فویل آلومینیوم یکی از مهم‌ترین محصولات تخت پایین‌دست صنعت آلومینیوم محسوب می‌شود که در بخش‌های مختلفی همچون صنایع غذایی، دارویی، صنعتی، ساختمانی، مصارف خانگی و… استفاده می‌شود.
هرچند که صنعت تولید فویل آلومینیوم و صنایع پایین دستی وابسته به آن در ایران سابقه زیادی ندارد، اما با توجه به توانمندی‌ها و پتانسیل‌های بالقوه، دورنمای خوبی دارد؛ مشروط بر اینکه موانع و چالش‌های پیش پای فعالان این حوزه به درستی مطالعه و با سیاست‌گذاری‌های کلان کوتاه و بلندمدت به بهترین شکل ممکن از میان برداشته شود.
افزایش بهای شمش آلومینیوم مهم‌ترین مشکل صنایع وابسته به فویل
درحال‌حاضر یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که تولیدکنندگان در صنایع پایین‌دستی آلومینیوم با آن روبه‌رو شده‌اند، افزایش بهای شمش آلومینیوم به عنوان ماده اولیه تولید فویل است. در واقع نوسانات شدید قیمت شمش آلومینیوم، محدودکننده اصلی بازار فویل به شمار می‌رود که موجب افزایش قیمت فویل آلومینیوم نیز شده است.
بر اساس آخرین آماری که در بهمن ماه سال گذشته ارائه شد، بررسی عملکرد ۱۰ ماهه سه واحد بزرگ تولیدی شمش آلومینیوم کشور نشان می‌دهد، مجموع تولید آن‌ها به بیش از ۲۶۷هزار تن رسیده که نسبت به مدت مشابه پارسال رشد پنج درصدی داشته است. این در حالی است که همچنان تولیدکنندگان فویل آلومینیوم و صنایع وابسته به آن، با مشکل نوسانات شدید شمش آلومینیوم روبه‌رو هستند که بازار آن‌ها را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.
در کنار افزایش و نوسان قیمت فویل آلومینیوم، نبود نقدینگی در دستان مصرف‌کنندگان، موجب شده است تا مقدار سفارشات فویل آلومینیوم نسبت به سال‌های گذشته کاهش داشته باشد.
گذشته از این‌ها، وابستگی مستقیم قیمت شمش آلومینیوم به نرخ ارز، مسئله دیگری است که به طورکلی فعالان حوزه آلومینیوم و به طور خاص صنعت‌کاران فویل آلومینیوم را به چالش کشانده است. چرا که با افزایش قیمت ارز در نهایت قیمت فویل آلومینیوم و در نتیجه قیمت محصولات تولیدی صنایع پایین دستی فویل افزایش می‌یابد.
کاهش تقاضا در بیشتر حوزه‌های محصولات تولید شده از فویل آلومینیوم نیز بازار را به کسادی و در نتیجه در برخی موارد به تعطیلی واحد تولیدی کشانده است. اما این مسئله فقط منتهی به تعطیلی صنایع پایین دستی وابسته به فویل آلومینیوم نمی‌شود بلکه عمده‌فروشان، مصرف‌کنندگان دست دوم و پخش‌کننده‌ها نیز که بازارهای متفرقه این صنعت به شمار می‌روند با مشکل و در نهایت ورشکستگی مواجه می‌شوند.
فعالیت تولیدکنندگان فویل آلومینیومی کمتر از ظرفیت تولید
حوزه تولید فویل آلومینیوم حال خوشی ندارد به گونه‌ای که نه تنها دو شرکت قدیمی تولیدکننده فویل «آلومینیوم پارس» و «آلومینیوم هزار» اعلام ورشکستگی کرده‌اند و با دشواری‌هایی به کار خود ادامه می‌دهند، بلکه تولیدکنندگان دیگر نیز بنا به دلایل مختلفی از جمله نوسانات دلار، قیمت شمش آلومینیوم و عرضه نامنظم آن و همچنین واردات بی‌رویه فویل آلومینیوم، کمتر از ظرفیت تولیدی خود فعالیت می‌کنند.
اگرچه که توان تولید فویل آلومینیوم ایران تنها بخشی از مصرف داخلی را تامین می‌کند و واردات باقی‌مانده نیاز کشور را پاسخ می‌دهد، اما صنعت فویل آلومینیوم ایران می‌تواند فرصت رشد داشته باشد. چرا که هنوز شرایط برای محقق شدن ظرفیت‌های بالقوه صنعت به درستی فراهم نشده است. دانش متخصصان، توان و اراده کار و کیفیت تولیدات داخلی گویای این ظرفیت بزرگ مغفول مانده است.
واردات، تیغی دولبه
هرچند که کمبود تولید و نیاز به تامین فویل در ایران، زمینه مناسبی برای انجام واردات و تامین بخش قابل توجهی از نیاز داخلی را فراهم کرده است، اما تولیدکنندگان فویل آلومینیومی و برخی صنعت‌کاران مصرف‌کننده این محصول دل خوشی از واردات ندارند.
در اینکه واردات بی‌رویه، بدون اصول و بداظهاری گمرکی لطمات سنگینی را به بدنه تولید داخلی و فعالان این عرصه زده است، شکی نیست. اما باید بپذیریم تا زمانی که توان تولید داخلی فویل آلومینیوم حداقل تا حد پاسخگویی به نیاز داخل، افزایش نیافته است پس ناچار به واردات برنامه‌ریزی شده و کنترل شده هستیم.
فعالان حوزه تولید فویل آلومینیوم بر این باورند در شرایطی که شرکت‌ها ناچارند کمتر از ظرفیت خود، فویل آلومینیومی تولید کنند، نباید واردات فویل به داخل کشور انجام شود. آن‌ها معتقدند اگر جلوی واردات گرفته شود، بی‌شک تولیدکنندگان داخلی در جایگاه بهتری قرار خواهند گرفت.
البته بنا بر اذعان فعالان حوزه فویل آلومینیوم، به تازگی واردات این محصول به کشور با محدودیت‌هایی مواجه شده که به رونق تولید و بازار داخل کمک کرده است. اگر این روند ادامه یابد، شاید بتوان گفت که در کنار سیاست‌های کنترلی قیمت شمش آلومینیوم و به دنبال آن ثبات قیمت فویل آلومینیوم، مقدار تقاضا برای فویل‌های آلومینیومی در ایران رشد خواهد یافت که این امر خود می‌تواند به‌عنوان محرکی برای تولید بیشتر این محصول در داخل کشور باشد.
با این حال بُعد دیگر مسئله واردات، مشکلاتی است که واردکنندگان با آن درگیر هستند. فعالان این حوزه نیز از فعالیت برخی همکاران واردکننده متقلب شاکی هستند. بیشتر آن‌ها مخالف بداظهاری‌ها و تقلب‌ها در واردات فویل‌های آلومینیومی به ایران و خواهان بهبود این شرایط هستند.
علاوه بر این، مشکل دیگر واردکنندگان فویل آلومینیوم وضعیت سیاست‌گذاری‌های اعمالی به حوزه واردات فویل به ویژه در سال گذشته است که فعالیت آن‌ها را با دشواری روبه‌رو کرده؛ مشکلاتی مانند جریمه، خوابیدن بار در گمرک، ثبت سفارش، ترخیص، ارزیابی، هزینه‌ها و …
در مجموع با توجه به اینکه همه مسائل زنجیروار حوزه‌های مختلف صنعت فویل آلومینیوم ایران را تحت تاثیر قرار داده‌اند، باید از پایه و با حمایت‌های دولتی کاری برای تولید داخل انجام داد.
