صنعت لوله و پروفیل ازجمله صنایعی است که با توجه به ظرفیت مازاد نصب شده در کشور، باید محصولات خود را به کشورهای دیگر صادر کند. با توجه به کیفیت تکنولوژی، مواد اولیه و محصولات تولیدی این صنعت، فرصت بسیار خوبی برای صادرات به کشورهای همسایه فراهم شده و در سال گذشته بسیاری از کارخانه‌ها توانستند بازارهای کشورهای همسایه را به دست آورند اما در سال جاری، وزارت صمت صادرات را ممنوع و منوط به کسب مجوز موردی از این وزارتخانه کرده است. برای بررسی وضعیت بازار لوله، پروفیل و قوطی، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» با سید مرتضی موسوی بیوکی گفت‌وگو کرده است که شرح آن در ادامه آمده است:
توضیحاتی در خصوص وضعیت شرکت لوله و پروفیل کیهان و توانایی تولیدی آن بفرمایید.
شرکت تولیدی لوله و پروفیل کیهان یکی از تولیدکنندگان انواع لوله‌های فولاد با قطر ۰٫۵ تا ۶ اینچ با ضخامت‌های مختلف، انواع لوله‌های مبلی، قوطی و پروفیل مبلی برای صنایع مبل‌سازی و انواع قوطی و پروفیل است. همچنین شرکت ما دارای یک خط گالوانیزه لوله فولادی است که هنوز تولید ندارد، زیرا برای بهره‌برداری از این خط باید سرمایه در گردش کافی داشته باشیم، البته لوله‌های گالوانیزه مشتریان فراوانی دارد. به طور تقریبی می‌توان گفت تنوع تولید لوله و پروفیل شرکت ما بسیار بالا بوده و به نوعی کارخانه در تولیدات منحصر‌به‌فرد است، زیرا برای تولید هر یک از محصولات یاد شده باید تولیدکننده قالب مخصوص داشته باشد و اکثر واحدهای تولیدی همه قالب‌ها را با هم ندارند. گفتنی است که خط گالوانیزه در امتداد خطوط تولیدی قرار دارد و ظرفیت جدیدی ایجاد نمی‌کند. این یعنی لوله‌های تولید شده در خطوط کارخانه پس از بسته شدن درز، می‌توانند به بخش گالوانیزه انتقال یابند و با پوشش نازکی از روی، به لوله گالوانیزه تبدیل می‌شوند. تولید محصولات گالوانیزه ارزش افزوده بالایی را برای کارخانه به وجود خواهد آورد. در همین حال، اشتغال‌زایی کارخانه نیز با راه‌اندازی خط گالوانیزه افزایش خواهد یافت.
ظرفیت اسمی شرکت تولید لوله و پروفیل کیهان حدود ۱۵۰ هزار تن در سال بوده و در صورت تامین مواد اولیه، به راحتی قابل دستیابی است. در سال گذشته به دلیل کمبود مواد اولیه تنها با ۲۰ درصد از ظرفیت اسمی فعالیت می‌کردیم. هرچند که در سال جاری شرایط تولید بهتر شده و با اتخاذ تدابیری خاص، توانستیم میزان تولید را به بیش از ۴۰ درصد از ظرفیت اسمی کارخانه برسانیم.
از چه ورق‌هایی برای تولید محصول استفاده می‌کنید؟
عمده مواد اولیه صنایع لوله و پروفیل را ورق گرم تشکیل می‌دهد اما بخشی از مواد اولیه شرکت ما ورق سرد است. به این صورت که از ورق‌های سرد با ضخامت‌های ۰٫۷ تا دو میلی‌متر و ورق گرم با ضخامت‌های دو تا ۶ میلی‌متر برای تولید محصول استفاده می‌شود. گرید ورق سرد ST12 و ST22 و ورق گرم نیز ST37 و ST33 است، البته در حال تلاش برای راه‌اندازی خط تولید لوله‌های API نیز هستیم که اگر این خط نیز به بهره‌برداری برسد، ورق با گرید B را نیز به عنوان ماده اولیه استفاده خواهیم کرد. گفتنی است که برای تولید لوله‌های API باید از جوش درز خاصی استفاده کنیم که در این راستا باید بهبود‌هایی در فرآیند جوش لوله‌ها رخ دهد.
چه صنایعی مصرف‌کنندگان محصولات شرکت لوله و پروفیل کیهان هستند؟
مهم‌ترین مصرف‌کنندگان لوله‌ها معمولا ساختمان‌سازی‌ها هستند که این لوله‌ها را برای آب‌رسانی در ساختمان استفاده می‌کنند. همچنین لوله نیز برای داربست‌های ساختمانی به کار می‌رود. ضمن اینکه قوطی و پروفیل هم برای نمای ساختمان استفاده می‌شود. طیف دیگر مصرف‌کنندگان نیز مبل‌سازان هستند که از لوله‌های مبلی جهت ساخت میز و صندلی و مبل استفاده می‌کنند. خودروسازان نیز به عنوان مصرف‌کنندگان دیگر، عمدتا لوله را از کارخانه‌های لوله و پروفیل خریداری می‌کنند. با این حال، لوله و پروفیل کاربردهای بسیار زیادی در صنعت دارند. به طوری که نمای بسیاری از پل‌های هوایی، پل عابر پیاده، تیرهای چراغ برق و… از لوله و پروفیل ساخته می‌شوند. به عبارت بهتر، لوله‌ها و پروفیل‌های فولادی تقریبا در همه صنایع و زندگی بشر کاربرد دارند.
وضعیت بازار مصرف لوله و پروفیل را در کشور چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در حال حاضر، وضعیت مصرف لوله و پروفیل در سطح متوسطی قرار دارد و میزان تولید کنونی کارخانه‌های این صنعت، به راحتی میزان مصرف را پوشش می‌دهد، حتی اگر تولید متناسب با ظرفیت افزایش یابد، به راحتی می‌توان بازارهای کشورهای همسایه را نیز تامین کرد، البته شرط افزایش تولید برقراری ساز و کارهایی جهت افزایش تولید به ویژه عدم صادرات مواد اولیه است. اگر ورق فولادی به عنوان ماده اولیه تولید لوله و پروفیل صادر نشود، به طور حتم میزان صادرات افزایش خواهد یافت. به طوری که در برخی از مقاطع زمانی سال گذشته، صادرات رونق زیادی پیدا کرد و عرضه داخلی این محصولات کاهش یافت. هم‌اکنون بسیاری از تولیدکنندگان لوله و پروفیل ازجمله شرکت ما مشتریان صادراتی بسیار خوبی دارند.
سال گذشته صادرات ورق فولادی باعث کمبود این محصول در داخل کشور شده بود اما در سال جاری میزان صادرات ورق به شدت کاهش یافته و همین مسئله بخشی از کمبودهای سال گذشته را جبران کرده است. در صورتی که اگر صادرات اولویت کشور باشد، باید صادرات محصولات نهایی و دارای ارزش افزوده در دستور کار قرار گیرد. صنعت لوله و پروفیل قدرت ارزآوری بسیار بالایی دارد و در حال حاضر نیز برخی کارخانه‌های لوله و پروفیل که در نزدیکی مرز قرار دارند و عمده محصولات خود را صادر می‌کنند، تفاوتی با کارخانه‌های مرکز کشور ازجمله شرکت لوله و پروفیل کیهان در قدرت صادراتی ندارند و این شرکت‌ها به راحتی محصولات خود را در بازارهای صادراتی به ویژه کشورهای همسایه مانند افغانستان، عراق و همسایگان شمالی به فروش می‌رسانند. ضمن اینکه ارزآوری صنایع لوله و پروفیل بسیار آسان‌تر از سایر صنایع فولادی است. در شرایط عادی پس از صادرات، خریدار ارز را برای فروشنده حواله می‌کند اما در مورد صنایع لوله و پروفیل این‌گونه نیست و معمولا خریداران ارز را به صورت نقدی به صادرکنندگان تحویل می‌دهند. شرکت ما نیز در سال گذشته توانست تمامی هزینه‌های صادراتی خود را به صورت نقدی از مشتریان دریافت کند و به سیستم بانکی کشور تحویل دهد. بنابراین لازم به ذکر است که کارخانه‌های بزرگ به دلیل حجم صادرات بسیار بالا، در نقل و انتقال ارز به کشور با چالش مواجه هستند. ضمن اینکه هزینه این نقل و انتقالات در دوران تحریم به شدت افزایش یافته و به نوعی قدرت صادرات کاهش یافته است.
به اعتقاد بسیاری از تولیدکنندگان، بازار ورق فولادی در سال گذشته با التهابات زیادی مواجه شد؛ نظر شما در این خصوص چیست؟
در سال گذشته صادرات ورق فولادی از سوی تولیدکننده اصلی این محصول یعنی شرکت فولاد مبارکه صورت گرفت و در نتیجه، عرضه این شرکت در بازار کاهش یافت. این صادرات در شرایطی رخ داد که صنایع پایین‌دست نیز مبادرت به صادرات لوله، پروفیل و قوطی می‌کردند. با رشد صادرات، هم در بخش ورق و هم در بخش قوطی و پروفیل، کمبودهایی در بازار داخلی پدید آمد که موجب التهاب در آن شد. در پی این اتفاق، شاهد رشد قیمت ورق و نیز محصولات لوله و پروفیل بودیم و در نتیجه، وزارت صنعت، معدن و تجارت، جلوی صادرات قوطی، لوله و پروفیل را گرفت، در حالی که صادرات ورق کماکان ادامه داشت.
تا اواسط سال گذشته، تمامی معاملات ورق به صورت اعتباری دو ماهه و سه ماهه بود. وزارت صنعت، معدن و تجارت به زعم خود برای کاهش قیمت ورق در بازار، ضمن برداشتن معاملات مچینگ از بورس کالا، تمامی معاملات را نقدی کرد. قطعا معاملات نقدی سرمایه بسیار زیادی را می‌طلبد زیرا یک کارخانه با سهمیه ۱۰ هزار تن ورق فولادی، باید هر ماه ۷۰ میلیارد تومان هزینه خرید ورق را به صورت نقدی پرداخت کند و آن را دو ماه بعد تحویل بگیرد. ضمن اینکه از زمان تحویل ورق تا تولید محصول، ممکن است یک تا دو ماه زمان به طول انجامد. به این ترتیب، یک کارخانه بزرگ لوله و پروفیل، باید بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان نقدینگی در هر ماه داشته باشد. این رویه وزارت صمت باعث شد تا بسیاری از کارخانه‌ها به دنبال تامین نقدینگی جهت ادامه فعالیت خود باشند. نقدینگی بانک‌ها و نیز بروکراسی اداری آن‌ها پاسخ‌گوی نیاز کارخانه‌ها نیست. بنابراین بسیاری از کارخانه‌ها برای تامین ورق فولادی مورد نیاز خود دست به دامن دلالان شدند. دلالان هزینه خرید ورق از بورس کالا را به صورت نقدی به کارخانه‌ها پرداخت می‌کنند و صاحبان کارخانه‌ها نیز متعهد می‌شوند پس از دریافت ورق، تبدیل آن به محصول و فروش در بازار، ضمن بازگرداندن اصل هزینه خرید ورق، سود حاصله را با دلال شریک شوند. از آنجا که کارخانه در فرآیند خرید و تولید محصول تنها نیست و باید ضمن کسب منفعت کافی برای ادامه فعالیت، سودی را به دلال بپردازد، خود به خود قیمت ورق و نیز محصولات لوله و پروفیلی افزایش می‌یابد و بعضا التهاب در بازار ایجاد می‌شود.
ممکن است در فرآیند خرید ورق به صورت نقدی از بورس کالا، دلال از سهمیه برخی از کارخانه‌ها استفاده کند و با پرداخت هزینه خرید به صورت نقدی، ورق را در بازار آزاد با قیمت‌های بالاتر عرضه کند. در حال حاضر، قیمت هر کیلوگرم ورق گرم در بازار حدود هفت هزار تومان و تحویل آن دو ماه بعد است. قطعا دلال به دنبال سود ۱۰ تا ۲۰ درصدی بوده که به این ترتیب، قیمت ورق به هشت هزار و ۵۰۰ تا ۹ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم خواهد رسید. خریداران ورق از دلال نیز با تبدیل ورق به محصول با صرف هزینه‌های جانبی، به دنبال سود ۲۰ درصدی خواهند بود. به این ترتیب، قیمت محصولات قوطی، لوله و پروفیل به بیش از ۱۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم خواهد رسید.
به مشکلات یاد شده ناشی از تامین مواد اولیه، باید نبود تقاضای موثر داخلی و عدم صدور مجوز برای صادرات نیز اضافه کرد. نظر همه مصرف‌کنندگان این است که بار دیگر معاملات اعتبار به بورس کالا بازگردد. با وجود اینکه معاملات اعتباری، خرید از بورس را آسان‌تر می‌کند و همین امر موجب افزایش قیمت می‌شود، همچنان وزارت صنعت، معدن و تجارت مخالف عرضه اعتباری ورق است اما تجربه در ابتدای سال گذشته نشان داده که با افزایش عرضه ورق به طور منظم و نیز انجام معاملات به صورت اعتباری، قیمت‌ها به طور حتم کاهش خواهد یافت، البته باید در کنار تسهیل تامین مواد اولیه، راه را برای صادرات نیز گشود.
لازم به یادآوری است که در دو ماه گذشته، سه مرتبه معاملات ورق گرم ابطال شد و سهمیه خرداد ماه شرکت لوله و پروفیل کیهان از دست رفت و مشخص نیست در اختیار چه افرادی قرار گرفت. تولیدکننده با علاقه ورق را به محصول نهایی تبدیل می‌کند و هرگز به دنبال دلال‌بازی نیست. تولید محصول علاوه بر کسب منافع اقتصادی برای بنگاه اقتصادی، باعث ایجاد اشتغال، ارزش افزوده و خلق ثروت می‌شود.
سهمیه ورق فولادی برای مصرف‌کنندگان به چه صورتی تعیین می‌شود؟ نقش سامانه بهین‌یاب چیست؟
در گذشته، کارشناسان فولاد مبارکه با حضور در کارخانه‌های تولیدکننده لوله و پروفیل، به ارزیابی وضعیت آن‌ها می‌پرداختند و با توافق میان طرفین، سهمیه‌ای تعیین می‌شد اما وزارت صنعت، معدن و تجارت مقرر کرده که همه مصرف‌کنندگان ورق فولادی باید مشخصات و وضعیت خود را در سامانه بهین‌یاب ثبت کنند و از این طریق سهمیه‌ها مشخص می‌شود، البته بهین‌یابی کارخانه‌ها و ثبت وضعیت آن‌ها در سامانه اقدام مثبتی است. با این حال، نباید همه ارزیابی‌ها بر اساس مشخصات ثبت شده در آن باشد؛ چراکه باید صحت و سقم اطلاعات وارد شده از طریق سازمان مالیات، فولاد مبارکه، ادارات صمت شهرستان‌ها و… سنجیده شود. چراکه ممکن است در برخی مواقع، اختصاص سهمیه‌ها بر اساس وارد کردن اطلاعات نادرست در سامانه بهین‌یاب باشد. این امر باعث می‌شود برخی کارخانه‌ها بیش از ظرفیت، ورق فولادی دریافت کنند و با عرضه آن در بازار آزاد، به التهابات بیفزایند. در صورتی که بتوان اطلاعات وارد شده از سوی کارخانه‌ها در سامانه بهین‌یاب را اعتبارسنجی و تصمیم‌گیری کرد، قطعا رویه درستی اتخاذ خواهد شد؛ در غیر این صورت، این روند، فسادآور است.
شرکت لوله و پروفیل کیهان در سال جاری چه برنامه‌هایی را در دستور کار دارد؟
شرکت ما ۲۵ سال سابقه در صنعت لوله و پروفیل دارد و از خطوط تولید متعدد و تنوع محصول بسیار بالایی برخوردار است. علاوه‌براین، نوع قالب‌ها و کیفیت محصولات شرکت لوله و پروفیل کیهان در مقایسه با رقبا بالاتر است و به عبارتی یک برند در نوع خود محسوب می‌شود. در ابتدای سال جاری توانستیم با مکانیزم‌هایی مشکلات ناشی از کمبود سرمایه در گردش را حل کنیم. به همین دلیل ظرفیت‌های جدیدی برای تولید محصولات نوین در شرکت ایجاد شده و با توجه به افزایش دو برابری میزان تولید شرکت نسبت به سال گذشته، روند سال جاری روبه‌رشد خواهد بود، البته افزایش تولید منوط به باز شدن ال‌سی در بورس کالا، انجام معاملات به صورت اعتباری و برقراری مجدد معاملات مچینگ خواهد بود. این امر باعث کاهش دلالی ورق در بازار خواهد شد.
