با اینکه بزرگ‌ترین چالش تولیدکنندگان لوله و پروفیل فولادی، کمبود مواد اولیه است و این موضوع باعث کاهش میزان تولید نسبت به ظرفیت اسمی بسیاری از کارخانه‌های فعال در این حوزه شده است، اما این موضوع باعث نمی‌شود که تولیدکنندگان خوش‌نام این عرصه دست از فعالیت بکشند و کارخانه خود را تعطیل کنند. بلکه با تلاش و کوشش بسیار، بازاریابی‌های به‌موقع، شناخت نیازهای مشتریان و تولید محصولات دارای ارزش افزوده مبتنی بر نیازهای مشتریان، به دنبال ادامه فعالیت‌های تولیدی و اجرای طرح‌های توسعه‌ای هستند. البته در حوزه فروش و به ویژه صادرات نیز مشکلات متعددی همچون وجود قوانین و مقررات متعدد و بعضا متناقض مانع شکوفایی پتانسیل‌های تولیدکنندگان به ویژه در حوزه صادرات شده است و شاهد آن نیز کاهش میزان صادرات در یکی دو سال اخیر بوده است؛ با این وجود، همچنان تولیدکنندگان باید برای ماندگاری در بازار، فروش داخلی را نیز با ایجاد تنوع در محصولات و بازارها توسعه دهند. در این رابطه خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» با عبدالحسین محجل امامی، مدیرعامل شرکت فولاد مهر سهند به گفت‌وگو نشسته است که متن کامل آن را در ادامه خواهید خواند:
توضیحاتی در خصوص پیشینه شرکت فولاد مهر سهند و فعالیت‌های آن در زمینه‌های گوناگون تولیدی بفرمایید.
شرکت فولاد مهر سهند به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان محصولات لوله و پروفیل فولادی، در سال ۱۳۸۷ با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی شروع به فعالیت کرد که همزمان با شروع فعالیت خود در بخش صنعت فولاد، کار تاسیس کارخانه در شهرک شهید سلیمی را نیز در اولویت کار خود قرار داد. به گونه‌ای که عملیات اجرایی کارخانه این شرکت در زمینی به مساحت ۳٫۵ هکتار در سال ۱۳۸۷ شروع شد و در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۸ مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. گفتنی است در طول سال‌های گذشته، ظرفیت اسمی این واحد تولیدی طی چهار فقره اصلاحیه به میزان ۳۲۰ هزار تن تولید انواع لوله و پروفیل فولادی در سال رسیده است.
در همین حال، کیفیت به عنوان یک اهمیت آستانه‌ای از اولویتدارترین فعالیت‌های شرکت به شمار رفته و استقبال بازار از تولیدات کارخانه بهترین دلیل این ادعا بوده است. علی‌رغم مشکلات موجود در محیط کسب و کار، شرکت فولاد مهر سهند علاوه بر جلوگیری از خروج ارز و همچنین ایجاد بستر کاری امن برای انواع گروه‌های درگیر، توجه به مسئولیت‌های اجتماعی از قبیل حفظ و نگهداری از محیط زیست، ایمنی و سلامت کارکنان و تعامل و همکاری با تشکل‌های مردم نهاد را در برنامه‌های کلان خود دنبال کرده است. به طوری که رشد و تعالی نیروی انسانی به عنوان سرمایه واقعی، جلب رضایت و تکریم مشتریان به عنوان ولی‌نعمتان اصلی و همچنین مسئولیت‌پذیری در قبال جامعه، چارچوب حرکت فولاد مهر سهند به شمار می‌رود.
این مجموعه تولیدی در سال‌های فعالیت خود، بارها مفتخر به کسب جوایز جوایز و افتخارات متعددی شده است. ازجمله این جوایز می‌توان به انتخاب شدن به عنوان واحد نمونه صنعتی استان آذربایجان شرقی سال ۱۳۸۹، تبدیل شدن به برند برتر استان در تولید لوله و پروفیل فولادی در سال ۱۳۹۰، انتخاب شدن به عنوان واحد نمونه صنعتی استان و کارآفرین نمونه در سال ۱۳۹۰ اشاره کرد. همچنین شرکت فولاد مهر سهند در سال ۱۳۹۱ به عنوان واحد نمونه ایمنی و بهداشت سال و واحد نمونه استانی در جشنواره پیشگامان تولید ملی انتخاب شده است. در همین سال این شرکت به عنوان واحد نمونه کشوری در جشنواره تولید ملی افتخار ملی و نیز واحد نمونه کشوری در جشنواره تولید ملی اشتهار جهانی انتخاب شد.
افتخارآفرینی و کسب جوایز متعدد توسط شرکت فولاد مهر سهند در سال‌های بعد نیز ادامه یافت. به طوری که این شرکت در سال ۱۳۹۲ مفتخر به کسب عنوان کارآفرین برتر در جشنواره امتنان از کارآفرینان برتر، مدیر نمونه جوان در جشنواره ملی مدیران و تولیدکنندگان جوان و واحد نمونه صنایع متالوژی در جشنواره روز صنعت و معدن شد. در همین سال این شرکت توانست از سازمان مدیریت صنعتی گواهینامه تعالی سازمانی را دریافت کند. اضافه بر این، فولاد مهر سهند توانست عنوان واحد نمونه کیفی استاندارد استان آذربایجان شرقی را در سال ۱۳۹۳ از آن خود کند. به افتخارات یاد شده باید این را نیز اضافه کرد که این شرکت در سال ۱۳۹۴ نیز به عنوان حامی برنامه‌های بهداشت حرفه‌ای سال انتخاب شد.
فولاد مهر سهند در ادامه کسب جوایز و افتخارآفرینی خود در عرصه‌های مختلف، به عنوان واحد نمونه کیفی استاندارد سال استان، واحد نمونه صادرات سال استان، واحد نمونه و کارگروه نمونه سال استان و حامی حقوق مصرف‌کنندگان استان در سال ۱۳۹۷ انتخاب شد. علاوه‌براین، شرکت در سال ۱۳۹۹ نیز توانست عناوینی همچون انتخاب شدن به عنوان واحد نمونه سبز استان آذربایجان شرقی، صادرکننده نمونه کشوری و حامی حقوق مصرف‌کنندگان سال استان آذربایجان شرقی را از آن خود کند.
ظرفیت تولید این شرکت برای محصولات گوناگون به چه میزان بوده و با چند درصد از ظرفیت مشغول فعالیت است؟
ظرفیتی که وزارت صنعت، معدن و تجارت در پروانه بهره‌برداری شرکت ما عنوان کرده سالانه ۳۲۰ هزار تن تولید انواع لوله، پروفیل و قوطی است که با استفاده از ورق فولادی تولید می‌شود. این یعنی می‌توان همه انواع محصولات لوله و پروفیل را به میزان پروانه بهره‌برداری تولید کرد. در این رابطه، شرکت فولاد مهر سهند به عنوان تولیدکننده مقاطع فولادی در اندازه‌های متنوع قادر به تولید روزانه بیش از یک هزار تن محصول از قبیل پروفیل با مقاطع ۲۰ در ۱۰ تا ۱۴۰ در ۱۴۰ میلی‌متر و نیز لوله ۱۹ تا ۱۱۴ میلی‌متر و همچنین چارچوب مورد استفاده در صنعت ساختمان است که می‌تواند یک صنعت مادر به منظور به حرکت درآوردن چرخ بسیاری از صنایع کوچک و بزرگ پایین‌دستی قلمداد شود. علاوه‌براین، فولاد مهر سهند با تامین رول‌های فولادی از دیگر تولیدکنندگان کشور به عنوان مواد اولیه مصرفی، همواره سعی در بالا بردن سهم کشور از درآمدهای ارزی داشته و توانایی افزایش این ظرفیت را نیز دارا است. لازم به ذکر است که بخش اعظمی از محصولات این شرکت شامل انواع پروفیل قوطی مربع و مستطیل بوده و بیشترین میزان تولید در این شرکت شامل این پروفیل‌ها است.
جایگاه این شرکت را در میان تولیدکنندگان محصولات فولادی کشور چگونه ارزیابی می‌کنید؟
باید توجه داشت که عملکرد شرکت‌های برتر ازجمله در حوزه تولید لوله و پروفیل و فولادی بر اساس شاخص‌هایی چون ارزش فروش، سود عملیاتی، سود خالص، میزان بودجه مصرفی در تحقیق و توسعه، سرمایه در گردش و تعداد کارکنان مورد سنجش قرار می‌گیرد. از آنجا که شرکت فولاد مهر سهند به صورت مستقل و با برند انحصاری خود از سال ۱۳۸۷ وارد دنیای رقابت شده، در این فرایند تلاش کرده است با وجود امکانات و منابع در اختیار، جایگاهی مناسب برای خود در میان برترین‌های این صنعت در ایران کسب کند.
به طور حتم با بررسی‌های میدانی می‌توان ادعا کرد از لحاظ کمی، این شرکت در میان پنج شرکت برتر در صنعت تولید لوله و پروفیل فولادی کشور و برترین تولیدکننده در شمال غرب کشور قرار می‌گیرد. به لحاظ کیفی، بدون شک محصولات این شرکت با توجه به تیم مهندسی و متخصصین مجرب آن، شیوه تولید محصول بر اساس استانداردها و ملزومات خصوصیات فنی، نزدیک‌ترین مشخصات با خواسته‌های مشتریان مختلف اعم از داخلی و خارجی را دارد و از این حیث، فولاد مهر سهند جزو کیفی‌ترین عرضه‌کنندگان محصولات آهنی ازجمله لوله و پروفیل در سطح کشور محسوب می‌شود. همچنین این شرکت قادر است نیازهای خاص مشتری را در تولید محصولات سفارشی، تامین و محصولی با مناسب‌ترین قیمت و با بهترین کیفیت را در بازار عرضه کند. از نظر ظرفیت تولید نیز شرکت فولاد مهر سهند با انجام فعالیت تولیدی در دو شیفت کاری، در هر سال قادر است بیش از ۳۲۰ هزار تن تولید محصول داشته باشد که این آمار در تولید محصول جهت تامین نیاز بازار در نوع خود بسیار قابل توجه است.
شرکت فولاد مهر سهند برای تولید محصولات خود از چه تکنولوژی‌هایی بهره می‌برد؟
تکنولوژی تولید به ویژه در حوزه تولید لوله و پروفیل ازجمله مزیت‌های شرکت‌های فعال در این عرصه به شمار می‌رود. بر این اساس، شرکت فولاد مهر سهند با استفاده از متخصصین و مهندسین و کادر مجرب خود، با بهره‌گیری از تکنولوژی مدرن روز، با استفاده از روش نورد سرد و فرمینگ و سیستم جوش ERW در حال تولید انواع لوله و پروفیل فولادی است. در همین حال، باید توجه داشت که نگهداری، تعمیرات و تامین قطعات این خطوط نیز نیازمند توان، تخصص و تجربه بالا مهندسی است. علاوه‌براین، یکی از مهم‌ترین مولفه‌ها در تولید محصولات فولادی به ویژه لوله و پروفیل، مرحله برشکاری است؛ چراکه بر اساس تعریف، اصول و ساختار مهندسی شرکت، سطوح انتهایی محصولات باید عاری از هرگونه پلیسه بوده و دقیقا تحت زاویه ۹۰ درجه نسبت به سطح افق برشکاری شوند. از این رو سیستم برش در خطوط تولید این شرکت، جهت اجرای این روش، بهینه‌سازی و طراحی شده و در عین حال، اره سرد برش با توانایی فنی مخصوص به خود، وظیفه برش لوله و پروفیل‌های تولیدی این شرکت را در انتهای دستگاه تولید، در اندازه‌های تعیین شده و سرعت‌های مختلف دارد. لازم به ذکر است تمامی تکنولوژی‌های دستگاه برش در این شرکت و توسط متخصصین و مهندسین فنی آن بومی‌سازی و برای نخستین بار در کشور به مرحله طراحی و ساخت رسیده و استفاده از این فناوری بومی برای شرکت فولاد مهر سهند معادل ۲۵۰ هزار دلار صرفه‌جویی اقتصادی در پی داشته است.
آیا چالشی در خصوص تامین مواد اولیه دارید؟
در سال‌های اخیر مشکلات بسیاری در مسیر تولید وجود داشته است؛ به طوری که در سال جاری همچون سال گذشته نیز عدم تامین مواد اولیه موجب بروز مشکلات جدی در حوزه تولید لوله و پروفیل شده که بالا رفتن و افزایش ناگهانی قیمت‌ها در کشور، خود گواه این موضوع است. پرواضح است که متاثر از شرایط یاد شده، تولیدکنندگان صنعت لوله و پروفیل فولادی همچون دیگر فعالان حاضر در زنجیره صنعت فولاد برای تامین مواد اولیه خود با مسائل و مشکلاتی مواجه هستند. به طور مشخص، تامین به‌موقع مواد اولیه، نخستین و مهم‌ترین عامل برای چرخش یک واحد صنعتی به شمار می‌رود. با وجود ۷ درصد از ذخایر معدنی کل دنیا در ایران و وجود هشت معدن بزرگ سنگ‌آهن در سطح کلاس جهانی در این کشور، نباید شاهد بروز چنین مشکلاتی در کارخانه‌های تولید فولاد باشیم.
وجود معادن پرعیار فلزی همچون گل‌گهر، چادرملو، بافق، سنگان و بسیاری از منابع بزرگ دیگر، اثبات‌کننده غنای ایران در حوزه سنگ‌های معدنی فلزی به ویژه سنگ‌آهن است اما با دارا بودن چنین معادن ارزشمندی، از چند سال گذشته، کمبود مواد اولیه فولاد به ویژه ورق گرم فولادی (ورق سیاه) به عنوان ماده اولیه تولید لوله و پروفیل، تولیدکنندگان این عرصه را با چالش‌های جدی مواجه ساخته است؛ تا جایی که این موضوع به راحتی در حال تحت تاثیر قرار دادن و تهدید حیات صنعت لوله و پروفیل فولادی و کارخانه‌های تولیدکننده آن و به تبع آن، بیکاری کارگران این کارخانه‌ها در کشور شده است. این فرایند در حالی اتفاق می‌افتد که اهمیت و لزوم گردش صنایع کشور به ویژه صنعت فولاد برای جبران فقدان درآمدهای نفتی که در چند سال اخیر تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار داشته، بسیار ویژه و حساس است اما با این وجود، در حال حاضر، اکثر قریب به اتفاق کارخانه‌های تولیدکننده لوله و پروفیل حداکثر با ۲۰ درصد ظرفیت کاری در حال فعالیت هستند. لازم به یادآوری است با اینکه در گذشته واردات سه میلیون تنی ورق کمی از مشکلات تولیدکنندگان کاسته بود، اما متاسفانه اکنون در خلاء واردات این محصول، تولید ورق از سوی تولیدکنندگان به هیچ عنوان جوابگوی مصرف داخلی نیست و شرکت فولاد مبارکه نیز به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده ورق سیاه، بخش بزرگی از محصولات خود را وارد چرخه صادرات کرده است.
بازار مصرف محصولات شرکت فولاد مهر سهند معمولا چه صنایعی هستند و محصولات خود را به چه صورت به فروش می‌رسانید؟
بخشی از پروفیل‌های فولادی به منظور استفاده در صنعت ساختمان کاربرد دارند. این پروفیل‌ها که به صورت گروهی از شماره ۱ تا ۷ (از لحاظ اندازه و مشخصات) تقسیم‌بندی شده‌اند، می‌توانند در ساخت پنجره‌ها و چهارچوب آن‌ها مورد استفاده قرار بگیرند. به عنوان مثال، پروفیل‌های مربع و مستطیل با مقاطع کوچک به عنوان نرده‌های فلزی برای در و پنجره منازل، کناره راه پله‌ها و همچنین نرده‌کشی اطراف دیوارهای کارخانجات و زمین‌های محصور شده و نرده پیاده‌روها و خیابان‌ها به کار می‌روند. همچنین پروفیل‌های با مقاطع بزرگ‌تر که به عنوان ستونی شناخته می‌شوند، موارد استفاده متعددی در صنعت و ساختمان‌سازی دارند. این پروفیل‌ها که در مقاطع مربع از ۶۰ در ۶۰ میلی‌متر تا ۲۷۰ در ۲۷۰ میلی‌متر و در مقطع مستطیل از ۴۰ در ۱۰۰ میلی‌متر تا ۱۳۵ در ۳۰۰ میلی‌متر ساخته می‌شوند و ضخامت آن‌ها از ۲٫۵ تا ۸ میلی‌متر تغییر می‌کند، می‌توانند در ساختن ستون و اسکلت فلزی ساختمان‌ها به کار روند. علاوه‌براین، پروفیل‌های قوطی مربع و مربع مستطیل در صنایع خودروسازی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند و حتی اگر این پروفیل‌ها با مشخصات فیزیکی قابل اطمینانی ساخته شوند، می‌توانند در ساختن شاسی تریلرها و نفتکشها نیز مورد استفاده قرار گیرند. همچنین این نوع پروفیل‌ها در ساخت انواع اسکلت مبلمان‌ها و صندلی‌ها نیز کاربرد فراوانی دارند. ضمن اینکه پروفیل‌هایی که به صورت Z تهیه می‌شوند، اغلب اوقات برای پوشش سقف سوله‌ها به کار می‌روند. ناگفته نماند که از لوله سیاه درزدار به منظور انتقال مایعات و پروفیل‌های قوطی، در جهت ساختن مصنوعات و سازه‌های فلزی استفاده می‌شود.
در خصوص فروش محصولات فولادی خود با چه چالش‌هایی مواجه هستید و چه تدابیری در این خصوص اندیشیده‌اید؟
در حال حاضر، اصلی‌ترین مشکل صنعت لوله و پروفیل، کمبود ورق فولادی به عنوان مواد اولیه واحدهای تولیدی به شمار می‌رود. چراکه وقتی ماده اولیه با دشواری تامین شود و کمبود وجود داشته باشد، تولید محصول نیز تحت فشار قرار گرفته و ممکن است کاهش یابد. از این رو، طی دو سال گذشته فروش شرکت شرکت فولاد مهر سهند با تمامی پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های تولیدی، به دلیل کمبود شدید مواد اولیه به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است. به طوری که از یک سو، فشار خارجی تحریم‌ها و از سوی دیگر، فشار‌های داخلی دولت به بهانه تنظیم بازار و ممنوعیت صادرات باعث شده تا محدودیت‌ها علیه این صنعت به بیشترین حد خود برسد و عملا در پاره‌ای از اوقات، واحد‌ها با توقف تولید مواجه شوند.
به مشکلات یاد شده باید این نکته را نیز افزود که قوانین دست و پاگیر گمرکی در حوزه فروش صادارتی و دخالت ۴۰ نهاد و سازمان در امر صدور مجوز صادرات و مشکلات صادرکنندگان در موضوع رفع تعهد ارزی که در بسیاری از مواقع، روند تایید پرونده‌ها با کندی انجام می‌شود یا حتی انجام نمی‌شود، بر مشکلات صادرکنندگان محصولات لوله و پروفیل افزوده است. به طوری که مشاهده می‌شود بسیاری از این تولیدکنندگان از بازارهای صادراتی عقب‌نشینی کرده‌اند و یا میزان صادرات را به حداقل رسانده‌اند؛ در صورتی که در ابلاغیه‌ها، محدودیتی برای استفاده از هیچ روش فروش صادراتی وجود ندارد. به صورت کلی می‌توان گفت اصلی‌ترین مشکلی که فروش داخلی و صادارتی را تحت‌الشعاع خود قرار داده است، عدم تامین مواد اولیه به موقع و کافی برای تولیدکنندگان است.
چه بخشی از محصولات خود را در بازار داخلی و چه بخشی را در بازارهای صادراتی به فروش می‌رسانید؟
بدون شک ماندگاری بنگاه‌های اقتصادی در گرو حضور موثر و پررنگ در بازارهای داخلی آن کشور است زیرا مشتری قبل از خرید کالا به مطالعه و ارزش‌گذاری محصول با دقت نظر بسیار می‌پردازد و در نهایت، کالا یا خدمات مد نظر خود را انتخاب می‌کند. از این رو، فروش داخلی شرکت فولاد مهر سهند از بدو شرکت تاسیس شرکت به صورت مداوم دایر بوده و در سال جاری (برخلاف چند سال گذشته) بخش اعظم فروش شرکت فولاد مهر سهند و در واقع قریب به ۹۰ درصد آن در بازارهای داخلی انجام می‌شود. این موضوع در حالی طی سال جاری اتفاق افتاده است که در سال ۱۳۹۸ بیش از یک‌سوم محصولات این کشور در بازارهای بین‌الملی عرضه می‌شد، اما در دو سال اخیر با توجه به مشکلات زیادی که در صنعت کشور رخ داد، این میزان صادرات به طور قابل توجهی افت محسوسی پیدا کرده است که ازجمله مهم‌ترین دلایل آن می‌توان از همه‌گیری بیماری کویید ۱۹، قطعی‌های مکرر و زودهنگام برق و همچنین عدم پایبندی به ارسال مواد اولیه از طرف شرکت‌های تولیدکننده مواد اولیه نام برد.
با وجود همه مشکلات یاد شده در راه فروش داخلی و صادراتی، بازاریابی و فروش محصولات در بازارهای بین‌المللی مبتنی بر رویکرد هویت‌بخشی به برند فولاد مهر سهند در بازارهای هدف صادراتی بوده و همچنین تحقیقات و توسعه فناوری‌ها و دانش‌های جدید و رقابتی از طریق تولید محصولات ویژه صادراتی، تلاش در جهت خوشنامی و ارتقای برند شرکت و ارز‌آوری ازجمله اهداف شرکت جهت صادرات محصولات خود به دیگر نقاط دنیا است. به طوری که شرکت فولاد مهر سهند با اتکا به توان ملی و خودباوری صنعتگران و نخبگان ایرانی، اینک یکی از صادرکنندگان موثر در بخش صادرات غیر نفتی به حساب می‌آید و در حال حاضر، با افتخار کالای ایرانی را به کشورهایی همچون عراق، ترکمنستان، عمان، افغانستان، ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، کویت، قطر، ازبکستان، امارات، ترکیه، سوریه، سنگاپور، قبرس، آفریقای جنوبی، اندونزی و لبنان صادر می‌کند. با این حال، در سال‌های اخیر، به دلیل برخی مسائل که در بالا نیز ذکر شد، تا حدی فروش صادراتی شرکت فولاد مهر سهند به عنوان صادرکننده نمونه کشوری در سال ۱۳۹۹ به کشورهای همسایه تحت‌الشعاع قرار گرفته است.
شرکت فولاد مهر سهند برای توسعه تولید و تنوع در محصولات خود چه برنامه‌هایی را برای آینده در نظر گرفته است؟
بدون شک برای بقا در بازارهای امروز و حفظ برند ضروری است، همواره گامی فراتر از حفظ شرایط موجود برداشت. چراکه با گذشت زمان و ورود فناوری‌های جدیدتر، به طور طبیعی نیاز مشتریان نیز تغییر می‌کند و در این رابطه، سازمان‌های تولیدی هم باید به تبع این رویداد، به دنبال تامین نیازهای جدید مشتریان و پاسخگویی مناسب به درخواست‌های آن‌ها باشند. علاوه‌براین، در شرایط کنونی، در برخی مواقع سازمان‌ها باید این قابلیت را داشته باشند که برای رشد و ارتقا سازمان خود، دست به ایجاد یک نیاز جدید برای ارائه به مشتریان در جهت برآورده کردن خواسته‌های آن‌ها بزنند؛ از این رو مطالعه بازار به صورت دقیق و کارشناسی شده به سازمان‌های تولیدی این امکان را می‌دهد که بازارهای جدید و محصولات جدید را شناسایی کرده تا قادر باشد نسبت به ورود به این بازارها نیز به تنظیم استراتژی بپردازد. بنابراین شرکت فولاد مهر سهند به عنوان یک واحد تولیدکننده لوله و پروفیل فولادی جهت افزایش ظرفیت و تولید محصول جدید و مرتبط، تصمیم به اجرای چندین طرح توسعه‌ای در این واحد کرده است. این شرکت در حال حاضر مشغول به فراهم آوردن مقدمات تولید لوله‌های گازرسانی خانگی با استاندارد ۳۳۶۰ و همچنین لوله‌های آبرسانی با استاندارد ۳۷۶۵ در این واحد است.
