رو، به نظر نمی‌رسد که سهم ایران از ورود گردشگران بین‌المللی در جهان هرگز به بیشتر از ۰٫۶ درصد برسد. باید در نظر داشت که کشور در حال حاضر ظرفیت و زیر ساخت لازم را برای ورود بیش از هشت میلیون توریست ندارد؛ چراکه صنعت گردشگری از دهه ۵۰ به بعد در نظام‌های تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری به درستی عمل نکرده است که ماحصل این امر توسعه ناکافی زیرساخت‌ها، عدم ارتباط و تعامل با سایر کشورها و سایر مسائل سیاسی بوده است.

با یک دیدگاه موشکافانه‌، مسافت کوتاه دبی و بندرعباس را در نظر بگیرید. دبی پس از شهرهای بانگکوک، پاریس و لندن، چهارمین شهر جهان به لحاظ تعداد ورود گردشگران بین‌المللی لقب می‌گیرد که با درآمدی حدود ۲۹٫۴۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲، به عنوان شهر برتر دنیا با بیشترین هزینه‌کرد مسافر بین‌المللی معرفی شد. این میزان نسبت به سال ۲۰۲۱ در حالی حدود ۲۰ درصد افزایش داشته است که دبی مانند ایران، فرهنگ و تمدن غنی دو هزار و ۵۰۰ ساله و کشوری چهار فصل با طبیعت بکر و منحصربه فرد ندارد. دلیل فاصله زیاد گردشگری  و مسافت کم فقط در یک کلمه «تفکر» نهادینه شده است که حتی گردشگران داخلی در سطح مالی متوسط هم برای تفریح، کشورهای همسایه را به شهرهای ایران ترجیح می‌دهند. به عنوان مثال کشور ترکیه در سال ۲۰۲۲، پذیرای ۵۱٫۳ میلیون نفر گردشگر خارجی بود؛ در حالی که به گزارش «عصر ترکیه» شهر استانبول در همان سال و بر ‌اساس گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری، رتبه ششم جهان از نظر هزینه‌کرد توریست‌های خارجی را به خود اختصاص داد و درآمدی معادل ۱۳ میلیارد و ۱۳۰ میلیون دلار در حوزه گردشگری به دست آورد و در جایگاهی بالاتر از نیویورک، پاریس و بارسلون ایستاد. همچنین در سال ۲۰۲۳، بیش از ۴۹ میلیون نفر ورود گردشگر به این کشور گزارش شده که حدود ۲٫۳ میلیون نفر آن ایرانی بوده است.‌

ایران به عنوان کشوری در حال توسعه با دارا بودن تمدن غنی فرهنگی، تاریخی، هنری و موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد می‌تواند به قطب گردشگری جهان تبدیل شود. برای این امر مهمان‌نوازی کافی نیست. توسعه صنعت گردشگری، بی‌شک باعث رشد اقتصادی و ارتقای سطح رفاه اجتماعی می‌شود و بر روی بیشتر فعالیت‌های اقتصادی از جمله ساخت هتل‌ها، اقامتگاه‌ها، توسعه زیرساخت حمل‌و‌نقل از جمله فرودگاه‌، قطار و کشتی و….، رستوران‌ها، موزه‌ها و تولید صنایع دستی کشور تاثیرگذار است. تمامی موارد مذکور از بعد پاندمی کرونا و مسائل سیاسی از جمله تحریم‌ها رونق قبل را ندارند و توسعه‌ای در آن ایجاد نشده است. چه بسا توسعه این بخش مصرف فلزات و محصولات فلزی ازجمله فولاد، آلومینیوم و مس را افزایش داده و رونق صنایع معدنی را به همراه دارد. برای حل این شکاف چه باید کرد؟ در سال جدید با تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی به موقع و اختصاص بودجه کافی به حوزه گردشگردی و توسعه آن و تغییر «تفکر» به صنعت گردشگری و ایجاد اشتغال و پتانسیل‌های نهفته آن، چهره واقعی ایران را در جهان به نمایش بگذاریم.

یادداشت: مهری علی‌دوستی

انتهای پیام//