کودهای شیمیایی در سه دسته کلی ازته، فسفاته و پتاسه تولید می‌شوند که کشور آلمان در سال ۱۸۶۰ با احداث واحد تولیدی کود شیمیایی فسفات از فسفات اوره، به عنوان اولین کشور تولیدکننده کود شیمیایی در مقیاس صنعتی شروع به فعالیت کرد و در حال حاضر تولید این کشور به ۱۷۵ میلیون تن رسیده است. کشور چین به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و یکی از برترین مصرف‌کنندگان کود شیمیایی در جهان محسوب می‌شود که میزان تولید آن در سال ۲۰۲۱، حدود ۵۴ میلیون تن بوده است و میانگین رنج قیمتی اوره در این کشور، حدود دو هزار و ۵۰۰ یوان بر تن برآورد می‌شود.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» و به نقل از روابط عمومی شرکت مشاوره اقتصادی آرمان آتورپات، تامین مواد غذایی به دلیل افرایش روز‌افزون جمعیت، به یکی از مهم‌ترین مسائل مورد بررسی در جهان تبدیل شده که این موضوع، منجر به گسترش صنعت کشاورزی شده است. یکی از موثرترین روش‌های کاربردی جهت افزایش نرخ تولید محصولات کشاورزی، استفاده از کودهای حیوانی و گیاهی است اما با شروع قرن نوزدهم میلادی، زمانی که صنعت کشاورزی رشد قابل توجهی داشته است، جهان با محدودیت موجودی کودهای حیوانی و گیاهی روبه‌رو شد که این مسئله، جرقه تولید کودهای شیمیایی جهت مصارف کشاورزی را در جهان روشن کرد.
به طور کلی کودهای شیمیایی به سه دسته کلی ازته، فسفاته و پتاسه تقسیم می‌شوند. ماده اصلی کودهای ازت، نیتروژن است که مهم‌ترین آن‌ها شامل نیترات سدیم، نیترات کلسیم و نیترات پتاسیم است. کودهای فسفاته نیز حاوی فسفات محلول در آب هستند که مهم‌ترین آن‌ها شامل سوپر فسفات منفرد، سوپر فسفات دوبل و سوپر فسفات سه‌گانه می‌شود. از عمده‌ترین کودهای پتاسه نیز در بازار جهانی می‌توان به سولفات پتاسیم و پتاس حجیم شده اشاره کرد.
آلمان، اولین تولیدکننده کود شیمیایی
اولین تلاش‌ها برای تولید کود شیمایی در مقیاس صنعتی، توسط آلمان صورت گرفت که در ابتدا با استخراج پتاسیم از معادن آلمان در سال ۱۸۶۰ شروع شد و در همین بین، اولین واحد تولیدی کود شیمیایی فسفات از فسفات اوره در مقیاس صنعتی در این کشور احداث شد و در سال ۲۰۲۱، میزان تولید کودهای شیمیایی در جهان، به حدود ۱۷۵ میلیون تن در سال رسیده است و کشورهای چین، روسیه و کانادا، جزو کشورهای مطرح تولیدکننده کود شیمیایی در جهان هستند.
کشور چین که بیش از ۱۸ درصد از جمعیت جهان را به خود اختصاص داده است، با در اختیار داشتن ۳۱ درصد از سهم تولید کود شیمیایی، بزرگ‌ترین تولیدکننده کود شیمیایی در جهان محسوب می‌شود و همچنین با مصرف بیش از یک سوم از کودهای شیمیایی تولیدشده در جهان، در لیست بزرگ‌ترین کشورهای مصرف‌کننده کود شیمیایی نیز قرار دارد. به همین خاطر در این گزارش، میزان آمار تولید سالیانه کود شیمیایی در چین طی سال‌های ۲۰۱۰ تا ماه آگوست ۲۰۲۲ که توسط مرکز ملی آمار چین به صورت ماهیانه منتشر می‌شود، بررسی شده و در نمودار ۱ ارائه شده است. علاوه‌‌براین، قیمت این محصول در سه ماه اخیر سال ۲۰۲۲ در دسترس بوده است که مورد بررسی قرار گرفته و در نمودار ۲ ارائه شده است.
جوانب زیست‌محیطی، موانع تولید کود
با توجه به نمودار ۱، میزان تولید کود شیمایی در چین، با حدود یک درصد کاهش سالیانه، از حدود ۶۳ میلیون تن در سال ۲۰۱۰، به حدود ۵۴میلیون تن در سال ۲۰۲۱ رسیده که روند تولید آن به دو بازه پنج ساله تقسیم شده است. همان طور که در نمودار ذیل قابل مشاهده است، در پنج سال ابتدایی بازه مورد بررسی از سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵، تولید کود شیمیایی در چین با روند تقریبا صعودی همراه بوده و افزایش تولید حدود ۱۰ میلیون تنی در بازه مورد بررسی داشته است که از مهم‌ترین دلایل آن، می‌توان به کشف منابع جدید و افزایش تولید کودهای شیمیایی به ویژه کودهای فسفات مانند دی آمونیوم فسفات و مونوآمونیوم فسفات اشاره کرد اما در بازه پنج ساله دوم و از سال ۲۰۱۵، تولید کود شیمیایی در چین، روند کاهشی پیدا کرده است. به طوری که با کاهش ۲۰ میلیون تنی در این بازه زمانی همراه بوده است.
مهم‌ترین دلیل کاهش ۲۰ میلیون تنی کود شیمیایی در چین از سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱، بسته شدن برخی از کارخانه‌های تولید کود در چین با هدف بهینه‌سازی ظرفیت تولید کود در این کشور بوده است که طبق این برنامه، تولید کود در شهرهای مرکزی و نزدیک به مناطق مسکونی به دلیل غیر اقتصادی بودن کارخانه‌های با ظرفیت پایین و جنبه‌های زیست‌محیطی متوقف شدند.
ذکر این نکته ضروری است از آنجایی که هدف اصلی چین، ثبات قیمت‌های داخلی کود و حمایت از کشاورزان است، پیش‌بینی می‌شود که این کشور سیاست‌هایی را دنبال کند که منجر به کاهش قابل توجه ظرفیت تولید کود شیمیایی در این کشور نشود؛ چراکه عدم دسترسی و عرضه نامتوازن با تقاضا، تاثیر منفی بسیاری را بر پایداری قیمت خواهد گذاشت.
شایان ذکر است بر اساس آخرین اطلاعات سالانه ارائه شده در اداره ملی چین که مربوط به سال ۲۰۱۸ است، شهر هوبی چین با در اختیار داشتن حدود ۱۲ درصد از تولید کل کود شیمیایی در چین، بزرگ‌ترین شهر تولیدکننده کود در این کشور بوده است. آخرین اطلاعات داده شده از سال ۲۰۲۲ در مرکز آمار ملی چین، مربوط به انتهای ماه آگوست بوده که در نمودار ۱ آورده شده است.
نوسانات قیمت کود در چین در سه ماهه اخیر
همان طور که گفته شده است، با توجه به اطلاعات در دسترس، قیمت کود در سه ماه اخیر سال ۲۰۲۲ مورد بررسی قرار گرفته و در نمودار ۲ ارائه شده است. ذکر این نکته ضروری است که بررسی قیمت کود در منبع مورد نظر، مشخصا مربوط به اوره است. با توجه به نمودار ذیل، قیمت اوره در چین از اواسط ماه جولای تا اوایل ماه آگوست با روند کاهشی روبه‌رو بوده است؛ به طوری که قیمت اوره در این بازه زمانی در چین، از ۲.۶ هزار یوان بر تن به حدود ۲.۳ هزار یوان بر تن رسیده است که مهم‌ترین دلیل آن، وجود موارد جدید ابتلا به کرونا در این بازه زمانی بوده است. اعمال قرنطینه، بازار مصرف محصولات زیادی را تحت تاثیر قرار داده است که کود شیمیایی نیز از این قاعده مستثنی نیست و بازار شاهد کاهش قیمت آن به دلیل کاهش تقاضا بود که با مرتفع شدن این مسئله تا اواسط ماه سپتامبر، قیمت کود دوباره با روند افزایشی روبه‌رو شد و در نهایت تا اواخر ماه سپتامبر، روند با ثباتی را طی کرده است.
