امروزه محصولات فولادی پیشرفته به‌ویژه فولادهای آلیاژی در صنعت اهمیت بسیاری دارند. به‌طوری که مصرف‌کنندگان و صنایع خاص به‌دلیل ویژگی‌های فولادهای آلیاژی ترجیح می‌دهند از این نوع محصولات بیشتر استفاده کنند. برای بررسی تکنولوژی، تولید و بازارهای فولادهای آلیاژی، خبرنگار پایگاه خبری «فلزات‌آنلاین» گفت‌وگویی را با علی‌رضا چایچی یزدی، مدیرعامل شرکت فولاد آلیاژی ایران انجام داده است که در ادامه می‌خوانید.

نقش تکنولوژی در تولید انواع محصولات فولاد آلیاژی تا چه میزان است؟

به صراحت می‌توان گفت که تولید فولادهای آلیاژی بدون بهره‌مندی از دانش فنی تخصصی و نیز تکنولوژی‌های خاص و ویژه تولید این نوع از محصولات فولادی، کنترل فرآیند، بازرسی و کنترل محصول و همچنین به‌کارگیری تجهیزات روز، امری دست‌نیافتنی است.

امروزه با پیشرفت‌های تکنولوژی در صنعت فولاد و استفاده از کوره‌های قوس الکتریکی و تجهیزاتی نظیرF، VD، VOD و سیستم‌های پیشرفته ریخته‌گری مداوم، امکان تولید محدوده وسیعی از فولادهای کم‌آلیاژ، متوسط‌آلیاژ و پرآلیاژ فراهم شده و با ایجاد خطوط مدرن نورد و فورج، سرعت تولید مقاطع، افزایش یافته است.

در کنار آن کنترل همه جانبه فرآیندهای تولید و انجام اقدامات لازم جهت بهبود استانداردهای تولید، ارتقاء کنترل کیفیت، بهبود خواص مکانیکی و شیمیایی از طریق سیستم‌های هماهنگ و کنترل‌های Online به‌ویژه با تجهیزات تست‌های غیر مخرب و تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی، از عوامل استقرار تکنولوژی‌های نوین هستند که از یک طرف مشتریان را در جهت حصول رضایت و اطمینان از شرایط کیفی و کمی محصول یاری می‌کنند و از طرف دیگر باعث بهبود بهره‌وری و بهینه‌سازی در قیمت‌های تمام شده تولید کنندگان و ارتقاء برند ایشان خواهد شد.

استفاده از دانش به‌روز در کشور ما را در مقایسه با سایر کشورها چگونه ارزیابی می‌کنید؟

جهان در حال گذر از جامعه صنعت محور به جامعه دانش‌محور، یا به عبارت دیگر، گذر از دنیای فیزیکی به دنیای مجازی است. در این گذر، به‌روزآوری دانش، نقش عمده‌ای در پیشرفت صنعتی دارد. از این رو آموزش و یادگیری بر اساس رویکردهای جدید تنظیم می‌شود. در جهان صنعتی امروز، به تولید به‌عنوان یک سلاح رقابتی نگریسته می‌شود و سازمان‌های تولیدی در محیطی قرار گرفته‌اند که از ویژگی‌های آن می‌توان به افزایش فشارهای رقابتی، تنوع در محصولات، تغییر در انتظارات اجتماعی و افزایش سطح توقعات مشتریان اشاره کرد.

این شرایط سبب خواهد شد که موضوع تطبیق با دانش روز برای سازمان‌های تولیدی از اهمیت زیادی برخوردار شود. از سوی دیگر، استراتژی رقابتی مبتنی بر بازار نیز به تدریج در حال گذر است و چشم‌انداز استراتژیک رقابت در آینده، مبتنی بر منبع دانش خواهد بود.

سطح تکنولوژی هر کشور نسبت مستقیمی با شاخص‌های اصلی تحقیق و توسعه یعنی میزان سرمایه‌گذاری در تحقیقات و تولید دانش تخصصی دارد. سهم بودجه تحقیقاتی از تولید ناخالص ملی به‌عنوان معیار تقسیم‌بندی کشورها از نظر پیشرفت و توسعه محسوب می‌شود. این شاخص برای کشورهای توسعه نیافته کمتر از ۰٫۵ درصد، برای کشورهای در حال توسعه ۰٫۵ درصد تا ۲ درصد و برای کشورهای پیشرفته بیش از ۳ درصد است.

آمارهای موجود بیانگر این واقعیت است که کشورهای پیشرفته صنعتی با افزایش و بهبود مداوم این شاخص‌ها به سمت وضعیت بهتری در حال حرکت هستند. این در حالی است که در کشور ما توجه ویژه به دانش روز و امر تحقیقات و نوآوری مدتی است از طریق استفاده بهینه از مشاوره‌های مطلوب داخلی و خارجی و نیز توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان بصورت تدریجی و آهسته در حال قدم نهادن به مسیر تعالی است، ولی هنوز فاصله زیادی را با کشورهای توسعه یافته دارد. البته در امر تحقیق، توسعه و تولید دانش، فاکتورهای دیگری نیز کم و بیش موثر هستند که از جمله می‌توان به نیروی انسانی متخصص، استراتژی مشخص، محیط تحقیق، شرایط اجتماعی و سیاسی و اقتصادی، محیط بین‌المللی و انتخاب یک سیاست جامع و حساب شده، اشاره کرد.

شرکت فولاد آلیاژی در راستای افزایش به‌کارگیری از توان دانش فنی داخلی، چه اقداماتی را انجام داده است؟

اعتماد به دانش داخلی به‌طور یقین می‌تواند نتایج مطلوبی را به همراه داشته باشد. شرکت فولاد آلیاژی ایران نیز به‌عنوان یکی از صنایع اصلی و راهبردی کشور با ماموریت تولید انواع مقاطع و گریدهای فولادهای خاص و در راستای استفاده حداکثری از توان تولید داخلی، همواره پشتیبان صنایع ملی در تامین زیرساخت‌ها و نیازمندی‌های خود در حوزه‌های مختلف تولید و توسعه دانش بوده و تلاش کرده تا در این حوزه نیز همانند دیگر حوزه‌ها پیشرو باشد. برخی از شاخص‌ترین این اقدامات در سال‌های گذشته را می‌توان از موارد زیر نام برد.

• از کنسرسیوم‌های داخلی در حوزه‌های طراحی مهندسی، نظارت و اجرا به‌منظور اجرای طرح‌های توسعه‌ای زیرسقفی (افزایش ظرفیت تولید کارخانه) و همچنین پروژه توسعه‌ای یزد ۱ با هدف تولید ۷۰۰ هزار تن فولاد استفاده شده است؛
• یک طرح مطالعاتی به‌منظور پیاده‌سازی فرآیند بازیافت و استفاده مجدد از سرباره‌های تولیدی با هدف بهره‌وری حداکثری و حفظ محیط زیست با تکیه بر دانش و ظرفیت ۱۰۰ درصد طراحی و اجرا متخصصین داخلی به‌اجرا درآمد؛
• از ظرفیت و توان دانشی متخصصان و شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی به منظور ارتقای سطح پایش وضعیت تجهیزات توسط تکنولوژی‌ها و فرآیندهای نوین به‌منظور مدیریت بر دارایی‌های فیزیکی و سرمایه‌های شرکت استفاده شد.
• Slewing bearing‌های مورد استفاده در ماشین‌های ریخته‌گری و کوره‌ها با استفاده از ظرفیت علمی و توان کارشناسان داخلی اورهال و بازسازی شدند.
• برنامه تعمیرات اساسی و بازسازی ماشین‌آلات سنگین خاص نظیر ماشین‌های حمل سرباره، لیفترانسپورترها و ساید لیفتراک‌ها با بهره‌گیری از توان شرکت‌های داخلی و همچنین تفاهم با یک شرکت داخلی دانش‌بنیان به‌منظور طراحی و ساخت لیفترانسپورتر منطبق بر نیازهای شرکت پیاده‌سازی شد؛
• فاز مطالعاتی مهندسی معکوس یاتاقان‌های ژورنال موتورهای سنکرون نورد‌ها با بهره‌گیری از ظرفیت داخل کشور برنامه‌ریزی و اجرا شد؛
• فرآیندهای پوشش‌دهی خاص (پوشش‌دهی تنگستن کارباید و …) برروی اجزای کمپرسورها و توربین‌ها توسط توان شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی اجرا شد؛
• مجموعه پروژه‌ها و فرآیندها در راستای مصرف بهینه الکترود گرافیتی و انرژی کوره‌های قوس و پاتیلی با استفاده از دانش و تجربه شرکت‌های داخلی پیاده‌سازی و اجرا شد؛
• مجموعه گاردان‌های استندهای اصلی نورد سنگین با استفاده از ظرفیت و توان شرکت‌های داخلی بازسازی شدند؛
• از شرکت‌های داخلی به‌منظور ساخت انواع نمونه‌گیرها و آنالیزورهای مورد استفاده حمایت همه‌جانبه به‌عمل آمد؛ به‌گونه‌ای که ۱۰۰ درصد نیاز شرکت از منابع داخلی تامین می‌شود؛
• شرکت‌های داخلی به منظور مهندسی معکوس و تامین ترموکوپل‌ها و ترمومترهای کوره‌های گامی نوردها و کوره‌های قوس الکتریکی مورد حمایت قرار گرفتند که در نهایت منجر به ساخت نمونه‌های قابل قبول و نصب بر روی کوره‌ها شده است.
• تجهیزات هیدرولیک نظیر جکهای خاص هیدرولیک و پنوماتیک و همچنین پمپ‌های هیدرولیک مورد نیاز با استفاده از توان داخلی ساخته و بازسازی اساسی شدند؛
• پروژه به‌روزآوری و ارتقای سیستم اتوماسیون کوره قوس الکتریکی شماره ۱ شرکت با استفاده از توان ۱۰۰ درصدی داخلی اجرایی شد و همچنین طرح‌ریزی و برنامه‌ریزی اجرای طرح ارتقا سیستم اتوماسیون واحد اکسیژن و هوای فشرده توسط شرکت‌های داخلی صورت گرفت؛
• طرح ارتقا سیستم‌های توزین جرثقیل‌های سقفی شرکت با استفاده از تولیدات و توان مهندسی داخلی اجرا شد؛
• دستگاه تست ذرات مغناطیسی در حوزه کنترل کیفیت برای تشخیص عیوب سطحی بیلت‌های نوردی ساخته شد که قابلیت تست بیلت بدون تماس و بدون توقف خط تست را دارد.

ساخت دستگاه کوئنچومتر (اندازه‌گیری قدرت محیط کوئنچ: گستردگی انواع فولادهای آلیاژی و همچنین تنوع بالای ابعادی موجب شده تا در شرکت فولادآلیاژی ایران، از محیط‌های کوئنچ آب، پلیمر و روغن استفاده شود. با استفاده از این تجهیز می‌توان ضمن بهینه‌سازی غلظت پلیمر، دمای محیط کوئنچ و کیفیت پلیمر و روغن کوئنچ برای شرایط مختلف کوئنچی، از ایجاد عیوب ترک‌های عمیق و اعوجاج در هنگام کوئنچ جلوگیری کرد.

طراحی نرم‌افزار محاسبه بهینه مواد: در صنعت فولاد، مخصوصا برای تولید فولادهای آلیاژی، گستردگی مواد اولیه مورد نیاز (فروآلیاژها، کمک ذوب‌ها، و سرباره‌ساز‌ها) باعث می‌شود که برای دستیابی به یک ترکیب شیمیایی مشخص، قیمت‌های تمام شده مختلفی داشته باشد، الگوریتم به‌دست آمده توسط شرکت فولاد آلیاژی ایران به‌گونه‌ای طراحی شده است که بهینه‌ترین شرایط را برای تولید با حداقل قیمت را در مقیاس صنعتی ارائه دهد.

تهیه برنامه تست سختی‌پذیری فولاد: در این برنامه الگوریتم مناسب برای فولادهای آلیاژی مختلف تهیه شده است که بدون انجام تست سختی‌پذیری، نتایج سختی نقاط مختلف را در حالـــــت‌های STANDARD,+HH,+HL مشخص می‌کنند.

سبد محصولات شرکت فولاد آلیاژی ایران را درمقایسه با سبد شرکت‌های مشابه خارجی چگونه ارزیابی می‌کنید؟

عموم شرکت‌های خارجی با انجام توسعه محصول و همچنین بهینه سازی تکنولوژی‌های خود سعی در پوشش طیف وسیع‌تری از نیازهای مشتریان بوده و هستند و در این راستا بر اساس نوع فرآیند و تجهیزات تولید شرکت‌های تولیدکننده فولاد آلیاژی، ترکیب تولید و سبد محصولات ایشان متفاوت خواهد بود.

شرکت فولاد آلیاژی ایران با بهره‌گیری از توان تجهیزاتی خود، در حال حاضر امکان تأمین مقاطع فولادی‌های آلیاژی در ۲۰ گروه فولادی و بیش از ۳۵۰ نوع فولاد را دارد و از لحاظ ابعادی شامل میلگردهای با قطر ۱۲-۲۰۰ میلی‌متر، تسمه‌های با عرض ۲۵ الی ۲۲۰ میلی‌متر در چهارگوش‌های با ضلع از ۴۵ میلی‌متر تا ۲۱۰ میلی‌متر است که در عین حال کلاف‌های گرد از قطر ۱۲ الی ۲۳ میلیمتر را نیز تولید می‌کند.

همچنین امکان تأمین محصولات نیمه‌تمام نظیر شمش‌های ۱ الی ۳/۳ تن، بلوم‌های ۲۳۰ x 250 میلی‌‍متر و بیلت‌های تا ۱۸۰ x 180 میلی‌متر نیز وجود دارد. ضمناً در جهت ایجاد طیف وسیع‌تری از بازار مصرف داخل و خارج، اجرای پروژه توسعه کلاف‌ها از ۵/۵ الی ۱۵ میلی‌متر و نیز مطالعه توسعه ابعاد گرد ۲۰۰ الی ۲۵۰ میلیمتر در دست اقدام است.

میزان استقبال شرکت‌های خارجی از محصولات ایرانی تا چه حدی است؟

با نگاه به فاکتورها و شاخص‌های موثر بر رضایتمندی مشتریان، چنانچه شرکت‌های تولیدکننده داخلی بتوانند به‌صورت مستمر و با نگاه کیفی، محصولات مورد انتظار مشتریان را بصورت اقتصادی و در مدت زمان مطلوب به آن‌ها ارائه کنند و در عین حال پاسخگوی خدمات پس از فروش و مشاوره‌های فنی مشتریان باشند، قطعاً در موضوع رقابت با سایر محصولات خارجی، صاحب جایگاه خواهند شد و بر اساس وفاداری ایجاد شده در مسیر انتخاب مشتریان خواهند بود.

در ارتباط با محصولات شرکت فولاد آلیاژی ایران، خوشبختانه با ایجاد برندسازی صورت گرفته و با عنایت به درنظر گرفتن استانداردهای مورد نظر مشتریان و همچنین کنترل‌های مضاعف فنی و کیفی بر روی محصول و با لحاظ شرایط رقابتی برای مشتریان خارجی، در حال حاضر محصولات ما در بین انتخاب‌های اولویت‌دار در بازارهای هدف است.

در مقایسه با سال گذشته، میزان صادرات محصولات فولادی توسط شرکت شما چه تغییراتی داشته است؟

به‌دلیل شرایط و موضوعات مرتبط با تحریم، این شرکت نیز مشابه با بقیه شرکت‌های صادرکننده ایرانی با کندی‌هایی در امر صادرات مواجه شده است، اما تمامی تلاش به این سمت و سو خواهد بود که میزان صادرات سال جاری سهمی بالغ بر ۱۰ درصد از کل فروش شرکت را به خود اختصاص دهد.

با توجه به اهمیت موضوع صادرات، خوشبختانه نهادها و تشکل‌های فولادی مرتبط نظیر انجمن تولیدکنندگان فولاد در حال تلاش جهت ایجاد هم‌افزایی بین شرکت‌های صادرکننده هستند تا از طریق بررسی راهکارهای بهبود صادرات در شرایط ویژه، کلیه شرکت‌ها بتوانند به یک پایداری لازم در این موضوع مهم است، دست یابند و یکدیگر را برای توسعه صادرات یاری کنند.