بحث مشکلات اکتشافات در کشور، یک موضوع جدید نیست. سال‌ها است که بخش معدن و صنایع معدنی کشور با عوارض ناشی از این مشکلات در حال دست و پنجه نرم کردن هستند. اما به‌طور خالصه و کلی می‌توان گفت که معضل اکتشافات در حوزه معادن به یک موضوع ختم می‌شود و آن فقدان مدیریت صحیح است. بحث در مورد دولتی، خصولتی یا خصوصی بودن موضوع اکتشاف قبل از هر چیز نیاز به اصلاحات اساسی در نحوه مدیریت اکتشافات در کشور دارد.
سایر موضوعات مطرح شده در مرتبه‌های بعدی از اولویت و اهمیت قرار می‌گیرند. عدم توجه موضوع مدیریت موجب وخامت اوضاع اکتشافات و افزایش هزینه‌های تحمیل شده بر کشور شده است.
اگر موضوع اکتشافات معدنی در کشور با دید مثبت مورد بررسی قرار گیرد، در ابتدا می‌توان گفت که در طی سال‌های اخیر کارهای خوبی برای اکتشافات انجام شده و اکنون نیز در حال انجام است و زحمات بسیاری در این زمینه کشیده شده اما مسئله اینجا است که این اقدامات و اکتشافات انجام شده طی این سالیان مطلوب نبوده است.
عدم استفاده بهینه از ظرفیت بخش خصوصی یکی از مهمترین دلایل عدم توفیق در حوزه معدن آن است که از توان‌بخش خصوصی برای اکتشافات استفاده کامل و درست و بهینه نشده است. البته شایان ذکر است که در برخی موارد آن هم به‌طور محدود قابلیت‌های بخش خصوصی بهکار گرفته شده است.
ولی مساله این است که استفاده از آن باید به نحو احسن و به‌صورت کاملا بهینه انجام شود. این در حالی است که در ایران تنها یک ارگان دولتی تحت عنوان سازمان زمین‌شناسی کشور، مسئولیت اکتشافات معادن کشور را به‌عهده دارد.
ضمن آنکه درست است که تلاش‌هایی در این زمینه صورت گرفته، اما تبلیغات آنها در کشور خیلی بیشتر از فعالیت‌های واقعی انجام شده در این زمینه است. اگر نحوه اکتشاف ذخایر مطرح کشور، مانند مس سرچشمه، مس قلعه زری، معادن سنگ‌آهن و نظایر آنها مورد بررسی قرار گیرد، مشاهده می‌شود که اکتشافات این معادن به زمان‌های بسیار قدیم برمی‌گردد. از آن مهم‌تر آنکه برخی از این معادن توسط زمین‌شناسان خارجی مورد بررسی‌های اکتشافی قرار گرفته بودند. با همه این مسائل کشور دارای پتانسیل‌های عظیم معدنی با تنوع بسیار زیاد است، اما سوال اصلی اینجا است که چرا سازمان زمین‌شناسی کشور در طی عمر خود از سال‌های پس از انقلاب تاکنون ذخایر مطرحی را کشف نکرده است.
خروج از چاه پراکندگی، زنجیر شدن در چاله خصولتی در گذشته برخی پهنه‌ها از سمت دولت مطرح شد تا بخش خصوصی وارد عمل شده و در آنها به امور اکتشافی بپردازد. قرار بر آن بود تا اگر بخش خصوصی در پهنه‌های اکتشافی خود موفق عمل کند و ذخایر مناسبی را پیش‌بینی کند، در اولویت برای حمایت‌های بهره‌برداری قرار گیرد. حسن این کار آن بود که محدوده‌های بلوکه شده توسط افرادی که توانایی انجام کار برای اکتشاف و بهره‌برداری را نداشتند، مورد آزادسازی قرار گرفت.
خارج کردن افراد ناتوان از حیطه اکتشافات امری بسیار مطلوب محسوب میشد؛ اما در کنار آن اتفاق دیگری در حال رخ دادن بود. پهنه‌ها از دسترس مردم خارج شد و به‌دست شرکت‌های خصولتی افتاد. این عمل به نوعی از چاه در آمدن و در چاله زنجیر شدن بود! اینبار مشکلات وجه جدید از خود را به نمایش گذاشتند، پهنه‌ها در وسعت‌ها و مساحت‌های بسیار عظیم‌تر در انحصار شرکت‌های خصولتی بلوکه شد. این سازمان در برخی از پهنه‌ها اکتشافات مناسبی را انجام داده و برخی ذخایر را نیز پیدا کرد. اما این اقدامات کوچک راه حل مشکلات بزرگ در حوزه اکتشافات نیست.
