در هفته منتهی به روز پنج‌شنبه ۹ شهریور ۱۴۰۲، چهار هزار و ۴۰۰ تن شمش آلومینیوم در بورس کالای ایران عرضه شد که حدود چهار برابر آن تقاضا وجود داشت؛ همین موضوع باعث شد تا بین خریداران رقابت تنگاتنگی شکل بگیرد و در نهایت تمام شمش عرضه شده در این تالار صنعتی با متوسط قیمت نهایی ۱۲٫۴ درصد بالاتر از متوسط قیمت پایه به فروش برود. این در حالی است که صنایع پایین‌دستی آلومینیوم با کمبود مواد اولیه مواجه بوده و به دلیل شرایط دشوار و رقابت زیاد بین خریداران در بورس کالا، اکثر تولیدکنندگان تمایل به خرید شمش از بازار آزاد دارند؛ نکته جالب‌تر اینجاست که در برخی مواقع قیمت شمش در بازار آزاد کمتر از بورس کالاست.

باید گفت که نه‌تنها آلومینیوم بلکه شرایط تمام فلزات بدین گونه بوده و قیمت‌های تعیین شده در بورس کالای ایران غیرمنطقی است. به عنوان مثال اکنون قیمت بیلت آلومینیومی حدود ۱۲۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم تعیین شده است؛ در صورتی که باید قیمت بیلت استاندارد ۱۰۰ هزار تومان و به تبع آن قیمت قراضه آلومینیومی ۸۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم باشد. به همین دلیل جای سوال دارد که چه سازوکارهایی در این جریان دخیل بوده که باعث می‌شوند، مواد اولیه با قیمت کمتری به دست مصرف‌کنندگان نرسند. متاسفانه نظارت دقیقی هم از سوی نهاد‌های مربوطه بر این جریانات صورت نگرفته و تولیدکنندگان بزرگ با کنترل بازار، قیمت‌ها را افزایش می‌دهند. گفتنی است که در هفته گذشته میزان عرضه‌و‌تقاضا برای محصولات نهایی نامناسب و روند کاهشی داشت اما در مقابل رقابت در بورس کالا برای خرید شمش بسیار شدید بود زیرا برخی از این خریداران، تولیدکنندگان حقیقی نبوده و تنها با افزایش تقاضای کاذب و خرید‌های ظاهری شمش، به دنبال افزایش قیمت‌ها هستند؛ در این شرایط صنایع ‌پایین‌دستی تاب مقاومت نداشته و بدون شک از گردونه رقابت حذف می‌شوند. در دهه ۸۰، حداکثر اختلاف قیمت شمش آلومینیوم عرضه شده در بورس کالا با قیمت قراضه آلومینیومی در بازار حدود پنج هزار تومان به ازای هر کیلوگرم بود اما اکنون این اختلاف قیمت به ۳۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم افزایش یافته است.

گفتنی است که از اواسط دهه ۸۰، سازوکارهای نامتعارف در بورس کالا و بازار مصرف شروع شد و در حال حاضر حدود پنج ماه است که بسیار شدت گرفته است. به همین دلیل باید به نکته جالبی اشاره کنم که اکنون افرادی که حرفه و زمینه کاری آن‌ها مربوط به فلزات نیست، راحت‌تر از تولیدکنندگان به بیلت و شمش آلومینیوم دسترسی دارند و ما از این افراد پیشنهاد فروش مواد اولیه دریافت می‌کنیم؛ متاسفانه این افراد هم همچون واسطه‌گران در بازار به منظور کسب سود بیشتر، باعث افزایش قیمت‌ها می‌شوند. در گذشته قیمت‌گذاری فلزات در بورس کالا بر اساس نظام عرضه‌وتقاضا بود و بر خلاف امروز، میزان تقاضا بر اساس فروش واقعی محصولات افزایش پیدا می‌کرد؛ در حال حاضر قیمت پایه شمش عرضه شده در این تالار صنعتی بر اساس نرخ متوسط شمش آلومینیوم عرضه شده در هفته قبل تعیین می‌شود که همین موضوع یکی از دلایل افزایش قیمت است. علاوه‌بر فعالیت واسطه‌گران و تقاضای کاذب شمش، عرضه کم آن هم برای تولیدکنندگان حقیقی دردسرساز شده است زیرا آن‌ها امکان تامین کافی مواد اولیه را نداشته و باید از طرق دیگر اقدام به رفع نیاز خود کنند. در صورتی که اگر میزان تولید و عرضه شمش در بورس کالا افزایش یابد، قطع به یقین میزان رقابت برای خرید آن روند نزولی به خود گرفته و قیمت شمش به درستی تعیین می‌شود. در پی آن میزان تقاضا برای محصولات هم رشد خواهد یافت اما در حال حاضر برعکس این موضوع اتفاق می‌افتد؛ به عنوان مثال در سال گذشته قیمت پروفیل آلومینیومی حدود ۷۰ تا ۷۵ هزار تومان به ازای هرکیلوگرم بود اما اکنون با قیمت ۱۱۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم به فروش می‌رسد.

چالش‌ تامین مواد اولیه به مسائل داخلی ختم نشده و تولیدکنندگان بزرگ، اقدام به صادرات شمش با قیمت‌هایی پایین‌تر از قیمت‌های جهانی به ترکیه می‌کنند. در صورتی که اگر این شمش در اختیار صنایع ‌پایین‌دستی قرار می‌گرفت، هم نیاز آن‌ها به مواد اولیه رفع می‌شد و هم آن‌ها با تولید و صادرات محصولاتی با ارزش افزوده بالا‌تر، سود بیشتری را برای کشور ایجاد می‌کردند.

در خصوص محصولات آلومینیومی به‌ویژه پروفیل، متاسفانه مشتریان ترک از شرایط فعلی تولیدکنندگان کشور به نفع خود استفاده کرده و با شرط اینکه تولیدکننده ایرانی روی محصولات نام و برند خود را ثبت نکند، پروفیل آلومینیومی ایرانی را خریداری کرده و با برند خود و قیمت بیشتر به مصرف‌کنندگان عراقی می‌فروشند زیرا برای آن‌ها تولید پروفیل برای صادرات به عراق توجیه اقتصادی ندارد. متاسفانه عرضه محصولات درجه دو به بازار عراق باعث شد تا مشتریان عراقی تمایلی به خرید مستقیم محصولات از تولیدکنندگان ایرانی نداشته باشند و در مقابل پروفیل ایرانی درجه یک را به نام محصول ترک خریداری کنند.

یادداشت: حسین آخانی _ مدیرعامل شرکت آلومینیوم آخانی

انتهای پیام//