فولاد یکی از محورهای اصلی رشد اقتصادی و توسعه صنعتی در جوامع مختلف محسوب می‌شود که ضمن برخورداری از کاربردهای متنوع در بسیاری از صنایع، بستر مناسبی را برای خلق ارزش و اشتغال‌زایی ایجاد کرده است. بر همین اساس در ایران به عنوان یکی از ۱۰ تولیدکننده برتر فولاد جهان، سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی طی سالیان اخیر با هدف توسعه حلقه‌های مختلف زنجیره فولاد انجام شده که این امر، رشد و جهش تولید این فلز پراهمیت را به همراه داشته است. از جمله مهم‌ترین و پرکاربردترین محصولات فولادی تولید شده در کشور، می‌توان به لوله اشاره کرد؛ چراکه این محصول نقش بسزایی در پیشبرد اهداف و طرح‌های توسعه‌ای صنایع مختلف از جمله نفت، گاز و پتروشیمی ایفا می‌کند و از این رو ضرورت دارد تولید آن بر پایه دانش روز و استانداردهای موجود در کارخانه‌های نورد صورت پذیرد. در همین راستا، شرکت نورد و لوله سپنتا اهواز را می‌توان از جمله بزرگ‌ترین تولیدکنندگان لوله فولادی در کشور برشمرد که انواع محصولات خود را در هفت خط تولید، بر اساس استاندارهای روز و با هدف استفاده در بخش‌های مختلف همچون شوفاژی، آبی، گلخانه‌ای، جدارچاه و … تولید می‌کند و در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دهد. خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین» با هدف آشنایی هرچه بیشتر با این شرکت و دستاوردهای به دست آمده در آن طی سالیان اخیر، گفت‌وگویی را با محمد جعفری‌پور، مدیرعامل شرکت نورد و لوله سپنتا اهواز تدارک دیده است که متن کامل آن را در ادامه خواهید خواند:
در خصوص تاریخچه و زمینه فعالیت شرکت نورد و لوله سپنتا اهواز توضیحاتی ارائه بفرمایید.
شرکت سپنتا به عنوان اولین تولیدکننده لوله در ایران با بیش از ۶ دهه قدمت، در حال حاضر یکی از جدی‌ترین فعالان عرصه تولید لوله‌های درزدار است که علی‌‌رغم تکثر تولیدکنندگان در سال‌های اخیر، همچنان سهم قابل‌توجهی از بازار را به خود اختصاص داده است. شرکت نورد و لوله سپنتا اهواز در حال حاضر با هفت خط تولید فعال، سبد متنوعی از محصولات اعم از لوله ½ اینچ تا ۱۰ اینچ را با استانداردهای مختلف نظیر ۳۳۶۰، ۳۵۷۴، (IGS)، ۳۷۶۵ و … برای مصارف متفاوت همچون شوفاژی، آبی، گازی، گلخانه‌ای، جدارچاه و … تولید و روانه بازار می‌کند. این تنوع محصول به طور طبیعی دست شرکت را برای رقابت در بازار پر کرده و زمینه را برای حضور پررنگ‌تر در این عرصه نسبت به شرکت‌های دارای سبد محصول محدودتر فراهم آورده است. در همین چارچوب و با هدف گسترش سبد محصول، اخیرا راه‌اندازی خط تولید لوله ۱۲ تا ۱۸ اینچ نیز در دستور کار قرار گرفته و ظرف ماه‌های آتی به بهره‌برداری می‌رسد. باید توجه داشت که با فعال شدن این خط و تولید لوله با سایزهای بالا، زمینه حضور جدی‌تر سپنتا در بازار هدف خطوط انتقال نفت و همکاری بیشتر برای تامین نیازمندی‌های شرکت‌های فعال در این زمینه اعم از ملی حفاری ایران، حفاری شمال، مناطق نفت‌خیز جنوب، شرکت ملی نفت ایران و … و نیز نقش‌آفرینی جدی‌تر در بازارهای خارجی در منطقه فراهم خواهد شد. همچنین لازم به ذکر است که این خط عمدتا با بهره‌گیری از ظرفیت‌های بومی و به دست متخصصان داخلی در مجموعه سپنتا ساخته و راه‌اندازی شده است؛ موضوعی که بیش از هر چیز ریشه در عمق خودباوری و اعتماد واقعی به نیروهای داخلی دارد.
محصولات شرکت نورد و لوله سپنتا اهواز از چه مزایا و برتری‌های نسبت به نمونه‌های مشابه داخلی برخوردار است؟
با گسترش بازار داخلی و خارجی و افزایش تولیدکنندگان لوله، به طور طبیعی این مزیت‌های رقابتی است که تعیین‌کننده ترجیحات مصرف‌کنندگان خواهد بود. در این زمینه، کیفیت محصولات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و شرکت‌هایی که در این حوزه حرفی برای گفتن دارند، بیشترین اقبال را متوجه خود می‌کنند. بر همین اساس، شرکت نورد و لوله سپنتا اهواز نیز ارتقای روزافزون کیفی را به طور جدی در دستور کار قرار داده است و علاوه بر استانداردهای عمومی که پیش‌تر به آن‌ها اشاره شد، اقدام به استقرار استاندارد ایزو ۳۸۳۴ که یک استاندارد بین‌المللی در زمینه جوشکاری است و سخت‌گیرانه‌ترین مشخصات و الزامات را برای تضمین کیفیت جوش در فرایندهای مختلف تعیین می‌کند، کرده است. تولید لوله گالوانیزه یا اصطلاحا لوله سفید با بالاترین سطح کیفی نیز در همین چارچوب صورت می‌گیرد؛ اتفاقی که در کنار عمق رضایت مشتریان، باعث شده است محصولات گالوانیزه سپنتا در جایگاه شاخص و راهبر بازار تثبیت شود و فضایی را شکل دهد که رقبا، قیمت محصولات مشابه را بر مبنای نرخ های اعلام شده از سوی برند سپنتا تعیین کنند.
ارزیابی جنابعالی از اهمیت به‌کارگیری دانش و تکنولوژی روز در متنوع‌سازی لوله‌های فولادی چیست و مجموعه سپنتا اهواز چه اقداماتی در این زمینه انجام داده است؟
به طور کلی با رشد تکنولوژی از یک سو و به‌روز شدن ابزارهای رفع نیازها در حوزه‌های مختلف از سوی دیگر، اصرار بر استفاده از روش‌های سنتی، کارآمدی کسب‌وکارها و صنایع مختلف را با چالش و اختلال مواجه می‌کند. صنعت لوله‌سازی هم از این قاعده مستثنی نیست و این ضرورت، تولیدکنندگان را ناگزیر به تولید محصولات جدید و مبتنی بر نیازهای روز کرده است. در همین رابطه، حرکت در مرزهای دانش و فناوری با تولید محصولات انحصاری و اجرای پروژه‌های دانش‌بنیان، از جمله اصول غیرقابل انکار در سیاست‌های کلی مجموعه سپنتا اهواز بوده و در این راستا گام‌های بلندی نیز برداشته شده است. در این زمینه، می‌توان به پروژه تولید کویل تیوبینگ به عنوان محصولی های‌تک که در خاورمیانه نظیر نداشته و صرفا پنج کشور در دنیا آن را تولید می‌کنند، اشاره کرد. این محصول از فناوری‌های نوین در حفاری چاه‌های نفت و گاز به شمار می‌رود که کاربرد آن در جابه‌جایی سیالات درون چاه، تزریق اسید و احیای چاه با استفاده از تزریق نیتروژن و … است. این پروژه می تواند جایگزین دکل های حفاری در صنعت نفت شود؛ به نحوی که دکل های حفاری باید در یک منطقه به صورت ثابت نصب شوند اما کویل تیوبینگ به صورت سیار مورد استفاده قرار می گیرد و کار مانیتورینگ داخل چاه و یا استخراج نفت را انجام می دهد. از طرفی، این پروژه که طراحی و ساخت آن برای اولین بار در کشور و با همکاری جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران در حال انجام است، علاوه بر کاهش وابستگی به خارج، سالانه از خروج میلیون‌ها دلار ارز جلوگیری می‌کند.
همان‌گونه که ذکر شد، تنها کشورهای محدودی در دنیا در حال تولید این محصول هستند و از آنجایی که حلقه تولیدکنندگان آن محدود و تا حد زیادی انحصاری است، آن‌ها چندان راغب به راه‌اندازی این خط تولید در ایران و قرار گرفتن نام کشور در بین تولیدکنندگان خاص لوله مغزی نیستند. همین موضوع باعث شد تا پروژه لوله مغزی به طور کامل بر مبنای ظرفیت‌های بومی و دانش متخصصان داخلی طراحی و اجرا شود. از مهم‌ترین مزایای این پروژه می‌توان به انجام ماموریت‌های محوله با ایمنی بیشتر و نیاز به نیروی انسانی کمتر، نیاز به مساحت کمتر، امکان کار در زمین‌های ناهموار و جابه‌جایی آسان‌تر، تسهیل در تعمیر و نگهداری، کاهش هزینه‌های مربوط به خرید، تعمیر، نگهداری و افزایش بهره‌وری در زمینه استحصال از چاه‌های نفت و مهم‌تر از همه، تحقق موضوع اقتصاد مقاومتی، مقابله با تحریم و قطع وابستگی به خارج از کشور اشاره کرد. لازم به ذکر است که طرح‌های توسعه‌ای نوآورانه، تنها محدود به مجموعه سپنتا اهواز نبوده و سایر شرکت‌های هم‌گروه از جمله سپنتا تهران و سپنتا پلیمر نیز گام‌های بلندی را در این راستا و با هدف تولید محصولات نوین پلیمری برداشته‌اند.
وضعیت بازار لوله‌های فولادی طی ۱۰ ماهه ۱۴۰۳ را چگونه ارزیابی می‌کنید و چه عواملی را بر رونق و یا رکود این بازار موثر می‌دانید؟
در سال جاری، رکودی کم‌سابقه بر بازار لوله حکم‌فرما بود و این موضوع تمامی تولیدکنندگان را دچار چالش کرد. این رکود البته تا حد زیادی ریشه در متغیرهای بیرونی از جمله تحولات سیاسی، تغییر کابینه دولت و تبعات آن در تخصیص منابع شرکت‌های دولتی اعم از شرکت‌های ملی گاز ایران، نفت، ملی حفاری ایران، آبفا و … که کسر مهمی از مصرف لوله را به خود اختصاص می‌دهند، داشته است. علاوه براین کاهش بودجه عمرانی کشور، رکود حاکم بر پروژه‌های عمرانی، نوسانات نرخ ارز و محدودیت‌هایی که در زمینه تخصیص سهمیه ورق به عنوان مهم‌ترین ماده اولیه در این صنعت حکم‌فرما شد، همگی دست به دست یکدیگر داد تا شرایطی غیرعادی بر بازار لوله‌های فولادی حاکم شود. با این وجود، این شرایط با توجه ویژه دولت و نهادهای حاکمیتی مرتبط قابل تغییر است؛ به نحوی که نرمال شدن وضعیت پروژه‌ها و فعالیت‌های عمرانی کلان دولتی، کنترل نوسانات بازار ارز، تضمین بهره‌مندی پایدار صنایع از انرژی و مدیریت محدودیت‌های موجود در این زمینه، راه را بر بهبود شرایط زنجیره تامین و تولید بهینه و متناسب با نیازهای موجود هموار خواهد کرد.
در حال حاضر با چه چالش‌های عمده‌ای در راستای تولید و فروش محصولات خود مواجه هستید و راهکارهای پیشنهادی جنابعالی جهت رفع این مشکلات چیست؟
در حال حاضر به جرات می‌توان مهم‌ترین چالش پیش‌روی صنایع را ناترازی انرژی دانست. افزایش قیمت تعرفه‌ها در این حوزه و اعمال محدودیت شدید در زمینه مصرف و عدم عرضه سوخت، به طور مستقیم ادامه حیات بسیاری از شرکت‌ها را تحت‌الشعاع قرار داده و برای بسیاری دیگر موانع عدیده‌ای را رقم زده است. همان‌طور که مستحضر هستید، صنعت فولاد یکی از صنایع مادر و پایه محسوب می‌شود که نوسانات حاکم بر آن، فضای کلی صنعت و فراتر از آن اقتصاد کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد. زمانی که این محدودیت‌ها تولید صنایع بالادستی نظیر تولیدکنندگان ورق فولادی را با اختلال مواجه می‌کند، میزان عرضه ورق در بورس دستخوش تغییرات ناخواسته شده و عدم توازن میان عرضه و تقاضا، در نهایت منجر به ایجاد رقابت کاذب و افزایش قیمت ورق در این تالار صنعتی می‌شود. در چنین شرایطی، اکثر تولیدکنندگان لوله و پروفیل نمی‌توانند ورق موردنیاز خود را به میزان کافی از بورس خریداری کنند و چاره‌ای جز تامین ورق از بازار آزاد با قیمت بیشتر ندارند. همین مسئله ناگزیر به افزایش بهای تمام شده و افزایش قیمت مصرف‌کننده منتهی می‌شود. از طرفی، کاهش قدرت خرید دست تولیدکنندگان برای اصلاح قیمت‌ها را می‌بندد و همین وضعیت محدودیت‌های مضاعفی را بر تولیدکنندگان تحمیل می‌کند. به بیان دقیق‌تر، نوسان قیمت در زنجیره تامین به نوسان قیمت در محصولات نهایی منتهی می‌شود و در صورت دامپینگ نیز شرکت‌ها ناگزیر به کاهش حاشیه سود هستند که این مسئله دست آن‌ها را برای اجرای طرح‌های توسعه‌ای، سرمایه‌گذاری در حوزه‌های بهبود فناوری، ارتقای ظرفیت‌های تولید و … می‌بندد. با این اوصاف به نظر می‌رسد با مجموعه متغیرهای موجود، مدیریت منطقی انرژی تخصیص یافته برای صنایع فولادی (به طور ویژه برق و گاز) و هموارسازی مسیر واردات ورق، کمک شایان توجهی به برون‌رفت از وضع موجود خواهد کرد.
با توجه به دسترسی مناسب استان خوزستان به آب‌های آزاد، آیا برنامه‌ای جهت عرضه محصولات شرکت در بازارهای صادراتی و رقابت در بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی دارید؟
شرکت نورد و لوله سپنتا اهواز به طور جدی در صدد گسترش بازارهای هدف و توسعه و تنوع‌بخشی به ظرفیت‌های فروش، به ویژه در بازارهای صادراتی است. تمرکز جدی بر حوزه صادرات و بهره‌برداری حداکثری از موقعیت جغرافیایی شرکت در مجاورت بازار بکر کشور عراق و به ویژه استان در حال توسعه بصره در مجاورت خوزستان، در کانون توجه ما قرار دارد. لازم به ذکر است اکنون نیز صادرات در جریان بوده و محصولات مجموعه راه خود را به کشورهای همسایه باز کرده اند. با این حال، طرح‌های توسعه‌ای شرکت و اجرای پروژه‌هایی نظیر خط ۱۸ اینچ و کویل تیوبینگ در شرکت نورد و لوله سپنتا اهواز، با نیم‌نگاهی به بازار کشورهای نفت‌خیز منطقه غرب آسیا و نزدیکی جغرافیایی به آن‌ها صورت پذیرفته است. یادآوری این موضوع خالی از لطف نیست که بهره‌برداری از پروژه‌ای همچون لوله مغزی، تکانه‌ای جدی به تقاضا به ویژه در بازارهای صادراتی حوزه خلیج فارس می‌دهد. این اتفاق، ظرفیت‌های صادراتی بکر و منحصربه‌فردی را به ویژه در بازارهای کشورهای همسایه پدید می‌آورد و افق روشنی را پیش‌روی شرکت نورد و لوله سپنتا اهواز گشوده و جایگاه این مجموعه را در صنعت لوله‌های درزدار و عرض اندام در بازارهای بین‌المللی تثبیت خواهد کرد.
انتهای پیام//
