با توجه به وابستگی تولید مولیبدن به صنعت فولاد و افت محسوس صنعت فولادسازی چین به عنوان بزرگ‌ترین فولادساز در جهان پس از همه‌گیری ویروس کرونا، تقاضای مولیبدن کاهش داشت اما با مهار این ویروس، بارقه‌های امید دوباره در صنعت مولیبدن روشن شده است. مولیبدن فلزی دارای خواص منحصر به فرد است که در تولید آلیاژهای فولادی از آن استفاده می‌شود. چین، شیلی، آمریکا، پرو و کره جنوبی در زمزه بزرگ‌ترین فعالان صنعت مولیبدن شناخته می‌شوند. علی‌رغم کاربرد قابل توجه این فلز در صنعت فولادسازی، تولید آن به هیچ عنوان وابسته به این صنعت نبوده است و به عنوان محصول جانبی در کنار برخی از فلزات مانند مس تولید می‌شود.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» و به نقل از روابط عمومی شرکت مشاوره اقتصادی آرمان آتورپات، مولیبدن از جمله فلزات واسطه‌ای است که در پوسته زمین وجود دارد اما این فلز به صورت خالص در طبیعت یافت نمی‌شود بلکه کانسنگ مولیبدن شامل ترکیباتی مانند مولیبدنیت (مولیبدن دی سولفید)، ولفنیت (سرب-مولیبدن) و پاولیت (کلسیم-مولیبدن) بوده و سنگ اصلی آن، مولیبدنیت است.
یکی از مهم‌ترین خواص این فلز، بالا بودن دمای ذوب آن است. همچنین مولیبدن به آسانی ترکیبات سخت و پایدار تشکیل می‌دهد و همین ویژگی سبب شده است تا عمده تولید جهانی این فلز (حدود ۸۰ درصد) در آلیاژهای فولادی برای افزایش مقاومت، سختی، رسانایی الکتریکی، مقاومت در برابر خوردگی و سایش استفاده شود.
بیشتر ترکیبات مولیبدن حلالیت کمی در آب دارند اما زمانی که مواد معدنی حامل مولیبدن با اکسیژن و آب در تماس قرار بگیرند، یون مولیبدن حاصل محلول خواهد بود. در صنعت، از ترکیبات مولیبدن (حدود ۱۴ درصد از تولید جهانی این عنصر) در کاربردهای فشار و دمای بالا به عنوان رنگدانه و کاتالیست استفاده می‌شود.
به گزارش سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده آمریکا (USGS)، در حال حاضر حجم ذخایر مولیبدن در سطح جهان ۱۸ میلیون تن است. عمده ذخایر مولیبدن در چین، پرو و آمریکا واقع است و هر یک از کشورها به ترتیب سهم ۴۶، ۱۶ و ۱۵ درصدی از کل ذخایر جهان مولیبدن جهان را در اختیار دارند. علاوه‌براین، میزان ذخیره ۲۰ منبع مولیبدن بزرگ در سطح جهان، حدود ۱۰ میلیون تن گزارش شده است که در این بین، حدود ۵.۴میلیون تن به آمریکا تعلق دارد.
لازم به ذکر است که کنسانتره این فلز، به عنوان محصول اصلی و محصول جانبی معدن‌کاری مس و تنگستن تولید می‌شود. برای درک بیشتر از وضعیت تولید مولیبدن، به بررسی تولید معدنی آن در سطح جهان در بازه زمانی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ پرداخته شده و نتایج آن در نمودار ۱ به نمایش درآمده است.
همان‌طور که در نمودار ۱ نیز نشان داده شده است، تولید جهانی مولیبدن در بازه زمانی مورد بررسی، روند افزایشی را طی کرده است و از حدود ۲۶۰ هزار تن در سال ۲۰۱۱، به ۳۰۰ هزار تن در سال ۲۰۲۰ رسیده است. به طور متوسط سالیانه میزان تولید مولیبدن در جهان حدود ۱.۴ درصد افزایش یافته است. با توجه به نمودار ۱، کشور چین بیشترین سهم از تولید مولیبدن را در جهان به خود اختصاص داده است. بر اساس داده‌های موجود، کشورهای چین، شیلی، آمریکا و پرو هر یک به ترتیب سهم‌های ۴۰، ۱۹، ۱۶ و ۱۰ درصدی از کل حجم تولید جهانی را به خود اختصاص داده‌اند.
با توجه به آخرین گزارش مرکز ارزیابی زمین‌شناسی ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۱۵، تولید جهانی مولیبدن معدنی در جهان به حدود ۲۳۵ هزار تن رسیده که این مقدار کمترین میزان طی دهه اخیر است و در مقایسه با سال ۲۰۱۴، افت چشمگیری را تجربه کرد. در بررسی گزارش ارزیابی زمین‌شناسی ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۱۶، ۱۰ کشور برتر تولیدکننده مولیبدن معدنی در جهان، سهم بیش از ۹۹ درصد از مجموع تولید جهانی مولیبدن را در دست داشتند. در این فهرست چین با بیشترین ذخیره، در جایگاه نخست قرار دارد. حجم تولید مولیبدن چین در سال ۲۰۱۵، برابر با ۸۳هزار تن گزارش شد که نسبت به سال ۲۰۱۶، افت ۲۰ هزار تنی را تجربه کرد.
با توجه به جایگاه چین، می‌توان ادعا کرد که بازار مولیبدن به شدت به نوسانات بازار چین بستگی دارد و این امر به دلیل حجم بالای تولید این کشور نیست بلکه به حجم مصرف آن بازمی‌گردد. چین دارای بزرگ‌ترین صنعت تولید فولاد در جهان است که سالانه حجم بسیار زیادی مولیبدن را برای تولید فولاد مصرف می‌کند و به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده و در کل یکی از بزرگ‌ترین بازیگران بازار جهانی این فلز شناخته می‌شود.
در این قسمت به بررسی صادرات کنسانتره و سنگ معدن این محصول در بازه زمانی ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰، به‌عنوان معیاری از ترسیم شمای کلی تجارت مولیبدن پرداخته شده و نتایج آن در نمودار ۲ ارائه شده است. روند صادرات کنسانتره و سنگ معدن مولیبدن طی دهه اخیر صعودی بوده است و از حدود ۲۶۰ هزار تن در سال ۲۰۱۱، به حدود ۳۴۰ هزار تن در سال ۲۰۲۰ رسیده که این به معنای افزایش سالانه ۳ درصدی حجم صادرات جهانی کنسانتره و سنگ معدن مولیبدن است.
بزرگ‌ترین صادرکنندگان این محصول کشورهای شیلی، آمریکا، پرو و هلند هستند که هر یک به ترتیب با سهم‌های ۳۸، ۱۸، ۱۴ و ۸ درصدی، نبض صادرات جهانی محصولات معدنی مولیبدن را در دست دارند. بررسی‌ها حاکی از آن است که بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان مولیبدن در جهان چین، اتحادیه اروپا، ژاپن و آمریکا هستند که هر کدام از این کشورها ۳۲ ،۱۰ ، ۲۶ و ۹ درصد از کل مولیبدن تولید شده در جهان را مورد استفاده قرار می‌دهند.
با بررسی واردات کنسانتره و سنگ معدن مولیبدن در جهان در بازه زمانی یاد شده، مشخص شد که واردات این محصول نیز مانند صادرات طی بازه زمانی ۱۰ ساله روند افزایشی را طی کرده و از ۳۱۴هزار تن در سال ۲۰۱۱ به ۳۵۷ هزار تن در سال ۲۰۲۰ رسیده است. به عبارتی دیگر، سالیانه به طور متوسط یک درصد بر حجم واردات مولیبدن در سطح جهان طی دهه اخیر افزوده شده است. بزرگ‌ترین واردکنندگان این محصول کشورهای چین، شیلی، کره جنوبی و هلند هستند که هر کدام به ترتیب سهم ۱۷ ،۱۱، ۱۱ و ۹ درصدی از واردات جهانی مولیبدن را به خود اختصاص داده‌اند.
به سبب قرنطینه مربوط به همه‌گیری ویروس کرونا، تقاضای مولیبدن در جهان در سال ۲۰۲۰ به شدت کاهش یافت. این امر منجر به کاهش تولید فولاد مصرف‌کننده اصلی مولیبدن در جهان یعنی چین شد. اگرچه تقاضا برای مولیبدن کاهش یافت اما عرضه این محصول سیر نزولی نداشت. از دلایل این امر می‌توان به این موضوع اشاره کرد که حدود ۶۶ درصد تولید معدنی مولیبدن، به عنوان محصول جانبی در فرآوری سایر فلزات انجام شده است. در واقع تولید معدنی مولیبدن به تقاضای بازار آن بستگی چندانی ندارد.
در سال ۲۰۲۰، افزایش عرضه جهانی کنسانتره مولیبدن، همراه با کاهش تقاضا برای این محصول منجر به مازاد عرضه در بازار شد. بنابراین قیمت مولیبدن به ویژه در نیمه اول سال ۲۰۲۰ روند نزولی داشت. از نیمه دوم سال ۲۰۲۰ که با آغاز ایمن‌سازی افراد در مقابل کرونا همراه بود، بازار فولاد و فولاد زنگ‌نزن دوباره جان گرفت و به دنبال آن تقاضای جهانی برای مولیبدن روند افزایشی پیدا کرد.
اگرچه در سال‌های اخیر، همه‌گیری ویروس کرونا منجر به رکود بسیاری از بازارهای جهانی شده است اما با بازگشت چین به روال عادی پس از ماه‌ها درگیری با این بیماری و به اغما فرو رفتن صنعت این کشور، موجب رونق دوباره صنایع در این کشور و موجب جبران مازاد عرضه بازار مولیبدن شد. یش‌بینی می‌شود با توجه به نیاز روزافزون صنعت ساختمان‌سازی به فولاد و نقش مولیبدن در تولید محصولات فولادی،بازار مولیبدن همچنان در حال رشد باقی بماند.
