قطعات به‌کاررفته در تجهیزات و وسایل مورد استفاده در زندگی روزمره انسان توسط فرایندهای ساخت، تولید می‌شوند. یکی از متداول‌ترین و قدیمی‌ترین روش‌های ساخت، ریخته‌گری است که به طور گسترده برای تولید قطعات فلزی از آن بهره برده می‌شود. ریخته‌گری امکان تولید انبوه قطعات با اشکال ساده و پیچیده را در ابعاد و وزن‌های مختلف فراهم می‌کند و این روش به سبب وجود مزایای فراوانی نظیر عدم وجود محدودیت در مواد قابل استفاده، ساختار داخلی یکنواخت و همسانگرد قطعه، صرفه اقتصادی نسبت به سایر روش‌های ساخت، خواص مکانیکی بسیار خوب قطعه نهایی، امکان ساخت قطعات پیچیده با هزینه کم و… در صنایع مختلفی از جمله حمل‌و‌نقل، ماشین‌آلات سنگین، تاسیسات، صنایع نظامی و الکتریکی، ماشین‌آلات کارخانه، لوازم خانگی و… کاربرد دارد. به همین دلیل توسعه فناوری‌های مورد استفاده در خطوط تولید به خصوص در صنعت ریخته‌گری، از اهمیت بالایی برخوردار است و انجام اقداماتی در این زمینه باعث می‌شود که دانش و تکنولوژی‌های واحدهای صنعتی نسبت به گذشته ارتقا یافته و جایگاه صنعت ریخته‌گری کشور که جزو صنایع استراتژیک و مهم به شمار می‌آید، در رده‌های بالاتر جهانی قرار گیرد. در نتیجه همچنان نیاز به سرمایه‌گذاری و افزایش فعالیت‌های توسعه‌ای در این حوزه بسیار احساس می‌شود و امید است که با ایجاد زیرساخت‌های لازم، دستاوردهای ارزشمند بیشتری در صنعت ریخته‌گری کشور به ثبت برسد. در همین راستا، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین» گفت‌وگویی با مجید رحیمی، مدیرعامل شرکت دانش پرتو نقش جهان تدارک دیده است که متن کامل آن را در ادامه خواهید خواند:
ارزیابی جناب‌عالی از فناوری‌های مورد استفاده در صنعت ریخته‌گری ایران و کشورهای همسایه چیست؟
خوشبختانه صنعت ریخته‌گری ایران در سطح مناسبی نسبت به کشورهای همسایه قرار داشته و طی دو دهه اخیر در حوزه فولادسازی و ریخته‌گری سایر فلزات با پیشرفت‌های قابل‌توجهی همراه شده است. همچنین موفق شده‌ایم هم در زمینه ریخته‌گری فلزات خاص و هم در زمینه شکل‌دهی به آن‌ها عملکرد خوبی را به ثبت برسانیم؛ این در حالی است که کشورهای حاشیه خلیج فارس، کشورهای حاشیه دریای خزر و همسایگان ما در شرق و غرب به تازگی به این حوزه ورود پیدا کرده و ریخته‌گران ایرانی تقریبا در این زمینه رشد پیدا کرده‌اند. شایان ذکر است که پیشرفت‌های حاصل شده در صنعت ریخته‌گری طی سال‌های اخیر، شامل افزایش میزان تولیدات می‌شود اما به تبع آن تلاش برای توسعه فناوری‌ها و تکنولوژی‌های مورد استفاده در خطوط تولید نیز رخ داده است.
طی چند سال اخیر زنجیره تولید و ارزش صنعت مس کشور چه میزان از رشد را تجربه کرده است؟
حدود یک دهه است که فعالیت‌های کشور در زنجیره ارزش مواد معدنی مس نسبت به گذشته افزایشی و با پیشرفت همراه بوده است؛ به طوری که با مقایسه میزان صادرات مواد معدنی مس در دهه ۸۰ و ۹۰ با یکدیگر، متوجه می‌شویم که میزان مصرف داخلی مواد معدنی مس رشد نسبی را تجربه کرده و همگام با حرکت نزولی صادرات آن، حدود ۳۰ درصد افزایش یافته است؛ در نتیجه با افت میزان صادرات مواد معدنی مس، شاهد تبدیل آن به محصولاتی با ارزش افزوده بالاتر در کشور هستیم؛ البته این زنجیره ارزش و تولید همچنان جای کار داشته و باید اقدامات توسعه‌ای بیشتری انجام شود. لازم به ذکر است که در صورت توسعه زنجیره صنعت مس، می‌توان امیدوار بود که ارزش پایه پولی و اقتصاد کشور نیز رشد یابد.
چالش‌ها و معضلات موجود در صنعت ریخته‌گری و توسعه فناوری‌های آن در کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
متاسفانه اقدامات مسئولان باعث شده این صنعت از رشد کافی برخوردار نشود زیرا فضای لازم برای توسعه بیشتر در اختیار متخصصان صنعت ریخته‌گری قرار نگرفته است. از سوی دیگر شاهد عدم خودباوری و نبود آگاهی برای شروع فعالیت در افرادی که از دانشگاه‌ها فارغ‌التحصیل شده‌اند، هستیم. البته با افزایش تعاملات میان بخش صنعت و دانشگاه‌ها، پیوندی مستحکم میان این دو بخش در حال شکل‌گیری است که منجر به این خواهد شد، ما در دهه ۱۴۰۰ نیز شاهد رشد روزافزون و هم‌افزایی بیشتر باشیم و تکنولوژی‌ها و زنجیره تولید فلز باارزشی همچون مس بیش از پیش توسعه یابد.
با وجود تحریم‌های وضع شده علیه صنایع فلزی کشور، چه تمهیداتی از سوی نهادهای بالادستی به منظور بهره‌گیری از آخرین فناوری‌های به‌روز در واحدهای صنعتی اندیشیده شده است؟
اگر بخواهیم از دیدگاه صنعتی این موضوع را بررسی کنیم، باید به این نکته توجه داشت که صنایع داخلی دیگر امکان وابستگی به کشورهای خارجی را ندارند زیرا این کشورها با ابزارهایی مانند اعمال تحریم‌ها و تغییر شرایط سیاسی منطقه، می‌توانند حجم تولیدات کشور و رشد صنایع را تحت‌الشعاع قرار دهند. به عنوان مثال، یکی از قطعات فوق استراتژیک مورد استفاده در صنعت فولاد، حدود ۳۰ سال از طریق واردات از کشورهای اروپایی و غربی تامین می‌شد اما با اعمال تحریم‌های ظالمانه علیه کشور، تامین‌کنندگان اروپایی و غربی دیگر حاضر به فروش این قطعه به مشتریان ایرانی نبودند. در این شرایط اگر متخصصان توانمند داخلی تلاشی برای بومی‌سازی قطعه مورد نظر انجام نمی‌دادند، ممکن بود صنعت فولاد ایران لطمه دیده و متحمل خسارات فراوانی شود. به همین دلیل مسئولان و نهادهای بالادستی باید دیدگاه و رویکردهای خود را نسبت به صنایع داخلی به خصوص صنعت ریخته‌گری تغییر دهند تا شاهد رشد و توسعه بیشتر این حوزه باشیم. باید توجه داشت، ایران از منابع معدنی غنی برخوردار است که برای خلق ثروت از این منابع، تکمیل زنجیره‌های ارزش، تولید محصولات نهایی با تکنولوژی بالاتر و عرضه آن‌ها به کشورهای همسایه که قصد ایجاد و توسعه صنایع فولادسازی و ریخته‌گری را دارند، باید از اندیشمندان، کارشناسان و متخصصان صنعتی و دانشگاهی بهره برد. در نتیجه با انجام این اقدامات می‌توان تهدیدها را به فرصت تبدیل کرد و علاوه بر رفع نیاز مصرف‌کنندگان داخلی، در زمینه صادرات محصولاتی با ارزش افزوده بالاتر نیز عرض‌اندام کرد. در این میان باید اضافه کنم، قطعه‌ای که در مرحله نخست خط ریخته‌گری فولاد مورد استفاده قرار می‌گیرد (کریستالیزاتور یا قالب مسی)، اولین سردکننده مذاب و مهم‌ترین قسمت ماشین ریخته‌گری پیوسته فولاد است که در آن انجماد مذاب و شکل‌گیری اسلب آغاز می‌شود. این قطعه استراتژیک برای مدت طولانی از طریق واردات تامین می‌شد اما حدود چهار سال است که شرکت دانش پرتو نقش جهان با انتقال تکنولوژی ساخت کریستالیزاتور به کشور، موفق شد با تکیه بر دانش متخصصان و کارکنان زبده خود، آن را بومی‌سازی و تولید کند تا دیگر وابسته به واردات نباشیم. علاوه‌براین، شرکت دانش پرتو نقش جهان محصولات ویژه و با تکنولوژی بالا همچون «LAUNDER»، «KT COOLING»، کولینگ المنت، واتر ژاکر و… را برای کوره‌های فلش مورد استفاده در صنعت مس، تولید کرده است و موفق شده با دستیابی به استانداردهای کمی و کیفی مناسب، نیاز کشور به این قطعات را برطرف کند.
مجددا تاکید می‌کنم که بر اساس فرمایشات مقام معظم رهبری، مشارکت مردم برای دستیابی به جهش تولید بسیار موثر است؛ به همین دلیل یکی از اقدامات مهمی که دولتمردان و مدیران میانی کشور می‌توانند در راستای توسعه صنعت ریخته‌گری و ارتقای فناوری‌ها و تکنولوژی‌های مورد نیاز انجام دهند، این است که بستری را برای ورود دانشجویان فارغ‌التحصیل به صنعت فراهم کنند تا این افراد با خودباوری به توانمندی‌های خود و انجام فعالیت‌های توسعه‌ای موفق به ارتقای جایگاه صنعت ریخته‌گری کشور و علم متالورژی شوند.
در حال حاضر کدامیک از کشورهای جهان از تکنولوژی‌های به‌روز در واحدهای ریخته‌گری و خطوط تولید خود استفاده می‌کنند؟
در حال حاضر کشور آلمان در زمینه تولید محصولات مسی بسیار خوش درخشیده و طی سال‌های گذشته با در اختیار داشتن تکنولوژی‌های به‌روز و پیشرفت‌های قابل‌توجهی که در این صنعت داشته است، جزو ابرقدرت‌های صنعتی به شمار می‌آید. پس از آلمان، در رده‌های بعدی کشورهای ایتالیا و فرانسه با قدرت در زمینه تولید محصولات مسی فعالیت دارند. اگرچه کشور چین هم موفق شده با کپی‌برداری قطعاتی را تولید کند اما کیفیت آن‌ها به محصولات اروپایی نمی‌رسد؛ باید توجه داشت که تولیدکنندگان اروپایی در صدر صنعت ریخته‌گری فلز مس قرار دارند و قطعات خود را به کشورهای آمریکایی و آسیایی صادر می‌کنند.
آیا سرمایه‌گذاری‌های کافی برای راه‌اندازی واحدهایی که توانایی تولید قطعات مسی برای صنایع بزرگ کشور دارند، صورت گرفته است؟
علاوه بر شرکت دانش پرتو نقش جهان، مجموعه‌های دیگری هم در زمینه تولید قطعات مسی ورود پیدا کرده‌اند اما این تعداد از واحدهای تولیدی نمی‌توانند تکمیل‌کننده زنجیره ارزش این محصولات باشند و همچنان نیاز به سرمایه‌گذاری‌های بیشتر به منظور توسعه فناوری‌های صنعت ریخته‌گری وجود دارد. شایان ذکر است که تمام تولیدات این مجموعه توسط سایر شرکت‌ها تولید نمی‌شوند و فقط برخی از آن‌ها را در سبد محصولات خود دارند؛ با این حال، تعداد مجموعه‌هایی که در زمینه تولید قطعات مسی فعالیت دارند انگشت‌شمار بوده و حدود پنج واحد است. به همین دلیل شرکت دانش پرتو نقش جهان علاوه بر تولید محصولات متنوع و باکیفیت، برای اینکه در رقابت با سایر تولیدکنندگان موفق شده و سهم بیشتری از بازار مصرف را به خود اختصاص دهد، نسبت به پیاده‌سازی رویکرد برندسازی و انجام اقداماتی در مبحث برندینگ اقدام کرد تا در کنار توسعه فعالیت‌های خود، حضور پررنگی در بازارهای صادراتی هم داشته باشد. یکی از مولفه‌های مهم و تاثیرگذار در فرایند برندسازی و جلب نظر مشتریان، ارائه خدمات پس از فروش و گارانتی ضمانت کیفیت کالاست که کارشناسان واحد تحقیق و توسعه «R&D» شرکت دانش پرتو نقش جهان توجه ویژه‌ای به این موضوع داشته و تلاش فراوانی برای تولید محصولات طبق استانداردهای تعریف شده، دارند.
در ارتباط با برنامه‌ها و اهداف آتی شرکت دانش پرتو نقش جهان در زمینه تحقیق و توسعه توضیحاتی ارائه بفرمایید.
ما در شرکت دانش پرتو نقش جهان به دنبال این هستیم که همگام با تولید قطعات خاص و استراتژیک، استانداردهای کیفی محصولات را در راستای افزایش طول عمر مفید آن‌ها، جلوگیری از مراجعه متعدد مشتریان برای تعمیر و نگهداری و به دست آوردن اعتماد افراد، بیش از پیش ارتقا دهیم. لازم به ذکر است که حدود ۴۰ درصد از درآمد این مجموعه به منظور انجام پروژه‌های تحقیقاتی و توسعه تکنولوژی‌های مورد استفاده، به واحد «R&D» اختصاص می‌یابد. در این میان باید به این مسئله اشاره کنم که در خصوص توسعه ماشین‌آلات ریخته‌گری، نیازی به واردات نیست اما در زمینه ماشین‌کاری باید برخی از دستگاه‌های خاص را از ماشین‌سازان خارجی خریداری کرد؛ البته شرکت دانش پرتو نقش جهان بر آن است که با همکاری ماشین‌سازان توانمند داخلی، این ماشین‌آلات را بومی‌سازی کند.
انتهای پیام//
