سیاوش حاتم زاده در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین»، اظهار داشت: در صورتی که اکتشافات جدید نتایج مثبت قطعی داشته باشد، در نظر داریم یا واحد تغلیظ فعلی را توسعه دهیم یا واحد دیگری احداث کنیم تا ضمن افزایش تولید، به برطرف شدن معضلات ناشی از بیکاری در منطقه نیز کمک کنیم.

وی درخصوص تاریخچه مس مزرعه گفت: شرکت مس مزرعه پیش از این با نام شرکت مجمتع مس اهر مشغول به فعالیت بود و تمامی فعالیت‌های مجتمع مس سونگون در قالب همین شرکت انجام می‌شد؛ بعد از اینکه خود مجتمع مس سونگون به بهره‌برداری رسید و تجهیزات تغلیظ در معدن نصب شد؛ سونگون از مس اهر جدا شد. این مجموعه، معدنی در ۲۵ کیلومتری شهرستان اهر قرار دارد که از معدن مس مزرعه بهره‌برداری می‌کرد که با همان نام به کار خود ادامه داد و پس از گذشت زمان نام آن به مس مزرعه تغییر یافت.

معدن مس مزرعه قدیمی‌ترین معدن مس ایران است

مدیرعامل شرکت مس مزرعه درخصوص قدمت شرکت مس مزرعه، گفت: معدن مس مزرعه قدیمی‌ترین معدن مس ایران است که در سال‌های ۳۷ تا ۴۲ توسط فرانسوی‌ها و یوگسلاو‌ها کشف شد؛ به‌خاطر پرعیار بودن سنگ این معدن، پس از استخراج، سنگ‌ معدن برای ذوب به خاتون‌آباد تهران فرستاده شده و پس از ذوب، در نهایت به مات مس تبدیل می‌شد.

حاتم زاده افزود: در سال ۷۵ واحد تغلیظ در همان منطقه دایر شد که این واحد تا امروز نیز به کار خود ادامه داده است و سنگ معدن استخراج شده از  این معدن به کنسانتره مس تبدیل می‌شود.

وظیفه انتقال آب به شرکت مس سونگون به عهده شرکت مس مزرعه است

وی بیان کرد: ما در قالب شرکت مس مزرعه هم استخراج سنگ معدن را به عهده داریم و هم قراردادی برای بهره‌برداری از سد اهر در دست اجرا قرار داده‌ایم که براساس این قرارداد، موظف هستیم آب این سد را به مجتمع مس سونگون منتقل ‌کنیم. سد اهر در فاصله ۶۰ کیلومتری شرکت مس مزرعه قرار دارد و عملیات پمپاژ و نگهداری آبی که مختص صنعت مس است بر عهده شرکت مس مزرعه است.

مدیرعامل شرکت مس مزرعه عنوان کرد: محصول مجموعه ما کنسانتره مس سولفیدی است که به روش تغلیظ تولید می‌شود. در این روش پس از استخراج سنگ معدن و انتقال آن به کارخانه، در ابتدای خط تولید در دستگاه سنگ‌شکن، این سنگ‌ها خرد شده و توسط نوار نقاله به داخل کارخانه منتقل شده و در آسیاب به پودر تبدیل می‌شود. دانه‌بندی ۸۰ درصد این پودر باید زیر ۹۰ میکرومتر باشد تا بتوان عملیات فلوتاسیون را روی آن انجام داد.

وی افزود: بعد از مرحله آسیاب برای تنظیم PH به محصول آهک افزوده می‌شود تا محلول به شکل دوغاب درآید. در چندین مرحله، دوغاب حاصل به سلول‌های فلوتاسیون انتقال می‌یابد تا در مراحل رافر، کلینر و اسکونجر کل مس محتوا با راندمان ۸۳ درصد بازیابی ‌شود؛ در واقع مس باقی مانده در باطله خروجی از سلول‌های کلینر توسط سلول اسکونجر بازیابی می‌شود و در ادامه این محلول به فیلتر پرس انتقال می‌یابد تا داخل یکسری صفحات، فشرده شده و آب محلول گرفته شود؛ در نهایت کیک کنسانتره با رطوبت ۹ درصد و عیار ۲۵ درصد تهیه می‌شود. این کیک‌ها را به مجتمع مس سونگون منتقل می‌کنیم.

مشکلی برای فروش کنسانتره مس نداریم

حاتم زاده ادامه داد: در واقع با توجه به اینکه تمامی محصولات تولیدی مجموعه ما را شرکت مس خریداری می‌کند؛ هیچ‌گونه مشکلی از باب فروش کنسانتره خود نداریم. به طور کلی بازار کنسانتره در دنیا نیز با چیزی به نام رکود مواجه نخواهد شد. هر چقدر کنسانتره در جهان تولید شود مورد استفاده نیز قرار می‌گیرد. بیشترین ارزش افزوده در فرایند تبدیل سنگ معدن به مس کاتد در همین مرحله تولید کنسانتره است، در واقع بالای ۹۰ درصد ارزش افزوده در مرحله تولید کنسانتره و چیزی حدود ۷ درصد ارزش افزوده نیز در مرحله تبدیل کنسانتره به کاتد است.

کیفیت کاتد ارتباط مستقیم با کیفیت کنسانتره دارد

مدیرعامل شرکت مس مزرعه توضیح داد: اگر عناصر پنالتی داخل کنسانتره وجود نداشته باشد یا به عبارتی درصد این عناصر از یک رنج مشخصی کمتر باشد؛ کیفیت کنسانتره بهتر است، در ضمن عیار کنسانتره نیز باید یک عیار مشخص باشد؛ جدای از عیار، رطوبت کنسانتره نیز حائز اهمیت است، رطوبت کنسانتره باید بین ۷ الی ۹ درصد باشد، اگر رطوبت از ۷ درصد کمتر شود، کنسانتره سبک‌تر از حد معمول خواهد بود و در هنگام حمل‌ونقل و بارگیری مشکلاتی را به‌وجود می‌آورد و اگر بیشتر از حد نرمال باشد معضلاتی را در مرحله ذوب ایجاد خواهد کرد. علاوه بر عیار مس، میزان عناصر طلا و نقره یا به اصطلاح عناصر جایزه در کنسانتره بر قیمت آن تاثیرگذار است؛ هر چه میزان این عناصر بیشتر  باشد، قیمت کنسانتره نیز افزایش می‌یابد و هرچه عناصر پنالتی یا مزاحم ذوب بیشتر باشد کنسانتره مشمول جریمه می‌شود و افت قیمت خواهد داشت. عناصر با ارزش طلا و نقره در پالایشگاه در لجن آندی جمع می‌شوند، با توجه به اینکه استخراج طلا بسیار دشوار است تولیدکنندگان کاتد ترجیح می‌دهند به جای اینکه طلا را استخراج کنند، لجن آندی خود را به فروش برسانند.

استخراج معدن مس مزرعه از برنامه‌های آینده ما است

وی درخصوص نحوه دسترسی این شرکت به مواد اولیه مورد نیاز خود، عنوان کرد: مواد اولیه مورد نیاز ما برای تولید کنسانتره از طرف شرکت ملی مس تامین می‌شود که در نهایت ما این سنگ‌ها را تبدیل به کنسانتره کرده و در اختیار مس سونگون قرار می‌دهیم که یکی از مجتمع‌های شرکت ملی مس ایران است، شرکت مس این محصول را فروخته و یا در واحدهای ذوب خود استفاده می‌کند.

حاتم زاده گفت: البته ما معدن مس مزرعه را نیز در اختیار داریم که بخشی از سنگ مورد نیاز ما از این معدن استخراج و باقی نیاز خود را از معدن سونگون دریافت کرده و با دریافت اجرت کنسانتره مورد نیاز آن‌ها را تولید می‌کنیم؛ البته مدتی است که سنگ مس مزرعه را به دلیل برخی مشکلات استخراج نمی‌کنیم که در پی برطرف کردن این معضلات هستیم تا بتوانیم بخش عمده نیاز خود را از طریق این معدن تامین کنیم.

به‌روزرسانی تجهیزات تولید کنسانتره مس از سال گذشته آغاز شده است

مدیرعامل شرکت مس مزرعه در رابطه با به‌روزرسانی تجهیزات شرکت مس مزرعه، توضیح داد: در مراحل تولید برای به‌روزرسانی تجهیزات به ویژه ماشین‌آلات بخش آسیاب، مشکلاتی داریم؛ به هرحال این مجموعه مدت‌ها است که در حوزه تولید کنسانتره فعالیت می‌کند، پس نیازمند به‌روزرسانی است. تجهیزات قسمت خردایش این مجموعه از کشور کانادا خریداری شده اما باقی قسمت‌ها در داخل ایران ساخته و نصب شده است. تجهیزات تقریبا فرسوده شده و ما از سال گذشته شروع به نوسازی کردیم و در نظر داریم تا جایی که بتوانیم سیستم را به‌روز کنیم.

وی بیان کرد: یکی از مشکلاتی که در تولید کنسانتره وجو دارد متغیر بودن کیفیت سنگ ورودی است، برخی مواقع سنگ ورودی سخت‌تر شده یا اکسید یا رس آن بیشتر می‌شود، در نتیجه باید سیستم را طوری آماده کنیم که با چنین تغییراتی با مشکل مواجه نشود.

حاتم زاده اذعان کرد: وجود تحریم‌ها و شرایط ناپایدار بازار، بسیاری از صنایع را با مشکلاتی روبرو کرده است، ما تمام توان خود را به کار می‌گیریم که نوسانات نرخ ارز و وجود تحریم‌ها کمترین آسیب را به ما بزند؛ البته مدتی است که بازار با ثبات نسبی همراه است؛ با این وجود بزرگ‌ترین مشکل صنایع مختلف پایین آمدن ارزش ریال است.

عمده مواد اولیه و تجهیزات تولید کنسانتره، داخلی است

مدیرعامل شرکت مس مزرعه ادامه داد: بیشتر مواد مصرفی مورد استفاده در مجموعه ما از داخل کشور تامین می‌شود اما به هرحال نوسانات نرخ ارز تاثیرات خود را نشان می‌دهد؛ برخی مواد همچون گریس‌های مورد نیاز در آسیاب‌ها نیز وجود دارد که از طریق واردات باید تامین شود. ما سال گذشته با افزایش یکباره قیمت دلار با مشکلاتی مواجه شدیم اما خوشبختانه امسال وضعیت برخلاف پیش‌بینی‌ها بهبود نسبی یافت و با اینکه تحریم‌ها برعلیه ایران شدت گرفته است اما نرخ دلار روند نزولی دارد که امیدوارم این کاهش قیمت ادامه داشته باشد.

تا سال ۹۹ هیچ‌گونه کسری نداریم

وی گفت: ما سال گذشته تمام مایحتاج خود را خریداری کرده‌ایم و تا تابستان سال ۹۹ هیچ‌گونه کم و کسری نخواهیم داشت؛ یکی از برنامه‌های ما برای عبور از بحران‌ها نیز همین خرید تجهیزات و مواد اولیه برای مدت زمان طولانی‌تر است. الآن نیز برای جلوگیری از بحران‌های احتمالی، خرید مواد و قطعات مورد نیاز تابستان ۹۹ به بعد را انجام می‌دهیم.

دستمزد کارگران را افزایش دادیم

حاتم زاده با بیان اینکه جدای از مشکلاتی که مستقیما به مواد اولیه بازمی‌گردد، معضلاتی دیگری همچون مشکلات کارگری نیز وجود داشت، عنوان کرد: کارگران مجموعه مس مزرعه طبقه‌بندی مشاغل نشده بودند و ما سال ۹۷ طبقه‌بندی مشاغل را انجام دادیم و حقوق کارگران براساس قانون کار افزایش یافت؛ در واقع حقوق کارکنان از حداقل حقوق اداره کار به حقوق بر اساس طبقه شغلی ارتقا یافت؛حدود ۱۰۳ نفر کارمند و کارگر در مجموعه ما فعال هستند که همگی از طرف خود مجموعه بیمه شده‌اند. مجموعه مس مزرعه هیات مدیره مشخص و مستقل از شرکت ملی مس دارد و سه نفر عضو این هیات مدیره کارمندان رسمی شرکت ملی مس هستند؛ البته ۹۸ درصد سهام این شرکت در اختیار شرکت ملی صنایع مس ایران است.

وی توضیح داد: در حال حاضر ظرفیت تولید کنسانتره مس مجموعه ما یک هزار و ۸۰۰ تن در سال است.

عیار کنسانتره تولیدی مجموعه ما بیش از ۲۵ درصد است

مدیرعامل شرکت مس مزرعه با بیان اینکه عیار کنسانتره مس تولید داخلی متفاوت است، گفت: عیار مس کنسانتره مس معدن سونگون ۲۵ درصد و معدن سرچشمه ۲۴ درصد است ما نیز طبق قرارداد باید کنسانتره با عیار حداقل ۲۴ درصد تولید کنیم؛ عیار کنسانتره تولیدی ما عمدتا بیش از این مقدار است، به طور مثال عیار تولید چهار ماه نخست ما بالای ۲۵٫۵ درصد است. عیار کنسانتره مس تولیدی معدن میدوک بالاتر از این مقدار است و به ۲۶ الی ۲۷ درصد نیز می‌رسد. هرچه عیار کنسانتره بیشتر و عناصر مزاحم آن کمتر باشد کیفیت کنسانتره نیز بیشتر می‌شود، البته همواه تولید با عیار بالا مطلوب نیست، در برخی مواقع مصرف‌کنندگان خیلی تمایلی به خرید عیار بالاتر ندارند. در کوره ذوب اگر عیار از یک حدی بالاتر باشد، در مرحله ذوب مشکلاتی به‌وجود می‌آید.

کاتد مس ایران، در جهان به کاتد پنج ۹ معروف است

حاتم زاده افزود: در بحث فروش، کنسانتره پر عیار، کم عیار و متوسط عیار داریم که متوسط ایران همان متوسط تولید کنسانتره جهان است و کاتد مس ایران نیز از بهترین کاتدهای جهان با درصد خلوص ۹۹٫۹۹۹ است که در جهان این کاتد را با نام پنج ۹ می‌شناسند. امیدوارم با توجه به اکتشافات جدیدی که انجام شده میزان تولید کاتد داخلی از ۲۰۰ هزار تن در سال بیشتر شود؛ با افزایش تولید کاتد، صنایع پایین‌دستی راحت‌تر می‌توانند میزان تولید خود را افزایش دهند. در واقع ذوب کمتر از ۲۰۰ هزار تن مقرون به صرفه نیست، معمولا کشورهایی کارخانه ذوب دارند و از ذوب مس سود می‌برند که مصرف داخلی داشته باشند. تبدیل کنسانتره مس به آند و سپس تبدیل آن در پالایشگاه به کاتد هزینه‌هایی دارد که این هزینه‌ها در صورت وجود مصرف داخلی برگشت‌پذیر است.

وی در پاسخ به این سوال که چه مقدار از سنگ معدن ورودی به واحد تغلیظ به کنسانتره مس تبدیل می‌شود، عنوان کرد: در هر فاز از مجموعه مس سونگون، ۹۰۰ تن در ساعت سنگ معدن به واحد تغلیظ وارد می‌شود که از این مقدار ۱۹ تن کنسانتره تولید می‌شود که این کنسانتره شامل مس و عناصر دیگر نیز می‌شود، این عناصر می‌تواند عناصر پنالتی یا عناصر جایزه باشد؛ طلا، نقره و مولیبدن نیز در این ترکیب وجود دارد.

عضو هیات مدیره شرکت مس سونگون افزود: مولیبدن شرکت مس سونگون توسط کارخانه دیگری استحصال شده و دوباره به کارخانه تغلیظ بازمی‌گردد؛ در کنار عنصر مولیبدن، عنصر با ارزش دیگری به نام رنیوم نیز وجود دارد که در ساخت موتور هواپیما به‌کار می‌رود؛ البته هنوز رنیوم استخراج نمی‌شود و فقط مولیبدن را استخراج می‌کنند؛ در واقع از ۹۰۰ تن ورودی کارخانه، ۸۸۳ تن باطله به‌دست می‌آید یعنی چیزی حدود ۴۰ برابر تغلیظ انجام می‌گیرد؛ در واقع عیار سنگ معدن ورودی ۰٫۶۲ درصد است که در تبدیل به عیار ۲۵ درصد، ۴۰ برابر غلیظ‌تر می‌شود.

امسال بیش از دو هزار تن کنسانتره تولید می‌کنیم

حاتم زاده با اشاره به اینکه ظرفیت تولید کنسانتره کشور بیش از یک میلیون تن در سال است، گفت: در سال ۹۷ بیش از ۳۰۰ هزار تن کنسانتره در مجتمع مس سونگون تولید شده است که تقریبا تمامی این تولیدات به کشورهای دیگر صادر شد، بخش عمده کنسانتره تولیدی مس سرچشمه نیز به کاتد مس تبدیل و در صنایع داخلی مصرف می‌شود. هر فاز شرکت مس سونگون ۱۵۰ هزار تن ظرفیت تولید کنسانتره دارد که سال گذشته هر فاز بیش از ۱۵۸ هزار تن تولید داشت؛ ما در مس مزرعه طبق برنامه باید یک هزار و ۸۲۷ تن کنسانتره تولید می‌کردیم که یک هزار و ۸۷۷ تن تولید داشتیم و در نظر داریم این مقدار را امسال به بیش از دو هزار تن افزایش دهیم. مس سونگون در چهار ماهه اول سال ۹۸ نیز ۱۰۰ هزار تن کنسانتره تولید کرده که از این مقدار ۷۵۰ تن سهم مس مزرعه است.

سود ۴ میلیارد و ۱۶۰ میلیون تومانی مس مزرعه برای شرکت ملی مس

وی در خصوص سودی که شرکت مس مزرعه داشته است، توضیح داد: ما سال گذشته چهار میلیارد و ۱۶۰ میلیون تومان برای شرکت ملی مس سود داشتیم که دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان از این مبلغ را به شرکت ملی مس پرداخت کردیم و یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان از آن  را نیز برای توسعه فنی کارخانه نگه داشتیم.

مدیرعامل شرکت مس مزرعه در پاسخ به این سوال که آیا نیازی به واردات کنسانتره احساس می‌شود، توضیح داد: خیر، اگر واحد ذوب جدیدی فعال نشود نیازی به واردات کنسانتره مس وجود ندارد اما اگر کارخانه ذوب و پالایش در سونگون راه‌اندازی شود، شاید نیاز به واردات کنسانتره باشد اما در حال حاضر نیازی نیست.

احداث سد باطله به سود محیط‌زیست شهرستان اهر است

حاتم زاده در خصوص مسائل مرتبط با محیط‌زیست، گفت: مسائل زیست‌محیطی بیش از پیش مورد نظر ما قرار گرفته است، در سال‌های ابتدایی فعالیت شرکت مس مزرعه، مسائل زیست‌محیطی، حفظ منابع طبیعی و مسائل مرتبط با عشایر منطقه تا به این حد حساس نبود اما امروزه با دقت بسیار زیادی در راستای حفظ منافع شهرستان گام برمی‌داریم.

کمک بلاعوض ۵۰ میلیون تومانی به شهرستان اهر

مدیرعامل شرکت مس مزرعه مطرح کرد: ما سالانه ۵۰ میلیون تومان کمک بلاعوض برای شهرستان اهر در نظر گرفته‌ایم؛ این شهرستان یکی از قدیمی‌ترین شهرستان‌های کشور است که قدمتی دو هزار ساله دارد؛ طبیعتا این مبلغ جواب‌گوی نیازهای این شهرستان نیست اما سعی کردیم به اصلی‌ترین نیازهای اهر بپردازیم.

حاتم زاده بیان کرد: با منابع طبیعی و کل عشایر منطقه توافق کرده و حق و حقوق آن‌ها را پرداخت کردیم، به هرحال ترفیع سد باطله مجموعه در همین منطقه انجام می‌شود و نباید سکونتی در آن محدوده وجود داشته باشد.

وی با عنوان این مطلب که ما جهت کنترل آلایندگی ناشی از تولید، سد باطله را راه‌اندازی کردیم؛ ادامه داد: سد باطله با وجود تمام هزینه‌های هنگفتی که برای مجموعه ما داشت راه‌اندازی شده است و در حال حاضر نیز مرحله سوم ترفیع سد باطله را انجام می‌دهیم؛ تمام مواد باطله تولیدی، در پشت سد دپو می‌شود. این ذخیره‌سازی از دو جهت سود دارد، اولین مزیت سد باطله این است که که باطله در منطقه رها نمی‌شود تا مشکل‌آفرین شود و دوم این که استفاده مجدد از آب مصرف شده با وجود این سد میسر می‌شود و آب تازه بسیار کمتری مورد نیاز خواهد بود.

بازگشت بیش از ۹۰ درصد آب مصرفی مس مزرعه به چرخه تولید

وی افزود: در تمامی دنیا واحدهای تغلیظ از سد باطله استفاده می‌کنند زیرا آب هیچ سدی کفاف تولید کنسانتره را نمی‌دهد و نمی‌توان از آب تازه بدین منظور استفاده کرد؛ تقریبا بیش از ۹۰ درصد آب مصرفی مس مزرعه از طریق همین سد و ۱۰ درصد باقی مانده نیز از آب باران تامین می‌شود؛ در واقع طبق قراردادی که با شرکت آب و فاضلاب منطقه داریم در فصولی که زراعت وجود دارد آب به پشت سد منتقل می‌شود و در فصل‌های غیر زراعی نیز آب را در مخازنی که داریم ذخیره و در مواقع لزوم از آن استفاده می‌کنیم.

مدیرعامل شرکت مس مزرعه با اشاره به اینکه برای سد باطله باید مجوزهای لازم را اخذ کنیم، ادامه داد: با توجه به توقف طرح توسعه مجموعه ما، پروژه اخذ مجوز سد نیز با مشکلاتی همراه بوده است، حال توقف فعالیت این سد می‌تواند آسیب‌هایی را به همراه داشته باشد و موجب تعطیلی کارخانه شود. امیدواریم که بتوانیم توافقاتی را با اداره محیط‌زیست جهت حفظ این سد داشته باشیم؛ اخیرا مذاکراتی را با اداره محیط‌زیست داشته‌ایم که بر مبنای آن یک سری برنامه‌ها را ما باید اجرا کنیم؛ تصفیه فاضلاب انسانی، ایجاد محیط سبز در معدن و کارخانه، پایش آنلاین به این معنی که هر سه ماه یکبار آب جاری پشت سد را نمونه‌برداری کنیم تا هیچ مواد آلاینده‌ای در آب وجود نداشته باشد. اگر آلایندگی در آب وجود داشته باشد، باید بلافاصله تشخیص و برطرف شود.