چین، بزرگ‌ترین تولیدکننده اسید سولفوریک با اختلاف زیادی از سایر نقاط جهان است. واحدهای ذوب فلزات، پالایشگاه‌های نفت و برخی صنایع معدنی به عنوان مصرف‌کننده‌های اصلی اسیدسولفوریک برای کنترل تولید آلایندگی از جمله گاز گوگرد، خود تولیدکنندگان عمده اسید سولفوریک محسوب می‌شوند. حدود ۳۶ درصد اسید سولفوریک چین در این صنایع تولید می‌شود. چین، سهم ۳۶ درصدی از کل مصرف اسید سولفوریک در جهان را دارا است. در سال ۲۰۲۳، حدود ۶۰ درصد اسید سولفوریک در تولید اسید فسفریک و در نتیجه کودهای شیمیایی به ویژه کودهای فسفاته مصرف شد. پیش‌بینی می‌شود رشد مصرف اسید سولفوریک در صنایع فلزی، بیشتر از کودهای شیمیایی طی سال‌های آتی باشد.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» و به نقل از روابط عمومی شرکت مشاوره اقتصادی آرمان آتورپات، اسید سولفوریک با فرمول شیمیایی H۲SO۴ در گذشته جوهر گوگرد (نوعی اسید معدنی است که از عناصر گوگرد، اکسیژن و هیدروژن تشکیل می‌شود) نام داشت. اسید سولفوریک مایعی بی‌رنگ، بی‌بو، حلال در آب و با گرانروی بالا است و واکنش ترکیب شدن آن با آب بسیار گرمازاست.
اسید سولفوریک اولین بار توسط دانشمند ایرانی به نام جابر بن حیان کشف شد. وی با تقطیر کانی‌های سولفات آهن (زاج سبز و آهن سولفات هفت آبه با فرمول FeSO۴.۷H۲O) و مس (II) سولفات این اسید را به دست آورد.
اسید سولفوریک تجاری، از واکنش آب و تری‌اکسید گوگرد و با روش‌های گوناگونی تولید می‌شود. از مهم‌ترین روش‌های تولید اسید سولفوریک می‌توان به فرایند تماسی، فرایند اسید سولفوریک مرطوب و فرایند محفظه سربی اشاره کرد. غلظت‌های گوناگون از این اسید در ساخت کودها، رنگ‌دانه‌ها، رنگ‌ها، داروها، مواد منفجره، شوینده‌ها، نمک‌ها و اسیدهای معدنی و همچنین در پالایش نفت و فرآیندهای متالورژی استفاده می‌شود. استخراج فلزاتی مانند مس، روی، سرب و یا استخراج اورانیوم و وانادیوم با استفاده از اسید سولفوریک انجام می‌پذیرد.
اسید سولفوریک به طور گسترده برای تولید اسید فسفریک و در نتیجه تولید انواع کودها به ویژه سوپرفسفات‌ها، امونیوم فسفات و سولفات‌های آمونیوم استفاده می‌شود؛ در واقع عمده‌ترین بازار مصرف نهایی اسید سولفوریک است و سهم حدود ۶۰ درصدی از کل مصرف جهانی در سال ۲۰۲۳ را به خود اختصاص داده است. یکی دیگر از رایج‌ترین کاربرد آن به عنوان الکترولیت در باتری‌های سرب اسید است. پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آتی کاربرد اسید سولفوریک در لیچینگ فلزات و اسیدشویی فولاد با سرعت بیشتری رشد پیدا کند و سهم تولید اسید فسفریک و کود شیمیایی اندکی کاهش یابد.
تولید اسید سولفوریک در چین
اسید سولفوریک در جهان به دو صورت محصول اصلی و جانبی تولید می‌شود. در واحدهای تولیدکننده مانند واحدهای ذوب فلزات پایه، پالایشگاه‌های نفت و نیروگاه‌های زغال‌سنگ سوز میزان زیادی گاز گوگرد تولید می‌شود و این واحدها برای کنترل آلایندگی، گاز گوگرد را تبدیل به اسید سولفوریک می‌کنند. اسید سولفوریک به عنوان محصول جانبی در برخی صنایع معدنی از جمله مس نیز وجود دارد. در واقع این صنایع تامین‌کننده و مصرف‌کننده اسید سولفوریک هستند.
به عنوان مثال، هلدینگ گروه فلزات غیرآهنی دایه «Daye nonferrous Mining Groupe» به عنوان یکی از شرکت‌های تابع گروه معدنی غیرآهنی چین، از ظرفیت تولید اسید سولفوریک به میزان تقریبا ۲.۵ میلیون تن در سال برخوردار است. این شرکت مقدار معینی از اسید سولفوریک را برای اهداف تولیدی خود مصرف کرده و بقیه را به بازار از جمله کارخانه‌های ذوب دیگر و تولیدکنندگان کود عرضه می‌کند.
حجم تولید اسید سولفوریک در جهان به قدری زیاد است که از آن به عنوان «سلطان مواد شیمیایی» یاد می‌شود. سرانه مصرف آن به ازای هر فرد، یکی از شاخص‌های مهم تعیین پیشرفت کشورها از لحاظ فنی تلقی می‌شود. کشورهای چین، آمریکا و روسیه از تولیدکنندگان بزرگ اسید سولفوریک هستند. تولید جهانی اسید سولفوریک در سال ۲۰۲۳، بالغ بر ۲۶۰ میلیون بوده تن است که تنها حدود ۷ درصد از تولید جهانی اسید سولفوریک وارد بازارهای تجاری می‌شود. نمودار یک، تولید سالیانه اسید سولفوریک (۱۰۰ درصد) چین را طی بازه زمانی ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ نشان می‌دهد.
چین در بازه پنج ساله مورد بررسی، به طور میانگین حدود ۹۲ میلیون و ۹۰۰ هزار تن اسید سولفوریک تولید کرده و در سال ۲۰۲۲، این میزان به بیش از ۹۵ میلیون تن رسید. نرخ بهره‌برداری نسبت به ظرفیت تولید اسید سولفوریک چین حدود ۸۰ درصد است. در سال ۲۰۱۹ به علت شیوع کرونا در چین، تولید این اسید کاهش حدود یک درصدی نسبت به سال قبل خود داشته و دوباره از سال ۲۰۲۰ با نرخ رشد سالیانه ۱.۴ درصد افزایش یافته است.
تولید اسید سولفوریک چین از گوگرد و واحدهای ذوب، به عنوان مهم‌ترین فرایندهای تولید و پیریت صورت می‌گیرد. تولید مستقیم اسید سولفوریک از گوگرد حدود ۴۴ درصد، در واحدهای ذوب ۳۶ درصد و پیریت ۱۸ درصد از سهم کل تولید سولفوریک اسید را در بر می‌گیرند. دو شرکت تولیدکننده اسید سولفوریک برتر جهان «Yunnan Yun» و «Guizhau Phosphate Group» در چین هستند.
مصرف اسید سولفوریک چین
نمودار ۲، مصرف سالیانه اسید سولفوریک چین طی بازه زمانی ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ را نشان می‌دهد.
چین به عنوان اصلی‌ترین بازار مصرف اسید سولفوریک در سال ۲۰۲۳، سهم حدود ۳۶ درصدی را در مصرف جهانی اسید سولفوریک دارد. پس از آن آمریکای شمالی با حدود ۱۵ درصد در جایگاه دوم قرار دارد. مصرف اسید سولفوریک چین به طور میانگین در بازه مورد بررسی حدود ۹۱ میلیون تن است که حتی با وجود کاهش فعالیت‌‌های اقتصادی در چین در سال ۲۰۱۹، مصرف اسید سولفوریک در این سال کاهش محسوسی نداشت.
چین به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده اسید سولفوریک در جهان، حدود ۲.۵ درصد از حجم تولید خود را صادر می‌کند. مراکش، شیلی و هند، سه مقصد اصلی صادرات اسید سولفوریک چین هستند. مراکش حدود ۳۱ درصد، شیلی حدود ۲۷ درصد و هند حدود ۱۵ درصد از صادرات اسید سولفوریک چین را به خود اختصاص داده‌اند.
کمتر از یک درصد اسیدسولفوریک مصرفی چین، از بیرون مرزهای این کشور تامین می‌شود. کره‌جنوبی، تایوان و ژاپن، مهم‌ترین کشورهای واردکننده اسید سولفوریک به چین محسوب می‌شوند. ۸۸ درصد واردات اسید سولفوریک چین از کره جنوبی صورت می‌گیرد. تایوان و ژاپن هر کدام سهم ۴ درصدی از واردات اسید سولفوریک به چین را به‌خود اختصاص دادند.
انتهای پیام//
