رئیس خانه معدن ایران گفت: اخیرا به ذخایر تازه‌ای به میزان یک میلیارد تن سنگ‌آهن در ایران مرکزی، شهر یزد، دست یافته‌ایم که به دلیل اینکه هنوز فعالیت‌های مطالعاتی بر روی آن در حال انجام است، در آمارها ذکر نمی‌شود؛ این موضوع می‌تواند ما را برای مدتی طولانی از لحاظ تامین سنگ‌آهن، ایمن سازد.
محمدرضا بهرامن در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین»، اظهار داشت: سال‌ها به دلیل سهولت استفاده از سنگ‌آهن مگنتیتی در گندله‌سازی و تولید کنسانتره، از سنگ‌آهن هماتیت کمتر استفاده می‌شد. در گذشته، علم و تجربه لازم برای عیارسازی هماتیت وجود نداشت اما اکنون با افزایش قیمت فولاد و کاهش عیار مگنتیت، رویکرد ما، به استفاده از هماتیت که ذخایر آن در ایران کم نیست، تغییر کرده است.
وی افزود: با این ذهنیت که از فناوری‌های نوین برای فرآوری هماتیت استفاده کنیم، در نظر داریم که بخش هماتیت را در چرخه تولید فولاد تعریف کنیم. کشورهایی نظیر چین و هند به تجربه‌های خوبی در زمینه استفاده از هماتیت‌ها رسیده‌اند و خوشبختانه اکنون ما نیز در کشور به نتایج خوبی در این خصوص، دست یافته‌ایم. ما می‌توانیم در کنار ذخایر هماتیت خود، چرخه تولید فولاد را تا مرحله گندله‌سازی یا حتی تولید محصول نهایی اجرایی کنیم؛ ذخایر منطقه حاجی‌آباد هرمزگان می‌تواند مثالی برای این موضوع باشد.
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران یادآور شد: عملا استفاده از ذخایر آهنی کشور به زمانی برمی‌گردد که مجموعه ذوب‌آهن ما شکل گرفت. در ۵۵ سال پیش، روس‌ها اکتشافاتی را در مناطق مختلف کشور داشتند و پژوهش‌هایی را بر روی ذخایر سنگ‌آهن مگنتیت انجام دادند. بعد از انقلاب اسلامی هم، در راستای تکمیل صنعت فولاد، فعالیت‌های تازه‌ای را در چادرملو و گل‌گهر با تجهیز این معادن آغاز کردیم؛ بعد از آن، پروژه فولاد مبارکه اصفهان مطرح و اجرایی شد. این‌ها مواردی بود که از سال‌ها قبل، برنامه آن ریخته شده بود اما به نتیجه رساندن صنعت فولاد به عنوان یک صنعت استراتژیک و برنامه‌ای برای کشور، عملا از سال ۶۸ آغاز شد.
بهرامن اضافه کرد: اگر ما امروز موفقیت‌هایی را در صنعت فولاد کسب کرده‌ایم، نباید فراموش کنیم که شروع جریان فکری آن حوالی سال ۶۸ بود که توانستیم سرمایه‌گذاری‌های بزرگی را در گل‌گهر و چادرملو داشته باشیم و این موضوع در راستای برنامههای ۵ ساله و نقشه راهی بود که برای تولید فولاد ترسیم کرده بودیم. ما در ابتدا، واردکننده انواع محصولات فولادی در تمامی مقاطع بودیم و بر اساس نیازهای کشور، این موضوع به ما ثابت شد که صنعت فولاد برای ما استراتژیک است؛ اکنون، ما به صادرکننده فولاد تبدیل شده‌ایم و می‌توانیم مازاد تولیدات خود را به کشورهای دیگر، صادر کنیم.
وی در پاسخ به این سوال که از چه زمانی توجه به سمت بهره‌برداری هماتیت جلب شد، اظهار کرد: طی پنج شش سال گذشته، مباحثی مطرح شد که از هماتیت در تولید فولاد استفاده شود؛ پیش از این، هماتیت تنها در صنایع سیمان و بخشی از صنایع کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گرفت. در آن زمان، عمده معادن هماتیت کشور، در دست بخش خصوصی بود و آن‌ها طی تصمیماتی در نظر گرفتند با سرمایه‌گذاری فکری، هماتیت را به چرخه تولید فولاد وارد کنند که البته خوشبختانه هماهنگی‌های خوبی هم با بخش فولاد صورت گرفت. گل‌گهر نیز مطالعات خوبی را بر روی هماتیت‌ها، به خصوص بر ذخایر آن در بندرعباس انجام داد.
رئیس خانه معدن ایران افزود: امروزه، ما به این نتیجه رسیدیم که یکی از برنامههای راهبردی که باید در چرخه تولید فولاد تعریف کنیم، استفاده از پتانسیل‌های هماتیتی کشور، برای تامین نیازهای صنعت فولاد است.
توسعه اکتشافات، به عهده متولی معدن است
بهرامن با اشاره به نارضایتی بخش خصوصی از عدم حمایت دولت برای اکتشاف، تصریح کرد: در تمام دنیا، زیرساخت‌ها و مبانی اکتشاف به متولی معدن مربوط می‌شود؛ چراکه هرگونه نتیجه سرمایه‌گذاری در حوزه اکتشاف، به سرمایه ملی کشور برمی‌گردد. به عبارت دیگر، اگر متولی معدن کشور برای اکتشاف هر معدنی سرمایه‌گذاری کند، سبب افزایش ذخایر معدنی کشور می‌شود. اگر دولت، چنین نگاهی را به بخش اکتشاف داشته باشد، هیچگاه حمایت خود را از این بخش دریغ نمی‌کند.
وی افزود: به این ترتیب، هرگونه سرمایه‌گذاری در اکتشاف، توسط هر سازمان و شرکتی که انجام شود، باید مورد حمایت ۱۰۰ درصدی دولت باشد اما متاسفانه به دلیل نبود برخی قوانین و ضوابط بین دستگاه‌هایی مانند میراث فرهنگی، محیط زیست، منابع طبیعی و آبخیزداری با متولی بخش معدن، باعث شده است تا این بخش نتواند فعالیت‌های خود را در حوزه اکتشاف معادن، به طور کامل انجام دهد. اکتشافات، باید در چارچوب قوانین تمامی این ارگان‌ها و در راستای حفظ سرمایه ملی صورت گیرد. اکتشاف، تنها به شناسایی پهنه‌ها ختم نمی‌شود و اگر رویکرد ما، به سمت اکتشافات تکمیلی برود، به ذخایر معدنی بیشتر که درواقع ثروت ملی ما خواهد بود، دست می‌یابیم.
رئیس خانه معدن ایران در پاسخ به این سوال که روند تعیین میزان استخراج مجاز هر معدن به چه صورت است، بیان کرد: هر فعالیت معدنی که از مرحله اکتشاف به مرحله گواهی کشف و پروانه بهره‌برداری می‌رسد، صاحب آن براساس طرحی که به متولی معدن ارائه می‌دهد، میزان استخراج معدن را تعیین می‌کند و طبق این میزان، طراحی معدنی خود را تعریف می‌کند. اعتقاد ما در خانه معدن این است که پایه و اساس فعالیت‌های تولیدکنندگان معدنی، تماما باید طبق طرحی باشد که به متولی معدن ارائه می‌شود و حول موضوعیت آن طرح، استخراج و تولید انجام شود.
بهرامن اذعان کرد: عمده ذخایر کشف شده سنگ‌آهن، در اختیار چادرملو، گل‌گلهر و دیگر شرکت‌های دولتی که عضو ایمیدرو هستند، قرار دارد اما بخش خصوصی، در واحدهای کوچک‌تر با نگاهی اقتصادی‌تر فعالیت می‌کنند. تولیدکنندگان غیر دولتی، با نگاه مدیریتی خود توانسته‌اند از ظرفیت‌ها و تکنولوژی‌های موجود، به خوبی بهره برند و جریان اقتصادی موثری را در مناطق محروم، ایجاد کنند؛ در این راستا، فعالیت‌های خوبی در ایران مرکزی، استان‌های کردستان و خراسان انجام شده است. بخش خصوصی در تلاش است تا بتواند چرخه تولید سنگ‌آهن را مستقیما به چرخه تولید فولاد متصل کرده و سهم بسزایی را در تامین نیاز صنعت فولاد در سال ۱۴۰۴ داشته باشد.
گسترش صادرات و توسعه اکتشافات جدی گرفته شود
رئیس خانه معدن ایران در خصوص ارقام پیش‌بینی شده برای تولید سنگ‌آهن و فولاد در سند چشم‌انداز ۱۴۰۴، بیان کرد: به نظر می‌رسد رسیدن به تولید ۱۶۲ میلیون تن سنگ‌آهن، شدنی باشد اما در تولید فولاد به عددی کمتر از ۵۵ میلیون تن خواهیم رسید. در خوشبینانه‌ترین حالت، میزان مصرف فولاد در کشور، حدود ۴۳ میلیون تن است؛ لذا باید تولید ما از لحاظ کمی و کیفی به گونهای باشد که بتوانیم صادرات بیشتری داشته باشیم.
بهرامن اضافه کرد: اگر بخواهیم به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد برسیم، باید تمامی فعالیت‌ها براساس سند چشم‌انداز تنظیم شود و اگر نتوانیم مواد اولیه مورد نیاز خود را تامین کنیم، کارخانه‌های فولادسازی ما باید در کنار آب‌های آزاد قرار گیرد که هم بتواند سنگ‌آهن مورد نیاز خود را از طریق واردات تامین کند و هم بتواند میزان مازاد تولید را به کشورهای دیگر بفروشد. به این ترتیب، با دسترسی به حمل و نقل آسان از طریق آب‌های آزاد و استفاده از انرژی ارزان، می‌توانیم اشتغال‌زایی و ارزش افزوده بالایی را ایجاد کنیم.
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران در پاسخ به این سوال که میزان ذخایر کشف شده سنگ‌آهن تا چند سال می‌تواند پاسخ‌گوی نیازهای کشور باشد، تصریح کرد: اخیرا به ذخایر تازه‌ای به میزان یک میلیارد تن سنگ‌آهن در ایران مرکزی، در شهر یزد، دست یافته‌ایم که به دلیل اینکه هنوز فعالیت‌های مطالعاتی بر روی آن در حال انجام است، در آمارها ذکر نمی‌شود. طبق گزارش‌ها، ما به اعماق پایین‌تر از ۱۵۰۰ متر دست یافته‌ایم که این موضوع می‌تواند ما را برای مدتی طولانی از لحاظ تامین سنگ‌آهن، ایمن سازد. علاوه‌بر این، بسیاری از ذخایر سنگ‌آهن در کشور، هنوز کشف نشده است.
حفظ بازار در اولویت قرار گیرد
وی در خصوص نحوه قیمت‌گذاری سنگ‌آهن، گفت: قیمت سنگ‌آهن بر اساس بازار جهانی و سیاست‌های داخلی تعیین می‌شود. بازارهای خارجی به خاطر اینکه می‌تواند نقدینگی ما را افزایش دهد، می‌تواند بر بازار داخلی ما اثر بگذارد. ما باید برای سنگ‌آهن و فولاد، برنامه‌ها را به گونهای تبیین کنیم که حفظ بازار در اولویت برنامههای توسعه‌ای ما باشد؛ در غیر این صورت تمامی بازارهایی را که با سرمایه‌گذاری‌های کلان برای ما تعریف شده بود، از دست خواهیم داد.
رئیس خانه معدن ایران افزود: در موضوع سنگ‌آهن و فولاد، از یک طرف تولیدکنندگان به دنبال آزادی بیشتر برای صادرات هستند و از طرف دیگر، بازار مصرف با صادرات موافق نیست اما مسئله‌ای که وجود دارد این است که میزان مصرف کشور ما مشخص بوده و می‌توان با سیاست‌گذاری‌های درست، از بازارهای خارجی که در این شرایط، می‌تواند کمک بزرگی به جریان اقتصادی ما کند، استفاده کرد.
