بر اساس آمار مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی پیرامون نتایج تحقیق آسیب‌شناسی صادرات غیرنفتی در ایران، اعلام شد که ارزش دلاری صادرات غیرنفتی ۱۷ ساله ایران با نرخ رشد متوسط سالیانه ۱۶.۲۳ درصد، به ۱۰.۶ برابر افزایش پیدا کرد.
به گزارش «فلزات آنلاین»، دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی، بــــا عنــوان «گـــزارش نخســت آسیب‌شناسی صادرات غیرنفتی در ایــران»، رونــد صــادرات غیرنفتی در اقتصاد ایران را بررسی کرده است.
این مرکز در گزارش خود، از زوایای مختلف آماری، موارد مرتبط با صادرات از جمله ارزش دلاری و سهـــم عمـــده کالاهـــای صــــادراتی، طبقه‌بندی سهم کالاهای صادراتی به تفکیک کدهای HS، شرکای تجاری عمده و تحلیل سهم آنها از تجارت خارجی ایران، ارزآوری کالاهای صادراتی، محاسبه شاخص‌های تمرکز کالاهای صادراتی و سایر موارد نیز تحلیل شده است.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس خلاصه یافته‌های اصلی این تحقیق به شرح زیر است:
۱. برنامه‌ریزی برای حفظ بازار صادراتی و توسعه صـــادرات کالا و نیـــز احصای مسائل و مشکلات موجود در سر راه صادرات غیرنفتی، مستلزم شناخت وضعیت موجود امکانات صادراتی از یک سو و مشتریان خارجی از سوی دیگر است.
۲. ارزش دلاری صـــادرات غیـــرنفتـــی طـــی سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۷ از ۴.۲ میلیارد دلار به ۴۴.۷میلیــارد دلار رسیــده اســت. بـــه عبـــارت دیگر، طی هفده سال، ارزش دلاری صادرات غیـــرنفتی بــــا نـــرخ رشــــد متـــوسط سالیانــــه ۱۶.۲۳درصد ۱۰.۶برابر شده است.
۳. بررسی‌های آمــاری نشـــان می‌دهـــد کــه طـــی ســـال‌های ۱۳۸۰ تـــا ۱۳۹۷ در ســـال ۱۳۸۷ بیشترین بازار صادراتی از نظر تعداد با ۱۷۰کشور قرار داشتـــه و کمترین آن هم مربوط به سال ۱۳۹۳ با ۱۴۰ کشــور اســت. با این حال، روند کلی نشانگر کاهش تعداد کشورها یا بازارهای هدف در این سال‌ها است.
۴. الگوی صادرات ایران از نظر شرکای تجاری الگوی نامتقارنی است. منظور از عدم تقارن، این است که تعداد کمی از کشورها سهم بالایی در تجارت ما دارند و تعداد زیادی از آنها سهمی بسیار اندک. در سال ۱۳۸۰ از میان ۱۶۳ کشور دارای رابطه تجاری با ایران، تعداد هشت کشور (یعنی ۴.۹ درصد از کشورهای طرف معامله ما) بیش از نیمی از ارز حاصل از صادرات کالاهای غیرنفتی را عاید کشورمان ساخته‌اند و کمتر از نیم دیگر این درآمد ارزی از ۱۵۵ کشور باقی مانده حاصل شده است.
۵. سهم چهار کشور امارات متحده عربی، چین، عراق و جمهوری کره، مجموعا بیش از ارزش صادرات به ۱۴۵ کشور دیگر به عنوان مقصد کالاهای صادراتی ایران در سال ۱۳۹۷ بوده است. این تمرکز نسبتا شدید در بازارهای هدف صادراتی می‌تواند برای کشور یک تهدید تلقی شود.
۶. روند حرکت ما در طول زمان در جهت توسعــه صـادرات در بخش کالاهای غیرنفتی، به تمرکز بر برخی کشـورهــا انجامیده است. به عبارت دیگر، در طول زمان، رابطه تجاری مــا بـا کشورهای مختلف به طور یکسان رشد نکرده است.
۷. بـــا در نظــر گرفتـــن، ارزش صـــادراتــی گروه‌های کالایی برحسب قسمت در نظام HS مقدار شاخص تمرکزگرایی هیرشمن برای دوره زمانی ۱۳۹۶-۱۳۸۰ به طور متوسط به عدد ۰.۳۸ می‌رســـد کـــه نشـــان از تمـــرکز نسبـــی بــالای صادرات است.
