اجرای طرح‌های توسعه‌ای در صنایع مختلف به ویژه فولاد از اهمیت فراوانی برخوردار است که منجر به رشد و پیشرفت یک سازمان از لحاظ مختلف خواهد شد. شرکت‌های مختلف در این راستا با چالش‌های مختلفی همچون تامین منایع مالی، تامین زیرساخت و تامین ماده اولیه مواجه هستند که رفع این مشکلات نیازمند حمایت سازمان‌های دولتی و سرمایه‌گذاری لازم است. در همین راستا، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» گفت‌وگویی را با محمد حسین بصیری، مدیرعامل شرکت گسترش صنایع و معادن ماهان تدارک دیده است که در ادامه با یکدیگر خواهیم خواند:
در خصوص طرح‌های توسعه‌ای شرکت گسترش صنایع و معادن ماهان توضیحاتی بفرمایید.
با توجه به وجود حلقه‌های مفقوده در زنجیره فولاد هلدینگ ماهان، این هلدینگ اولویت خود را بر تکمیل زنجیره تولید فولاد گذاشته است و در کنار آن طرح‌هایی در حوزه توسعه معادن و فرآوری سایر عناصر نظیر روی و مس دنبال می‌کند. طرح احداث کارخانه فرآوری و تولید کنسانتره و احداث کارخانه گندله‌سازی هر یک به ظرفیت دو میلیون و ۵۰۰ هزار تن، احداث کارخانه آهن اسفنجی به ظرفیت ۸۰۰ هزار تن در استان کرمان، برنامه‌ریزی و آغاز اجرای پروژه‌های توسعه ذوب و نورد در جنوب کشور و همچنین پروژه‌های توسعه‌ای مجتمع فولاد صنعت بناب در استان آذربایجان شرقی جهت افزایش ظرفیت تولید و نوسازی خطوط تولید، مهم‌ترین پروژه‌های هلدینگ ماهان جهت تکمیل زنجیره فولاد هستند.
همچنین با مشارکت با سایر سرمایه‌گذاران مانند قرارگاه خاتم‌الانبیا، در حال اکتشاف معدنی در حوزه مس هستیم و به زودی آغاز عملیات احداث یک کارخانه فرآوری مس در جنوب کرمان به ظرفیت تولید ۱۰ هزار تن کنسانتره را شاهد خواهیم بود. همچنین جهت تولید فروسیلیس مورد نیاز کارخانجات فولاد صنعت بناب، عملیات اجرایی احداث کارخانه تولید فروسیلیس نیز در این شهرستان آغاز شده است. در کنار موارد فوق، جهت تهیه زیرساخت مورد نیاز برای پروژه‌ها نیز اقداماتی در حال انجام است که از آن جمله می‌توان به طرح جامع انرژی و طرح جامع حمل و نقل هلدینگ ماهان اشاره کرد.
در حال حاضر پروژه‌های مرتبط با شرکت در چه وضعیتی قرار دارند؟
فاز اول کارخانه فرآوری و تولید کنسانتره آهن که شامل احداث واحد سنگ‌شکنی و کوبینگ خشک است، از اسفند ماه ۱۴۰۰ آغاز شده است و انتظار می‌رود که تا پایان سال به اتمام برسد. همچنین قرارداد احداث فاز دوم این کارخانه جهت تولید کنسانتره در حال نهایی شدن است و این فاز نیز به زودی وارد فاز اجرایی خواهد شد. فاز دوم کارخانه تولید آهن اسفنجی بافت نیز بیش از ۶۰ درصد پیشرفت داشته است و انتظار می‌رود که این کارخانه تا بهمن ماه سال جاری به بهره‌برداری برسد. پروژه‌های گندله‌سازی و همچنین توسعه مجتمع فولاد صنعت بناب شامل واحدهای ذوب و نورد نیز به زودی با فعال شدن قرارداد با پیمانکار EPC آغاز خواهد شد. پروژه‌های تامین زیرساخت مجتمع بناب نیز پیشرفت خوبی داشته است و طرح اتصال این مجموعه به راه‌آهن با پیشرفت حدود ۹۰ درصدی به زودی به بهره‌برداری می‌رسد. پروژه احداث کارخانه تولید اکسیژن و گازهای صنعتی این مجتمع نیز دارای پیشرفت حدود ۲۰ درصدی است. پروژه‌های اکتشافی در حوزه معدن نیز پیشرفت خوبی داشته است و به زودی پروانه اکتشاف یکی از محدوده‌های معدنی در استان یزد صادر خواهد شد. اکتشافات در معدن سرب و روی کوهبنار دامغان نیز در حال انجام است و مشاور و پیمانکار جهت انجام اکتشافات تکمیلی انتخاب شده‌اند.
اجرای پروژه‌ها چه تاثیری بر حوزه صنایع فولادی دارد و در کدام بخش زنجیره قرار می‌گیرد؟
این شرکت پروژه‌هایی در سراسر زنجیره برای توازن و تکمیل زنجیره فولاد در احال اجرا دارد. با توجه به بهره‌برداری از معدن شماره ۵ گل‌گهر توسط شرکت ماهان سیرجان، با احداث کارخانجات تولید کنسانتره و گندله، زنجیره فولاد در هلدینگ ماهان تکمیل‌تر خواهد شد. با آغاز به کار کارخانه احیا مستقیم شماره ۲ بافت و افزایش ظرفیت تولید آهن اسفنجی به میزان ۸۰۰ هزار تن در سال، بخشی از نیاز کارخانجات تولید فولاد مرتفع خواهد شد. در بخش فولادسازی و نورد، چالش تامین آهن اسفنجی به عنوان ماده اولیه و رکود حاکم بر بازار داخلی و خارجی باعث شده است تا این پروژه‌ها با وسواس بیشتری مورد بررسی و مطالعه قرار گیرند تا از تامین ماده اولیه و وجود بازار مناسب برای فروش محصول اطمینان حاصل شود.
پروژه‌ها پس از بهره‌برداری با چه ظرفیتی فعالیت خواهند کرد؟
کارخانه تولید کنسانتره به ظرفیت دو میلیون و ۵۰۰ هزار تن در سال به حدود سه میلیون و ۵۰۰ هزار تن سنگ‌آهن در سال نیاز دارد؛ در حالی که میزان تولید سنگ‌آهن در معدن شماره ۵ گل گهر حدود دو میلیون و ۵۰۰ هزار تن است و در نتیجه باید بخشی از سنگ‌آهن مورد نیاز این کارخانه از محل دیگری تامین شود تا این واحد بتواند در ظرفیت کامل به بهره‌برداری برسد. کارخانه گندله‌سازی که تا چهار سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید، با کارخانه تولید کنسانتره دارای توازن بوده است و در نتیجه در صورتی که کارخانه کنسانتره در ظرفیت کامل به بهره‌برداری برسد، کارخانه گندله‌سازی نیز در ظرفیت کامل فعالیت خواهد کرد. در حال حاضر کارخانه احیا مستقیم بافت با ظرفیت کامل در حال بهره‌برداری است و پیش‌بینی می‌شود که با راه‌اندازی واحد احیا مستقیم شماره ۲، این کارخانه نیز با ظرفیت کامل به تولید خواهد پرداخت.
به دلایلی نظیر کمبود آهن اسفنجی و رکود حاکم بر بازار فولاد در داخل و خارج کشور، کارخانجات فولاد صنعت بناب زیر ظرفیت عملی در حال فعالیت هستند. به همین علت جهت انتخاب محصول نهایی طرح‌های توسعه این مجتمع، مطالعات جامع‌تری در حال انجام است تا بتوان این مجتمع را به نحو بهینه اداره کرد. پروژه‌های توسعه ذوب و نورد در جنوب کشور نیز با همین رویکرد و اطمینان از انتخاب محصول مناسب جهت تولید با حداکثر ظرفیت اجرا خواهند شد؛ چراکه بحث مزیت مقیاس و کاهش هزینه تولید با افزایش ظرفیت در تولید فولاد بحث مهمی است و این موضوع مورد توجه این هلدینگ خواهد بود.
سرمایه‌گذاری اولیه طرح‌های توسعه چه مقدار خواهد بود؟
برآورد می‌شود که پروژه‌های توسعه این هلدینگ که چهار تا پنج سال آینده انجام خواهد شد، به بیش از یک میلیارد یورو (معادل با ۳۰۰ هزار میلیارد ریال) سرمایه‌گذاری نیاز داشته باشد. نیمی از این سرمایه‌گذاری مربوط به پروژه‌های توسعه ذوب و نورد در جنوب کشور است. جهت ایجاد تنوع در پورتفو و ورود به حوزه‌های مس و روی نیز در حال بررسی فرصت‌ها هستیم و طرح‌های این حوزه که با سرمایه‌گذاری کمتر ولی بازده بیشتر قابل اجرا هستند، مورد توجه جدی قرار دارند.
تامین مالی پروژه‌ها چگونه صورت می‌گیرد؟
متاسفانه در سال‌های گذشته به دلیل موانع تامین منابع مالی از فاینانس خارجی پروژه گندله‌سازی شرکت احیا استیل فولاد بافت متوقف مانده است اما این هلدینگ از ابزارهای متنوع دیگری جهت تامین مالی پروژه‌ها استفاده خواهد کرد. استفاده از اوراق سلف و اوراق صکوک ابزارهایی بوده‌اند که تاکنون این هلدینگ از آن استفاده کرده است. بخشی از پروژه‌ها نیز از طریق منابع داخلی خود شرکت تامین مالی می‌شود اما این شرکت با همکاری گروه مالی گردشگری، نگاه ویژه‌ای به تامین مالی از طریق بازار سرمایه و به خصوص ایجاد شرکت سهامی عام پروژه دارد و امیدوار هستیم بتوانیم از طریق بازار سرمایه، منابع معتنابهی برای پروژه‌های جذاب این شرکت که نرخ بازده بسیار بالایی نیز دارند، جذب کنیم. در این راستا استفاده از ظرفیت‌های صندوق توسعه ملی در دستور کار مجموعه قرار گرفته است و همچنین در حال مطالعات راهبردی برای استفاده از فاینانس‌های خارجی و بین‌المللی هستیم.
اصلی ترین چالش پیش روی اجرای پروژه‌ها چیست و چه تمهیداتی برای مواجهه با آن اندیشیده‌اید؟
اصلی‌ترین چالش‌های پیش رو عبارت از امکان تامین مالی، تامین زیرساخت و تامین ماده اولیه است. علی‌رغم اینکه پروژه‌های تعریف شده در شرکت از جذابیت بالایی برخوردار هستند، به دلیل عدم امکان استفاده از تسهیلات خارجی و همچنین دشواری‌های استفاده از بازار سرمایه، تامین مالی آن‌ها با دشواری در حال انجام است. جهت رفع این موانع در حال ایجاد ساختار مناسب جهت تامین مالی و اولویت‌بندی منابع تامین مالی و بهینه‌کردن ساختار مالی شرکت هستیم. همچنین در سال‌های گذشته زیرساخت‌هایی نظیر حمل و نقل ریلی به مقدار کافی توسعه نیافته و در زمینه تامین انرژی نیز چالش‌های متعددی وجود دارد. انجام مطالعات در قالب طرح جامع انرژی و طرح جامع حمل و نقل جهت انتخاب مکان مناسب برای پروژه‌ها و روش مناسب برای حمل و نقل و تامین انرژی، از جمله اقداماتی است که این هلدینگ در دست اقدام دارد. مسئله انرژی و حمل و نقل در آینده تاثیر بسزایی در اجرای پروژه‌ها خواهد داشت. دسترسی به معدن دارای اهمیت بسزایی است و شرکت‌هایی که معادن مناسبی در اختیار دارند، می‌توانند به توسعه فعالیت در ادامه زنجیره ادامه دهند اما به دلیل چالش تامین پایدار ماده اولیه، توسعه فعالیت‌ها با ریسک همراه است. بنابراین این هلدینگ به اکتشافات، مشارکت‌ها و شرکت در مزایده‌ها توجه زیادی دارد تا بتواند ماده اولیه مورد نیاز طرح‌های آتی را تامین کند.
سخن آخر
ایمیدرو علاوه بر اخذ حقوق دولتی معادن، بهره مالکانه نامعقول از اموال و درآمد معدن گل‌گهر را که می‌تواند تغذیه کننده مالی تمامی طرح‌های توسعه‌ای هلدینگ گسترش صنایع و معادن ماهان باشد، داشته و این مسئله، یکی از چالش‌های مجموعه است که این معدن را با بحران و زیان مواجه کرده است. بر همین اساس ایمیدرو به عنوان یک سازمان دولتی باید به جای تحمیل مبالغ بسیار عظیم و غیر منطقی اخذ بهره مالکانه از معادن تحت پوشش، نگاه حمایتی به بخش معدن داشته باشد؛ چراکه این نگاه حمایتی، منجر به درآمدزایی بیشتری برای دولت خواهد شد. اگر ما به جای اینکه تمام درآمد حاصل از فروش معدن را به عنوان بهره مالکانه به ایمیدرو اختصاص دهیم، در راستای اجرای طرح‌های توسعه‌ای سرمایه‌گذاری کنیم، هم‌افزایی مناسبی در راستای ایجاد اشتغال‌زایی و فروش بیشتر خاص خواهد شد و در پایان جریان مالی بیشتری برای دولت شکل خواهد گرفت. بنابراین دیدگاه‌های کوتاه‌مدت و تنگ‌نظرانه باعث شده است طرح‌های توسعه‌ای هلدینگ گسترش صنایع و معادن ماهان با تهدید مواجه شود و در معرض تعطیلی قرار بگیرد.
در پایان باید گفت هلدینگ گسترش صنایع و معادن ماهان طی یک دهه توانسته است با بهره‌گیری از توان متخصصات داخلی به یکی از بازیگران بزرگ در صنعت فولاد کشور تبدیل شود و علاوه بر اشتغال‌زایی مستقیم و غیر مستقیم برای بیش از ۱۰ هزار نفر در محرومیت‌زدایی از مناطق محروم در استان کرمان و عمل به مسئولیت اجتماعی اقدامات قابل توجهی را به انجام برساند. امیدواریم با اجرای به موقع طرح‌های جدید، نقش این هلدینگ در شکوفایی اقتصاد کشور بیش از پیش افزایش یابد و با عمل به مسئولیت‌های قانونی، زیست‌محیطی و اجتماعی بتواند سهم خود را در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور با رویکردی بلندمدت ایفا کند.
