شرکت صنایع مفتولی زنجان یکی از واحدهای شناخته‌شده در حوزه صنایع مفتولی کشور به شمار می‌آید. ظرفیت قابل توجه و تنوع بالای سبد محصولات شرکت صنایع مفتولی زنجان موجب شده این شرکت تامین بخش بزرگی از بازار مفتول ایران را به خود اختصاص دهد. با این حال، بروز چالش‌هایی مانند قطعی‌های برق و گاز، موانعی را در مسیر فعالیت این شرکت ایجاد کرده است. در همین راستا خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» با ناصر میرشاه‌ولایتی، معاون تولید شرکت صنایع مفتولی زنجان به گفت‌وگو نشسته است که متن کامل آن را در ادامه می‌خوانید:
لطفا توضیحاتی پیرامون حوزه فعالیت شرکت صنایع مفتولی زنجان و سبد محصولات این شرکت ارائه بفرمایید.
شرکت صنایع مفتولی زنجان که در حال حاضر از ظرفیت تولید ۴۵ هزار تن انواع مفتول فولادی بهره می‌برد، بزرگ‌ترین واحد صنعتی به لحاظ ظرفیت تولید، تعداد پرسنل و وسعت در میان ۶ شرکت فعال هلدینگ خود به شمار می‌آید. این شرکت با توجه به قدمت حدود چهل ساله و اهمیت دادن به حوزه تحقیق و توسعه، هم‌اکنون متنوع‌ترین سبد محصولات را در حوزه تولید سیم و مفتول فولادی در سطح کشور در اختیار دارد. سبد محصولات شرکت صنایع مفتولی زنجان، طیف وسیعی از محصولات از جمله انواع سیم‌ها و مفتول‌های بدون پوشش و گالوانیزه، کابل‌های جوشکاری و مغزی کابل‌های فولادی (به صورت بافته شده) را شامل می‌شود. الیاف بتن، محصول دیگر شرکت صنایع مفتولی زنجان است که در حوزه ساختمان کاربرد دارد. این محصول جایگزین مش‌های فولادی در کف‌سازی و سگمنت‌های بتنی مورد استفاده در تونل‌سازی است. گفتنی است این شرکت اخیرا اقدام به تولید محصول جدیدی به نام مش‌متال یا گالفان کرده است. این محصول از پوشش گالوانیزه آلیاژی با ۶ درصد آلومینیوم، سریم و لانتانیم برخوردار است و مقاومت به خوردگی آن نسبت به مفتول‌های گالوانیزه معمولی، حدود سه تا پنج برابر بیشتر است. مفتول‌هایی که در هادی‌ها استفاده می‌شود، عموما قادر به تحمل دمای متعارف ۱۲۰ تا ۱۵۰درجه هستند اما گالوانیزه مش‌متال، قابلیت تحمل دمای ۲۰۰ درجه بدون ایجاد خوردگی و آسیب به پوشش هادی را دارد. گفتنی است در حال حاضر، بیش از ۶۰ درصد از محصولات تولید شده توسط شرکت صنایع مفتولی زنجان، در تولید سیم و کابل هوایی به عنوان مغزی هادیهای هوایی (ACSR) و یا کابل‌های زمینی که اصطلاحا به آرمورینگ معروف هستند، مصرف می‌شود.
در خصوص سایر شرکت‌های هلدینگ و فعالیت آن‌ها نیز توضیحاتی ارائه بفرمایید.
شرکت تولیدی و صنعتی الکترود یزد، قدیمی‌ترین شرکت زیرمجموعه هلدینگ محسوب می‌شود که فعالیت خود را در سال ۱۳۵۴ در استان یزد آغاز کرد. در این شرکت کلیه الکترودهای جوشکاری شامل گروه الکترودهای روتایل، قلیایی، مخصوص، چدن، استیل و انواع و اقسام الکترودهای روکش‌دار پرکاربرد در جوشکاری دستی تولید می‌شوند. شرکت بید وایر ایران نیز که تولیدکننده مفتول طوقه لاستیک مورد نیاز صنعت لاستیک‌سازی و مفتول فنری مورد استفاده در صنایعی نظیر لوازم خانگی، خودرو و… است، از دیگر زیرمجموعه‌های شرکت صنایع مفتول زنجان به شمار می‌آید.
شرکت پودر جوش ایران، دیگر زیرمجموعه این هلدینگ است که محصولات اصلی آن شامل پودر جوش، فلاکس جوشکاری، مفتول، پودر زیرپودری و توپودری هستند. چهارمین عضو این هلدینگ، شرکت صنعتی بهســازان سیمیــن اســت کــه در مجاورت شرکت پودر جوش ایران قرار دارد و ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات کلیه واحدهای زیرمجموعــه هلــدینگ در ایــن شرکــت انجــام می‌شود. با توجه به وجود مشکلات در تامین ماشین‌آلات، قطعات یدکی، تعمیر و نگهداری، این مجموعــه در ســال ۱۳۷۵ تاسیــس شــد و در حال حاضر شرکت صنعتی بهسازان سیمین نه تنها نیاز کل مجموعه را برطرف می‌کند بلکه منبع قابل اعتمادی برای سایر رقبای شرکت صنایع مفتولی زنجان به حساب می‌آید.
دیگر شرکت این هلدینگ، شرکت صنایع پیش‌تنیده خوانسار است که محصولات پیش‌تنیده تولید می‌کند. محصولات پیش‌تنیده در ساختمان‌های پیش‌تنیده‌ای که نیاز است، عرشه بتنی فراخ‌تر و فاصله بتنی بیشتر باشد، کاربرد دارد.
به طور کلی ساخت سیم و مفتول فولادی با چه پیچیدگی‌ها و حساسیت‌هایی مواجه است؟
تکنولوژی ساخت سیم و مفتول‌های فولادی با انواع مسی و آلومینیومی تفاوت‌های زیادی دارد. فرایند مهندسی تولید، بسته به ویژگی‌های مفتول‌ها از جمله تیپ بافت، مدل بافت، چپگرد یا راستگرد بودن، گام بافت و استحکام مغزی کابل، قطر و نوع تار متفاوت است. باید توجه داشت برای تولید مفتول‌های فولادی، نوع سیم، پوشش، استحکام تک‌رشته و خواص مکانیکی، متالورژیکی، داکتیلیته (شکل‌پذیری) در طول یک سیم و همچنین پیچ‌خوردگی (تورشن) و رپینگ، بسیار اهمیت دارد. علاوه‌براین، انتخاب مواد اولیه و عملیات حرارتی برای تولید انواع سیم و مفتول نیز از حساسیت بالایی در کیفیت محصول نهایی برخوردار است.
پرمصرف‌ترین مفتول‌های فولادی مورد استفاده در کشور مفتول‌های با قطر یک تا پنج میلی‌متر هستند اما قطر برخی مفتول‌ها، ۶ تا هشت میلی‌متر و در برخی موارد تا ۱۰ میلی‌متر نیز می‌رسد. باید توجه داشت این مفتول‌ها به واسطه قطر بالا، ضریب وزنی قابل توجهی نیز دارند. از سوی دیگر، تولید مفتول با قطر کمتر در متراژ بالا فرایند دشوارتــری اســت و به تکنولوژی‌هــای پیشرفته‌تری نیاز دارد.
در مجموع، مفتول‌های فولادی را می‌توان از نظر قطر، نوع پوشش، گرید شیمیایی و استحکام طبقه‌بندی کرد. قطر محصولات شرکت صنایع مفتولی زنجان در محدوده سه میلی‌متر تا پنج میلی‌متـــر قـــرار می‌گیــرد و از نظــر پوشش این محصولات به مفتول بدون پوشش، پوشش مسوار، گالوانیزه، گالفان و برنج تقسیم‌بندی می‌شوند. البته گفتنی است که در آینده‌ای نه چندان دور، مفتول فولادی با پوشش گالوانیزه رنگی نیز به سبد محصولات این شرکت اضافه می‌شود. گرید شیمیایی محصولات شرکت صنایع مفتولی زنجان مفتول‌های فولادی کم‌کربن، کربن متوسط و کربن بالا است و از نظر استحکام نیز محصولات این شرکت در محدوده ۴۰۰ مگاپاسکال تا دو هزار و ۴۰۰مگاپاسکال قرار می‌گیرند. مفتول با بیشترین استحکام (دو هزار و ۴۰۰ مگا پاسکال) مفتول اولتراهای تنسال نامیده می‌شود. مجموع آمار تولید سالانه شرکت صنایع مفتولی زنجان به حدود ۳۶هزار تن می‌رسد و میانگین قطر محصولات تولیدی این شرکت نیز بین ۱٫۱ تا ۲٫۱ میلی‌متر است.
گفتنی است شرکت صنایع مفتولی زنجان برای تولید محصولاتی با قطر بیش از پنج میلی‌متر از شرکت‌های زیرمجموعه هلدینگ استفاده می‌کند. به عنوان مثال، تولید مفتول‌های با قطر هشت میلی‌متر در شرکت صنایع پیش‌تنیده خوانسار انجام می‌شود زیرا در این شرکت محدوده قطر مفتول‌های تولیدشده از پنج تا هشت میلی‌متر متغیر است.
در حال حاضر سهم و جایگاه شرکت صنایع مفتولی زنجان را در بازار سیم و مفتول کشور چطور ارزیابی می‌کنید؟
زمانی که صحبت از بازار مفتول‌های فولادی در کشور می‌شود، فولادهای زنگ‌نزن به دلیل تولید نشدن وایرراد آن در نظر گرفته نمی‌شوند و منظور از بازار مفتول فولادی، فقط مفتول‌های فولاد کربنی است. بخشی از مفتول‌های فولادی مورد نیاز در کشور که در زمره محصولات خاص قرار می‌گیرند، به صورت کاملا کنترل شده از طریق واردات تامین می‌شوند. بر اساس برآوردها، به نظر می‌رسد مصرف سالانه مفتول‌های فولادی در کشور با قطر سه میلی‌متر تا پنج میلی‌متر، حدود یک میلیون تن و در خوش‌بینانه‌ترین حالت یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن است که شرکت صنایع مفتولی زنجان و سایر زیرمجموعه‌های هلدینگ حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار تن از نیاز کشور را تامین می‌کنند. هم‌اکنون این شرکت در بازارهای صادراتی نیز حضوری پررنگ و موثر دارد و بخشی از محصولات این شرکت به کشورهای همسایه نظیر عراق، ترکیه، امارات و قطر و کشورهای تاجیکستان، ازبکستان، ایتالیا و اسپانیا صادر می‌شود. در سال‌های اخیر، صادرات شرکت صنایع مفتولی زنجان به کشور عراق به دلیل دامپینگ روسیه و چین در بازار فولاد به شدت کاهش یافته است. همچنین شرایط ناپایدار سیاسی و جنگ‌های داخلی افغانستان نیز عاملی برای کاهش صادرات محصولات به این کشور بوده است.
اصلی‌ترین چالش‌ها و موانع تولید صنایع مفتولی کشور را در حال حاضر چه می‌دانید؟ این چالش‌ها چه تاثیری بر عملکرد شرکت صنایع مفتولی زنجان داشته است؟
یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که در سال‌های اخیر بسیاری از صنایع از جمله صنایع مفتولی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، اختلال در روند تامین انرژی است. قطعی برق در فصول گرم سال و همچنین قطعی گاز در زمستان، موجب اختلال در فرایند تولید شده‌اند. تنها در سال گذشته، قطعی‌های برق حدود ۱۱ درصد از تولید شرکت صنایع مفتولی زنجان را کاهش داد. البته در سال جاری شرایط تامین برق این شرکت بهبودی نسبی یافته است و هم‌اکنون تولید این شرکت در شرایط بهتری نسبت به سال گذشته قرار دارد. قطعی گاز در زمستان سال گذشته نیز موجب از دست رفتن ۱٫۵ درصد از تولید شرکت صنایع مفتولی زنجان شد.
باید توجه داشت تامین مواد اولیه و مواد کمکی، یکی از الزامات اساسی تولید پایدار صنایع مفتولی به حساب می‌آیند و بروز چالش در این حوزه، کل فرایند تولید را مختل می‌سازد. تامین نهاده‌های تولید از دو جنبه کمی و کیفی می‌تواند بر فعالیت شرکت اثرگذار باشد. صادرات بی‌رویه بیلت و یا میلگرد در برخی بازه‌های زمانی و چالش تامین برق صنایع بالادستی، موجب کمبود مواد اولیه صنایع مفتولی می‌شود.
در سال‌های گذشته، مواد مصرفی و کمکی مورد استفاده در فرایند تولید سیم و مفتول غالبا از طریق واردات تامین می‌شد اما با توجه به پیش‌بینی بروز چالش در واردات این کالاها، واحد تحقیق و توسعه شرکت صنایع مفتولی زنجان از طریق مذاکره، سرمایه‌گذاری و همکاری با شرکت‌‌ها و تولیدکنندگان داخلی، اقدام به تامین مواد کمکی مورد نیاز خود از داخل کشور کرد. ماحصل این اقدام، تامین بخش عمده مواد مصرفی و کمکی فرایند تولید سیم و مفتول از محل تولیدات داخلی است. در واقع پیشگام شدن شرکت صنایع مفتولی زنجان در سرمایه‌گذاری و ارتقای توان تولیدکنندگان داخلی، موجب شده است تا امروز اغلب واحدهای فعال در حوزه سیم و مفتول کشور، مشکلی در تامین مواد مصرفی خود نداشته باشند که این امر، گامی بلند در جهت هموارسازی مسیر و توسعه صنایع تولید سیم و مفتول کشور محسوب می‌شود.
