با توجه به نیاز مبرم کشور به پودر آلومینا به عنوان ماده اولیه و همچنین نیاز شرکت‌های تولیدکننده برای داشتن یک منبع پایدار برای تولید آلومینیوم، سرمایه‌گذاری مناسبی از سال ۷۱ برای تولید آلومینا از معادن بوکسیت خراسان شمالی انجام گرفت؛ به گونه‌ای که این شرکت با ظرفیت سالیانه ۲۸۰ هزار تن به مرحله اجرایی و سپس در سال ۸۲ به بهره‌برداری کامل رسید.
در حال حاضر، این کارخانه به عنوان اولین تولیدکننده سه محصول استراتژیک در خاورمیانه که شامل هیدروکسید آلومینیوم، آلومینای متال گرید و آلفا آلومینا شناخته می‌شود اما با مشکلاتی نظیر کم عیار بودن بوکسیت استخراجی و بسته شدن برخی معادن به دلیل مشکلات محیط زیستی، مواجه است. خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» در خصوص روند تولید و چالش‌های پیش روی این کارخانه، با تورج زارع، مدیرعامل شرکت آلومینای ایران (جاجرم) به گپ‌وگفت نشسته است که در ادامه می‌خوانید:
در سال جدید، چه برنامه‌ها و اهدافی برای تولید آلومینا در دستور کار دارید؟
شرکت آلومینای جاجرم دارای زنجیره کامل تولید بوده و شامل سه بخش اصلی استخراج بوکسیت، تولید آلومینا و آلومینیوم است. در سال جاری با راه‌اندازی کارخانه تولید آلومینیوم، توانستیم سه هزار تن از این فلز تولید کنیم.
این شرکت در مقایسه با سایر شرکت‌های تولیدکننده آلومینیوم مشکلات کمتری دارد چون پودر آلومینای مورد نیاز خود را تولید می‌کند و از این لحاظ در مقایسه با شرکت‌هـــای ایرالکـــو، المهـــدی و هرمــزال با چالش‌های کمتری مواجه است.
چه اقداماتی در جهت توسعه اکتشافات معدنی انجام داده‌اید؟
در سه حوزه استخراج بوکسیت، تولید آلومینا و آلومینیوم، شرکت به وضعیتی پایدار رسیده و تلاش مجموعه بر این است که پروژه‌های توسعه‌ای را در هر سه بخش اجرایی کند.
در حوزه معدن، اکتشافات معادن جدید بوکسیت، جزو اولویت‌های ما به شمار می‌آید که در این زمینه برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و مدونی داریـــم. بـــا در نظـــر گرفتـــن مسائل زمین‌شناسی، دستاوردها و نتایج به دست آمده از اقداماتی که تاکنون در این زمینه انجام گرفته است، می‌توان نتیجه‌گیری کرد که میزان معادن بوکسیت در کشور اندک است اما از سوی دیگر، اگر میزان اکتشافات بوکسیت در ایران را با سایر کشورها مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که به میزان کافی نبوده است.
در پنج سال اخیر، اکتشافات معادن بوکسیت اولویت اول کارخانه بوده است و توانستیم شاخص حفاری را ارتقا دهیم؛ به گونه‌ای که طی مدت ۳۰ سال، تنها ۱۰۰ هزار متر حفاری انجام شده بود اما در این مدت، شرکت توانست با حفاری ۵۰ هزار متری، رکورد تازه‌ای در این زمینه ایجاد کند.
همچنین، ذخایر قطعی بوکسیت کارخانه از هفت میلیون تن محتوی آلومینا به ۳۸ میلیون تن افزایش پیدا کرد که این میزان ذخایر، نشان می‌دهد که اگر به اندازه کافی بر زیرساخت‌ها، پتانسیل‌ها، ظرفیت‌ها و اکتشافات متمرکز باشیم، در آینده قادر هستیم به دستاوردهای بزرگی در این حوزه برسیم.
چه طرح‌هایی در جهت افزایش بهره‌وری انجام داده‌اید؟
۳۰ درصد هزینه‌های شرکت مربوط به تهیه سود کاستیک به عنوان ماده اولیه می‌شود و با اجرای طرح سودیابی توسط کارشناسان شرکت، توانستیم چهار هزار تن سود کمتری مصرف کنیم.
علاوه بر این، آلومینیومی که به سمت باطله می‌رود (گل قرمز) را حدود هزار تن در سال از طریق همین پروژه و طرح، صرفه‌جویی کردیم و توانستیم این باطله‌ها را به مدار تولید برگردانیم.
کل هزینه‌ای که برای این پروژه صرف کردیم، ۲٫۶ میلیارد تومان بود و در سال جاری، از طریـــق اجرایــی شـــدن پـــروژه به ســـودآوری ۱۰میلیاردتومان رسیدیم.
البته طرح‌های توسعه‌ای دیگری را نیز داریم که در آینده نزدیک به اجرا خواهد رسید؛ برنامه‌هایی مانند تولید «هیدرات‌های ریزدانه» که پروژه بسیار ارزشمندی برای شرکت است و در حال حاضر، این محصول از کشورهای دیگر وارد می‌شود و عمدتا به عنوان کندسوزکننده در صنایع تولید کابل مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در حـــال حاضـــر، تولیـــد «هیدرات‌هـــای ریزدانـــه» را در مقیــاس آزمایشگاهی و پایلوت تولید می‌کنیم و با توجه به تست‌های انجام شده، به دنبال این هستیم که این محصول را به صورت صنعتی تولید کنیم.
ارزش هیدرات ریزدانه، چهار یورو به ازای هر کیلوگرم است، در حالی که قیمت آلومینا، چهار دهم یورو به ازای هر کیلوگرم است که به این ترتیب، قادر هستیم ۱۰ برابر ارزش افزوده از این طریق ایجاد کنیم.
در زمینه تولید شمش آلومینیومی، چه برنامه‌هایی دارید؟
در زمینه تولید شمش آلومینیومی، پروژه تولیدی راه‌اندازی شد و در صدد هستیم که کارخانه را به ظرفیت کامل تولید برسانیم.
قیمت‌گذاری‌های آزاد تا چه اندازه می‌تواند به شرکت‌های تولیدی از جمله شرکت آلومینای ایران کمک کند؟
شرکت آلومینای ایران یک شرکت دولتی اســـت و باید از قوانین وزارتخانه و دولت تبعیــت کند اما قطعا اگر قیمت‌ها به صورت رقابتی در بیاید، توازن میان عرضه و تقاضا ایجاد می‌شود امــا به دلیل برخی مشکلات پیش آمده در صنعت کشور، دولت مجبور به وضع و اجرای قوانینی شده که اینگونه اقدامـــات صـــورت گرفتـــه، عمـــلا مانـــع قیمــــت‌گـــذاری آزاد آلومینیــــوم در کشـــور می‌شود.
این تنظیم بازار در مواقع اضطراری کار درستی است اما در شرایط پایدار اگر در کشور بازار رقابتی وجود داشته باشد، مسلما زمینه رشد و توسعه صنعت آلومینیوم شتاب بیشتری می‌گیرد، به همین خاطر است که تولیدکنندگان تمایل بیشتری به بازار رقابتی یا آزاد دارند.
