شرکت ذوب روی بافق یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های فعال در صنعت روی بوده و تنها مجموعه‌ای در این صنعت است که از واحد تشویه خاک سولفیدی استفاده می‌کند. با توجه به ذخایر اکسیدی رو به اتمام معدن بزرگی همچون انگوران، استفاده از این تکنولوژی، اهمیت بالایی دارد. به همین منظور، برای اطلاع کامل از وضعیت کنونی شرکت ذوب روی بافق با حبیب‌اله حاجی‌زاده اردکانی مدیرعامل این شرکت به گفت‌وگو نشسته‌ایم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
توضیحاتی در خصوص پیشینه و حوزه فعالیت شرکت ذوب روی بافق بفرمایید.
شرکت ذوب روی بافق یکی از بزرگ‌ترین واحدهای تولید شمش روی در کشور بوده که به دلیـــل دارا بـــودن واحــد تشویــه، تنهـــا تولیدکننده روی در ایران است که امکان تولید همزمان شمش روی از منابع سولفوره و اکسیده با عیار۸۹/۹۹ درصد را دارد. این شرکت با دارا بودن واحدهای مختلفی نظیر هوی‌مدیا، خردایش، تشویه، لیچ سولفوره، لیچ اکسیده، تصفیه محلول، الکترولیز، ذوب، واحد BZS، پودر روی و اسیدسولفوریک، یکی از کامل‌ترین مجتمع‌های تولیدکننده فلز روی در کشور است که امکان تولید شمش روی با بالاترین کیفیت، منطبق با استانداردهای بین‌المللی را دارد.
این شرکت در سال۱۳۷۰ سال ثبت و به عنوان شرکت سهامی خاص شناخته شد. تاریخ اخذ جواز فعالیت مجموعه به سال ۱۳۷۲ برمی‌گردد و تاریخ راه‌اندازی و افتتاح مجتمــع در مــرداد مـاه سـال ۱۳۷۹ و پــس از طراحی و نصب تجهیزات و انتقال دانش فنی از شرکت NFC چین صورت پذیرفت. متاسفانه در بیــن سال‌هــای ۱۳۸۲ تــا ۱۳۸۴ بـــه دلایــل مختلف، عملیات تولید مجتمع متوقف شد و به همیــن دلیــل در ســال ۱۳۸۳ بیــــش از ۹۸٫۱۷درصد از سهام شرکت ذوب روی بافق توسط هلدینگ توسعه معادن روی ایران خریداری شد. پس از این تغییر و تحولات مدیریتی در شرکت، عملیات بازسازی، تعمیرات اساسی و تغییر خط تولید از سولفوره به اکسیده در سال۱۳۸۵ انجام شد.
ظرفیت تولیدی این شرکت چه میزان است؟
بر اساس پروانه بهره‌برداری که در تاریخ فروردین ماه ۱۳۸۶ صادر شد، ظرفیت تولید سالانه شرکت حدود ۳۰ هـــزار تــن شمــش روی و ۳۰ هزار تــن اسیدسولفــوریک در سـال بود ولی بر اساس مجوز جدید پروانه بهره‌برداری که در تیرماه سال ۱۳۹۲ صادر شد، ظرفیت تولید به حدود ۶۰ هزار تن شمش روی و ۶۰هزار تن اسیدسولفوریک در سال افزایش یافت. از سال ۱۳۸۵ تا آبان ماه سال ۱۳۹۲ تولیدات شرکــت با خــاک اکسیــده صــورت می‌گرفـــت و بهـــره‌بــرداری از واحــد تولیـــد کنسانتـــره روی بـــه روش هوی‌مدیا با خرید تجهیزات مربوطه از آفریقای جنوبی در سال ۱۳۹۳ تحقق یافت.
از طرفی راه‌اندازی مجدد خط تولید بر مبنای خاک سولفوره از آبان ۱۳۹۲ آغاز و تا به امروز ادامه دارد. با این حال، تولیدات شرکت آن هم به صورت همزمان و با ماده معدنی و کنسانتره‌های اکسیده و سولفوره، از اسفندماه سال ۱۳۹۵ آغاز و تا به امروز نیز همچنان ادامه دارد. علاوه‌براین، عملیات اکتشاف و استخراج از معدن سرب و روی انجیره در سال ۱۳۹۶ و آغاز بهره‌برداری از آن در اوایل سال ۱۳۹۷ یکی از تحولات عظیم این شرکت بود که جزئی از مطالعات معدنی و اکتشافی در معادن استان و استان‌های هم‌جوار از سال ۹۵ به این طرف بود.
کنسانتره روی مورد نیاز شرکت ذوب روی بافق از چه معادنی تامین می‌شود؟
کنسانتره یا خاک سولفوره پرعیار از شرکت‌های معادن بافق (معدن کوشک)، شاهین، باما، معدن‌کاران انگوران، تیران، امین خرمدشت و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران (معدن انگوران) با عیار روی بین ۴۲ تا ۵۰درصد تامین می‌شود و ماده معدنی اکسیده روی کالامین مهدی‌آباد و معادن کوچک ایران مرکزی با عیار روی بین ۸ تا ۱۰درصد نیز در این مجتمع استفاده می‌شود.
در حال حاضر چه معادنی در اختیار شرکت شما قرار دارد و میزان ذخیره و عیار آن چقدر است؟
در حال حاضر تنها یک معدن به نام معدن سرب و روی انجیره با میزان ذخیره ۳۷ هزار تن و میانگین عیار ۱۲٫۵ درصد در اختیار شرکت ذوب روی بافق قرار دارد.
تولید شمش روی در شرکت شما چه میزان است و آیا در خصوص تامین مواد اولیه با چالش مواجه هستید؟
ظرفیت اسمی تولید شمش روی در شرکت ذوب روی بافق سالانه ۳۰ هزار تن است که با توجه به مشکلاتی که در جهت تامین مواد اولیه و همچنین فرسودگی تجهیزات وجود دارد در حال حاضر با ۶۰ درصد ظرفیت، معادل تقریبا ۱۸هزار تن در سال تولید داریم و همچنین ظرفیت اسمی تولید اسیدسولفوریک در این واحد سالانه ۶۰هزارتن است که در حال حاضر میزان تولید آن نیز به ۳۰هزار تن در سال رسیده است.
در سال‌ها اخیر خوراک مصرفی شرکت ذوب روی بافق که عمدتا کنسانتره سولفوره است توسط معادن صادر می‌شد و شرکت جهت تامین مواد اولیه با مشکلات عمده‌ای مواجه بود ولی خوشبختانه با تمهیداتی که وزارت صمت در ماه‌های گذشته -شامل اخذ عوارض از صادرات مواد خام معدنی- در نظر گرفت این مشکل تا حد زیادی رفع گردید و در حال حاضر، شرکت ذوب روی بافق با توان و قدرت بیشتری در حال تولید شمش روی است و برای نمونه می‌توان گفت که در آذر ماه امسال با تولید یک هزار و ۸۰۵ تن ورق روی توانست برای دومین بار رکورد ادوار گذشته را بشکند.
برای تولیــد هر تــن شمش روی چه میزان کیک فیلتــر (باطله) ایجاد می‌شــود و به طــور کلی رویکــرد شمـــا در خصـــوص باطله‌هــای فرآیندی چیست؟
به طور میانگین برای تولید هر تن شمش روی از کنسانتره سولفوره و اکسیده دو الی پنج تن کیک فیلتر (باطله) ایجاد می‌شود. در مورد فرآیندهایی که روی باطله‌ها انجام می‌شود، باید اشاره کرد که طی فرآیند کیک‌شویی، حداکثر روی محتوی از آن استحصال می‌شود و جهت دپوسازی به دپوی باطله انتقال می‌یابد تا در سال‌های آینده با استفاده از فناوری‌های به‌روز، امکان استحصال حداکثری روی موجود و بقیه عناصر ارزشمند از قبیل نیکل و کبالت امکان‌پذیر شود.
از چه تکنولوژی برای تولید شمش روی استفاده می‌کنید؟
از تکنولوژی‌های فرآوری شامل واحدهای خردایـــش و هــوی‌مدیـــا، پایـــرومتـــالــــورژی شامــل واحدهــای تشویــه و اسیدسولفوریک، هیدرومتالورژی شامل واحدهای لیچ اکسیده، لیچ سولفوره، تصفیه محلول، الکترولیز و ذوب و ریخته‌گری در این مجتمع استفاده می‌شود. تبدیل سولفید روی به اکسید روی (کلسین) که خوراک اصلی واحد لیچ سولفوره است در واحد تشویه انجام می‌شود.
به منظور جلوگیری از آلودگی محیط زیست گاز SO2 تولیدی جهت تولید اسید به واحد اسیدسولفـــوریک ارســـال میشـــود. ظرفیـــت خوراک ورودی این واحد حدود ۲۰۰ تن در روز است. همچنین باید اشاره کرد که مجتمع ذوب روی بافق تنها شرکتی در ایران است که با توجه به داشتن کوره تشویه، توانایی استفاده از خاک سولفوره جهت تولید شمش روی را دارد.
چــه نـــوع تجهیـــزاتی در واحـــد تشویـــه استفاده می‌شود؟
تجهیـــزات واحـــد تشویـــه شامـــل انبــــار کنسانتره، سیستم انتقال خاک، کوره تشویه و سیستم گاز خروجی است. ظرفیت انبار کنسانتره به عنوان محل تخلیه و اختلاط خوراک ورودی به کوره تشویه، ۱۰ هزار تن است؛ سیستم انتقال خاک از انبار کنسانتره به کوره تشویه نیز شامل چند نوار نقاله، خردکن، بگ فیلتر و توزین‌گر است.
کوره تشویه یک کوره بستر سیال است که خاک سولفوره با هوای دمیده شده از پایین کوره، در دمای ۸۵۰ تا ۹۰۰ درجه سانتی‌گراد تشویه شده و گوگرد موجود در آن به گاز SO2 تبدیل و خاک سولفوره به اصطلاح پخته‌شده و جهت انجام عملیات اسیدشویی آماده می‌شود؛ ظرفیت این کوره هشت تن در ساعت است.
در بویلر (بازیافت حرارتی) گاز SO2 خروجی از کوره تشویه جهت ارسال به واحد اسید خنک می‌شود؛ ضمن پایین آمدن دمای گاز به حدود ۴۰۰ درجه سانتی‌گراد، بخار آب به میزان ۷٫۵تن در ساعت با فشار ۱۵ بار تولید می‌شود.
همچنین خاک پخته‌شده (کلسین) حاصل از کوره تشویه به منظور ریزتر شدن وارد بالمیل(آسیاب) شده و به دانه‌بندی ریزتر از ۱۰۰ میکـــرون تبدیـــل میشـــود؛ ظرفیــت ایـــن آسیاب نیز ۶ تن در ساعت است.
در تجهیز ESP (غبارگیر برقی) ذرات بسیار ریز گرد و غبار همراه گاز SO2 خروجی از کوره تشویه به وسیله قطب‌های مثبت و منفی که با برق ۴۰ کیلوولت ایجادشده، جمع‌آوری و به سیلوی ذخیره خاک انتقال داده می‌شود.
سیکلون‌های چهار تایی و ۶ تایی نیز حد واسط بویلر بازیافت حرارتی و ESP واقع‌شده اســت و بــه غبـــارزدایی از گـــاز SO2 کمــک می‌نماید؛ ذرات غبار تحت تاثیر نیروی گریز از مرکز به بدنه سیکلون و بعد به پایین سیکلون منتقل می‌شود.
برای چالش‌های محیط زیستی چه تمهیداتی مدنظر قرار دادید؟
هر جا سخن از آلودگی به میان می‌آید، آنچه بیش از هر چیز اذهان را به خود مشغول می‌کند موضوع آلودگی محیط زیست شامل آب، خاک و هوا است. شرکت ذوب روی بافق برای کمک به حفظ محیط زیست، اقدامات کاربردی زیادی انجام داده است؛ راه‌اندازی واحد اسیدسولفوریک در جهت استفاده از گاز SO2 خروجی کوره تشویه و ترمیم و نوسازی بخش‌های مختلف واحد اسیدسولفوریک مهمترین اقدام شرکت در راستای جلوگیری از آلودگی هوا بوده است.
احـداث تصفیــه‌خانـــه فاضــلاب جهـــت جلوگیری از آلودگی خاک و آب و استفاده از پساب تصفیه‌خانه جهت آبیاری قطره‌ای فضای سبز شرکت از دیگر اقدامات محیط زیستی شرکت بوده که با توجه به کمبود آب در استان، از اهمیت بسزایی برخوردار است. علاوه بر این، فضای سبز به میزان ۳۰ درصد از اراضی واحد توسعه یافته است در حالی که بر اساس قانون حفاظت محیط زیست، ایجاد فضای سبز به میزان تنها ۱۰ درصد از اراضی واحدهای صنعتی الزامی محسوب می‌شود.
در خصـــوص مدیـــریــت پسمانـــدها نیــز اقدامات قابل توجهی انجام شده است که ازجمله آن‌ها می‌توان به تفکیک زباله‌ها به دو نوع بازیافتی و زباله‌های خانگی (زباله‌های عادی)، جمع‌آوری اولیه زباله‌های تر و انتقال به لند فیلد شهری توسط شرکت پیمانکار و پایش‌های زیست‌محیطی منظم اشاره کرد؛ همچنین در راستای مدیریت پسماند ویژه، در مرحله اول نسبت به ساماندهی و بهبود انباشت کیک‌هــای باطلـــه شرکت اقدامــات عاجــل بــه عمــل‌آمـــد. همچنیـــن در جهـــت مدیریت استفاده بهینه از کیک‌های باطله، روزانه ۳۰۰ تن از کیک‌های باطله واحد لیچ، تحت فرآیند BZS فرآوری و محصول کنسانتره حاصله در فرآیند تولید مصرف می‌شود.
در راستای کاهش هزینه‌های تولید و برنامه بهبود شرایط محیط زیستی، با همکاری واحد تحقیق و توسعه شرکت، ماده شیمیایی سولفات آهن از فرآیند حذف شده و به جای آن از ضایعات آهن استفاده می‌شود؛ در ضمن به جای استفاده از کربنات منگنز، لجن آندی که به عنــوان باطلــه محســوب میشـــود، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استفاده از گاز طبیعی به عنوان سوخت پاک‌تر به جای سوخت‌های فسیلی ازجمله مازوت و گازوئیل از دیگر اقدامات انجام شـــده در جهــت کاهــش انتشــار آلاینده‌های محیط زیســت بـــوده اســـت؛ همچنیــن برای جلوگیــری از انتشـــار ذرات معلـــــق دودکــش کــوره القایی، با یک شرکت پیمانکار، قرارداد طراحی، ساخت و نصب یک دستگاه بگ فیلتر منعقد شده است.
عمده مشتریان شما چه شرکت‌هایی هستند و آیا فروش صادراتی نیز در برنامه شما قرار دارد؟
کلیه فروش‌های این شرکت و نیز سایر شرکت‌های تولیدکننده شمش روی در هلدینگ توسعه معادن روی ایران، توسط شرکت بازرگانی توسعه صنعت روی به مصرف‌کنندگان داخلی و خارجی عرضه می‌شود.
چه برنامه‌هـای توسعــه‌ای در دستــور کـــار شرکت قرار دارد؟
در ایــن زمینه برنامه‌هـــای بسیـــاری را مدنظر قــرار داده‌ایـم که می‌تــوان به برخــی از آن‌هــا هماننـــد پـــروژه افزایـــش ظرفیــت واحــد لیچ‌اکسیدی در جهـــت بالا بـــردن ظرفیــــت تولید در واحد هیدرومتالورژی، پروژه افزایش ظرفیت تولید کنسانتره BZS و پروژه تعویض بویلر بازیافت حرارتی واحد تشویه در جهت افزایش ظرفیت تولید در واحد پایرومتالورژی اشاره کرد.
