یکی از فعالان حوزه جمع‌آوری قراضه که با وانت ضایعات را از سطح شهر جمع‌آوری می‌کند، گفت: بخش قابل توجهی از ضایعات مس توسط دوره‌گردانی چون من، تامین می‌شود. این افراد ضایعات مختلفی همچون مس را از طریق جست‌وجوی داخل شهر و با خرید همه نوع ضایعات، تامین می‌کنند.
ابوالفضل جعفری در گفتوگو با خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین»، در خصوص نحوه خرید ضایعات و جمع‌آوری آن، اظهار داشت: خریداران ضایعات در جست‌وجوی خود بدون استثنا به تمامی مناطق شهر تهران و حتی خارج از تهران مانند ورامین و کرج سرکشی می‌کنند و اینگونه نیست که هر فردی برای خود محدوده‌ای داشته باشد. البته ناگفته نماند که نحوه جست‌وجو به‌صورت تصادفی است. در عین حال محدوده طرح ترافیک و زوج و فرد (که لغو شد) مد نظر هستند.
وی در خصوص فرآیند خرید و جمع‌آوری ضایعات، توضیح داد: پس از اینکه ضایعات مسی که بخش عمده‌ای از آن سیم و کابل هستند، خریداری شدند، به خارج از شهر انتقال پیدا می‌کنند. البته در میان این ضایعات، ظروف مسی نیز قرار دارد. با ذوب کردن این ضایعات در خارج از شهر، قراضه مسی به‌دست می‌آید.
انواع ضایعات مس
جعفری در مورد انواع ضایعات مسی، گفت: سیم‌پیچ‌های کولر، دینام‌های فشار قوی و ضعیف و … بخشی از ضایعات مسی هستند که توسط وانتی‌ها جمع‌آوری می‌شود و شیرآلات ساختمانی هم عمده ضایعات حاوی برنج را تشکیل می‌دهند. در حال حاضر رادیاتور مسی در بازار به‌دلیل جایگزینی این فلز با آلومینیوم بسیار کم شده است. اما لوله‌های مسی در برخی از کولرهای گازی اسقاط شده و آب‌سردکن‌ها موجود است.
این جمع‌آوری‌کننده ضایعات به وضعیت کنونی ضایعات اشاره کرد و بیان داشت: در بازار ضایعات اغلب خریداران و دوره‌گردان بر لوازم خودرویی کار می‌کنند. برخی دیگر نیز با لوازم خانگی در کوچه‌ها و منازل مردم سر و کار دارند. برخی خریداران نیز شماره تماس خود را به فروشگاه‌ها و تعمیرکاران لوازم الکتریکی می‌دهند و زمانی که ضایعات به‌اندازه کافی در فروشگاه و مغازه جمع‌آوری شد، فروشندگان به خریداران خبر می‌دهند که به جمع‌آوری بار ضایعاتی مورد نظر اقدام کنند. حتی ممکن است خریداران خود به مغازه‌ها و فروشندگان مراجعه و ضایعات موجود را جمع‌آوری کنند.
وی با اشاره به فصل تابستان و افزایش برخی ضایعات، تصریح کرد: در فصل تابستان با توجه به استفاده منازل از کولر و کشاورزان از پمپ‌های آب چاه، ضایعات مس حاصل از این نوع کاربردها بیشتر می‌شود . به‌طور مثال در ورامین با توجه به رونق کشاورزی در آن مناطق، ضایعات مسی را بیشتر پمپ‌های آب چاه کشاورزی تشکیل می‌دهد. برخی از ضایعات مسی نیز لوازم الکترونیکی مانند دینام و… هستند که مس خالص نیستند. این اقلام نیز توسط قلم و چکش شکسته و خرد شده و مس درون آن استحصال می‌شود.
سرنوشت ضایعات مس جمع‌آوری شده
جعفری در مورد ضایعات جمع‌آوری شده از شهر، عنوان کرد: پس از جمع‌آوری ضایعات مس، بخشی که نیاز به ذوب ندارد و آماده است به مشتریان فروخته می‌شود و بخش دیگر تصفیه یا سوزانده می‌شوند تا مس خالص آن‌ها به‌دست آید. هنگامی که ضایعات به میزان زیادی و در حدود یک تن جمع‌آوری شد، به خارج از تهران انتقال پیدا می‌کند. برخی از ضایعات همچون سیم و کابل مخابراتی به منظور جداسازی مس از روکش پلاستیکی ممکن است سوزانده شوند؛ برخی نیز به صورت دستی یا با استفاده دستگاه مس را از روکش جدا می‌کنند و سپس هادی و عایق را جداگانه به خریداران مربوطه می‌فروشند.
وی در رابطه با مشکلات ذوب ضایعات مس در تهران، گفت: تقریبا هیچ یک از دوره‌گردان و جمع‌آوری‌کنندگان ضایعات مس کوره برای ذوب ندارند. خرید کوره بسیار گران تمام می‌شود و در عین حال مجوز نصب کوره ذوب در تهران به‌جهت آلودگی‌های احتمالی داده نمی‌شود. بنابراین برای سوزاندن و ذوب، ضایعات مس باید به خارج از تهران منتقل شوند.
این جمع‌آوری‌کننده ضایعات در خصوص نحوه خرید و فروش ضایعات، اظهار کرد: برای آماده کردن ضایعات به منظور عرضه در بازار، خریداران عمده وجود دارند که با حضور در بازارهای ضایعاتی اقدام به خرید ضایعات مورد نیاز خود می‌کنند. خریداران عمده در بازارهای ضایعاتی معمولا به افرادی گفته می‌شود که خرید آن‌ها بیش از ۵۰۰ کیلوگرم یا یک تن باشد. ناگفته نماند که در بازار ضایعاتی باسکول برای وزن کردن ضایعات وجود دارد.
وضعیت بازار ضایعات مس
وی با گلایه نسبت به نوسانات بازار، خاطرنشان کرد: متاسفانه طی چند ماه اخیر وضعیت بازار ضایعاتی خراب شده و اوضاع مناسب نیست. نوسانات قیمتی در بازار بسیار زیاد است. این وضعیت از سال گذشته آغاز شد.
جعفری ادامه داد: به‌طور مثال قیمت ضایعات مس در یک مقطع زمانی حتی به ۷۰ هزار تومان برای هر کیلوگرم نیز رسیده بود، اما در حال حاضر این میزان به ۵۰ هزار تومان می‌رسد. این یعنی ضایعات با قیمت‌های بالا خریداری شده‌اند، اما قیمت فروش به‌شدت کاهش پیدا کرده است. به همین دلیل، برخی از فروش ضایعات خودداری می‌کنند.
این جمع‌آوری‌کننده ضایعات با اشاره به اینکه قیمت خرید و فروش بستگی به جنس ضایعات دارد، عنوان کرد: به‌طور مثال سیم‌پیچ الکتروموتور کولرها ممکن است حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد بیش از قیمت خرید فروخته شوند. حتی ممکن است برخی ضایعاتی که از درب منازل جمع‌آوری می‌شود با ۵۰ درصد سود فروخته شوند. البته این درصدها کاملا متغیر است و هیچ‌گونه ثباتی ندارد.
مشکلات جمع‌آوری‌کنندگان ضایعات
جعفری با بیان اینکه در حال حاضر هیچ یک از دوره‌گردان ضایعاتی بیمه نیستند، گفت: در گذشته یک طرح با عنوان بیمه رانندگان خودروی وانت وجود داشت که متاسفانه دیگر ادامه نیافت و اکنون هیچ یک از همکاران ما بیمه نیستند. مکان فروش ضایعات اجاره‌ای است و برای آن مالیات، عوارض و… اخذ می‌شود و همه باید این هزینه‌ها را حتی در هنگام زیان‌دهی پرداخت کنند اما متاسفانه برخی از همکاران از زیر بار مسئولیت شانه خالی می‌کنند.
وی در خصوص مشکلات صنف خود با بازیافت و شهرداری، بیان کرد: جمع‌آوری‌کنندگان ضایعاتی با بازیافت تهران مشکلات زیادی دارند. به‌طور مثال شهرداری برخی از مناطق اجازه خرید ضایعات را در محدوده‌های خود نمی‌دهند. به‌طوری که شهرداری‌ها به تعمیرکاران یا افرادی که ضایعات دارند، اجازه فروش نمی‌دهد، اما در مقابل ضایعات را از آن‌ها با بهای بسیار کمتر خریداری می‌کند. حتی با برخی از جمع‌آوری‌کنندگان ضایعات که ضایعات را با بهای بیشتری می‌خرند، برخوردهای خشن و قهری صورت می‌گیرد.
این جمع‌آوری‌کننده ضایعات، ادامه داد: متاسفانه شهرداری پس از اینکه ضایعات را با بهای بسیار کمتر خریداری می‌کند، با قیمت بسیار گزاف به مزایده می‌گذارد و می‌فروشد. در این مزایده‌ها قیمت و تناژ بسیار بالا است و ممکن است وزن ضایعات به مزایده رفته بیش از ۱۰۰ تن باشد که خرید آن در توان هر کسی نیست.
ثبات در بازار، نیاز امروز برای رونق تولید
جعفری در پایان تنها چاره بهبود بازار را ایجاد ثبات در آن دانست و افزود: از طریق ثبات در قیمت ارز، ثبات در بازار ایجاد می‌شود. قیمت ضایعات مس از نرخ ارز تبعیت می‌کند و نوسانات آن در بازار بعضا زیان‌های بسیاری را به این بخش از بازار متحمل می‌کند. در صورتی که بازار ثبات داشته باشد، طبیعتا بخش ضایعات مس نیز رونق بیشتری خواهد داشت. نوسانات قیمت باعث می‌شود تا در مواقع نوسانات شدید، برای جلوگیری از زیان، همه از خرید و فروش دست بکشند و بازار به‌نوعی دچار رکود می‌شود.
