هفته گذشته کمیسیون تلفیق بودجه تصویب کرد که سال آینده واردات ۱۰ هزار ماشین‌آلات سنگین آزاد باشد؛ هر چند که تایید نهایی این تصمیم مستلزم این است که در صحن علنی مجلس مطرح و به رای‌گیری گذاشته شود اما واکنش‌های بسیاری را در همین مرحله ابتدایی از سوی تولیدکنندگان داخلی به دنبال داشته است.
به گزارش «فلزات آنلاین»، ابراهیم جمیلی در رابطه با میزان نیاز فعلی معادن کشور به ماشین‌آلات و امکان داخلی‌سازی این ماشین‌آلات در داخل و میزان نیاز به واردات، اظهار داشت: در حال حاضر برای معادن دارای پروانه بهره‌برداری و پروانه اکتشاف که بخواهند به صورت معمول فعال باشند، نیاز به حداقل ۱۵ هزار تا ۲۰ هزار دستگاه ماشین‌آلات داریم. عمر فعلی ماشین‌آلات معــادن ۱۸ ســال اســت. با توجـــه بــه اینکــه ایـــن ماشین‌آلات به سبب فعالیت در معادن دارای استهلاک بسیــار بالایی هستنــد، هر چــه بیشتـــر بتوانیم عمر این ماشین‌آلات را کاهش دهیم، در بهره‌وری معدن و کاهش قیمت محصولات معدنی موثرتر خواهد بود.
وی ضمن یادآوری اینکه در سه سال گذشته، کمتر از دو هزار دستگاه ماشین‌آلات آن هم به صورت متفرقه وارد کشور شده است، گفت: از سه ماهه گذشته که کمیسیون معدن اتاق بازرگانی تجدید انتخابات شد، به معاونت معدنی وزارت صمـــت پیشنهــاد کردیـــم کــه نیازهـــای ماشین‌آلات تامین شود. در شرایط فعلی به هر معدن با توجه به خصوصیاتی که دارد اجازه داده می‌شود که واردات ماشین‌آلات داشته باشد.
این عضو اتاق بازرگانی ایران خاطرنشان کرد: سازندگان ماشین‌آلات داخلی همچون هپکو علاقه‌مند هستند که اکثریت ماشین‌آلات را خود تولید کنند. اگر طرح جامعی وجود داشته باشد و بتوانیم تولید انبوه ماشین‌آلات داشته باشیم، می‌توان با سازندگان داخلی عقد قرارداد کرد و به تعدادی که قابلیت تولید انبوه وجود دارد، تولید صورت گیرد؛ اما تولیدکنندگان ما قادر نیستند همه نیاز معادن به ماشین‌آلات را چه در نوع ماشین‌آلات و چه به لحاظ تعدادی، تامین کنند.
رئیس کمیسون معدن اتاق بازرگانی ایران خاطرنشان کرد: در حال حاضر موضوع مربوط به کامیون، کشنده، اتوبوس و… نیست. موضوع اصلی واردات ماشین‌آلات معدنی و راهسازی است. باید کمک شود و در مورد مسائل ارزی اولویت‌ها در نظر گرفته شود؛ اما اولویت چیست؟ در حال حاضر اولویت این است که ماشین‌آلات تامین شود و هدف‌گذاری برای تولید صورت گیرد. تولید معدنی برای چندین هزار کارخانه تولیدی مواد اولیه تامین می‌کند، ضمن اینکه کمک حال مسائل ارزی خواهد بود.
قیمت ماشین‌آلات داخلی برای معدنی‌ها به صرف نیست
جمیلی اظهار کرد: باید پاسخ داده شود که علت اینکه معدنی‌ها تمایل به خرید از داخل ندارند، قیمت ماشین‌آلات یا زمان تحویل آن‌ها بوده است. معدن‌کاران ما امکان خرید ماشین‌آلات با قیمت‌های فعلی را ندارند. ضمن اینکه قیمت ماده معدنی آن‌ها بسیار گران تمام می‌شود.
وی برای جلب رضایت همزمان تولیدکنندگان داخل و ادامه روند فعالیت معادن، پیشنهاد کرد: تمامی معادنی که به ماشین‌آلات نیاز دارند در یک بازه زمانی مشخص، در یک سامانه به صورت تفکیکی ثبت‌نام کنند تا میزان نیاز مشخص شود. اما این سوال مطرح است که مصوبه مجلس با نگاه درآمدی است یا تامین ماشین‌آلات؟ اگر نگاه درآمدی وجود داشته باشد، باز هم مشکل معدن‌داران حل نخواهد شد. انتظار ما این است که مجلس و دولت به واردات ماشین‌آلات معدن دید حمایتی داشته باشد. با دید سرمایه‌گذاری اگر نگاه شود، ظرف مدت دو سال در نتیجه افزایش تولید، از محل حقوق دولتی و مالیات‌های پرداختی معادن، سرمایه‌گذاری صورت گرفته تامین خواهد شد.
رئیس کمیسیون معدن اتاق ایران تاکید کرد: با تشکیل چند کنسرسیوم، نیازسنجی شود و به صورت انبوه به شرکت هپکو سفارش داده شود. اگر شرکت هپکو می‌تواند ماشین‌آلات معدنی وارد کند با آن هیچ مشکلی نداریم.
محدودیت واردات به سبب مسائل ارزی است؛ نه حمایت از تولید داخل
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی نیز در ادامه این برنامه عنوان کرد: ظرفیت تولید داخلی ما در زمینه کشنده‌ها، کامیون‌ها، کامیونت‌ها و… در حدود ۱۶۰ هزار دستگاه است، امـــا از ابتــدای ســال جـــاری تاکنــون تنهــا حدود هفت‌هزار و ۵۰۰ دستگاه تولید شده است؛ در حقیقت ۴درصد ظرفیت استفاده شده است. سال گذشته از ۳.۳ درصد ظرفیت استفاده شد و در اوج خود طی پنج سال اخیر بیش از ۱۰ درصد از ظرفیت شرکت‌های سازنده استفاده نشده است. بخش تولید ما ظرفیت بالایی برای تولید وجود دارد اما از ظرفیت بسیار کمی استفاده می‌شود.
وی ضمن تاکید بر اینکه چند ایراد جدی به این تصمیم کمیسیون تلفیق برای واردات ۱۰ هزار ماشین‌آلات سنگین وارد است، گفت: قانون منعی برای واردات خودرو اعم از سواری و تجاری ندارد و تنها نوعی محدودیت است و موضوع جدیدی نیست. نکته دیگر این است که چنانچه واردات بر اساس ماشین‌آلات سنگین نو باشــد، یک کششی وجود دارد، اما اگر بر اساس واردات دست‌دوم‌ها و کارکرد باشد، تقاضای بیشتری خواهد داشت. در حــال حاضـــر عمــده تقاضــا و عطش بـــازار برای خودروهای فرسوده است.
طاهری تصریح کرد: در مورد واردات برای بخشی که امکان داخلی‌سازی نیست، منع قانونی وجود ندارد و نمایندگان مجلس به دولت اجازه واردات ماشین‌آلات معدن را داده و برای آن تکلیفی ایجاد نکرده اند. در رابطه با ماشین‌آلات معدنی نیز سه محدودیت بسته به ظرفیت‌های ساخت وجود دارد.
این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی ضمن ابراز مخالفت با طرح واردات این ۱۰ هـزار ماشین‌آلات سنگین، گفت: ابتدا باید بررسی شود که چرا دولت واردات را ممنوع کرده است؛ آیا در راستای حمایت از تولید داخل است؟ تنها بحث حمایت از تولید داخل نبوده است. اصل موضوع بحث محدودیت‌های ارزی است.
وی خاطرنشان کرد: میزان سه هزار دستگاه با نیاز معادن با تولید داخلی همخوانی ندارد؛ چنانچه قیمت ماشین‌آلات وارداتی گران است باید به معدن‌کار برای خرید، تسهیلات داده شـــود. بـــه دلیــل کاهــش واردات ماشیـــن‌آلات معـــدن در سال‌هـــای گذشته احتمال دارد طی یکی دو سال آینده پیک واردات داشته باشیم؛ اما به مرور که تولید افزایش یابد واردات نیز کاهش می‌یابد. همچنین باید از همه تولیدکنندگان ماشین‌آلات معدن حمایت شود و این موضوع، انحصاری نباشد.
طاهری در پایان خواستار نیازسنجی برای واردات ماشین آلات معدن شد و گفت: باید برای تولیدکنندگان این ماشین‌آلات سرمایه در گردش اختصاص دهیم.
نیاز به ماشین‌آلات سنگین نهایتا سه هزار دستگاه برآورد می‌شود
در ادامه این برنامه، معاون امور معادن و فرآوری مواد وزارت صنعت، معدن و تجارت، با بیان اینکه ما نیز از این تصمیم کمیسیون از طریق رسانه‌ها مطلع شدیم و مشورتی با وزارت صمت صورت نگرفته است، گفت: ما برای واردات ماشین‌آلات مورد نیاز برای خطوط تولید نیاز به قانون نداریم. محدودیت‌هایی به سبب مسائل بودجه‌ای و حمایت از داخل مطرح بوده تا اجازه واردات بی‌رویه داده نشود.
رضـــا محتشمــی‌پــور افزود: واردات سالانــه ماشین‌آلات معدنی ما طی سال‌های گذشته حدود ۵۰۰ دستگاه بوده و امسال نیز هم در همین محدوده (۵۰۰-۶۰۰ دستگاه) برآورد شده است. البته این میزان چندان عدد مناسب و درستی نیست؛ چراکه نیاز معادن و صنایع معدنی به ماشین‌آلات بیشتر از این‌ها است. طی سال‌های گذشته تا به امروز، تولید ماشین‌آلات معدنی نداشتیم؛ بلکه این اعلام آمادگی از سوی یکی از تولیدکنندگان وجود داشته که می‌تواند تولید داشته باشد.
وی، آمار ارائه شده توسط هپکو را مربوط به سال‌های گذشته دانسته و گفت: در سال ۱۴۰۰ تعداد قابل توجهی از ماشین آلات معدن را نیاز داریم؛ البته آمار ما نیز ۱۰ تا ۱۲ هزار دستگاه نیست و برآورد ما این است که سالانه دو هزار الی سه‌هزار ماشین‌آلات نیاز است.
این مقام مسئول در وزارت صمت تصریح کرد: نکته‌ای که به آن توجه نمی‌شود این است یک گروه ماشین‌آلات معدنی و یک گروه ماشین‌آلات راهسازی داریم. ماشین‌آلات راهسازی در کلاس پایین‌تر قرار دادند که عمد تولید داخل در این دسته قرار داشته است، اما ماشین‌آلات معدنی حجم و توان بالاتری دارند.
وی افزود: در مقطعی در چند سال قبل هپکو در همکاری با شرکت‌های بین‌المللی اقدام به تولید کرد، اما پس از آن به دلیل مشکلاتی که ایجاد شد تولید متوقف شد. واردات مشروط به قرارداد با هپکو است. به معدن‌هایی که بیش از چهار یا پنج دستگاه نیاز داشته باشند به شرطی مجوز واردات می‌دهیم که قرارداد یک دستگاه با هپکو داشته باشند.
ظرفیت تولید دو هزار و ۷۰۰ دستگاه ماشین‌آلات راهداری و معدن توسط هپکو
قائم مقام مدیرعامل هپکوی اراک نیز در ادامه این برنامه گفت: آمار ارائه شده از سوی معاونت معدنی وزارت صمت را تایید نمی‌کنیم. گویا همچنان با ظرفیت و امکانات هپکو ناآشنا هستیم. ما بیش از ۲۰۰ هزار دستگاه دامپتراک به معادن عرضه کردیم. درست است که به سبب تحریم‌ها و خصوصی‌سازی‌ها چندسالی دچار رکود بوده‌ایم، اما همچنان کماکان امکان ارائه ماشین‌آلات سنگین وجود دارد.
علیرضا میقانی ضمن اشاره به پشت‌پرده‌های موجود برای واردات تصریح کرد: یکسال و نیم است که به معادن مختلف کشور سر زده‌ایم و حاصل آن تنها ۵۰ دستگاه قرارداد بوده است. ظرفیت تولیدی هپکو در حال حاضر دو هزار و ۷۰۰ دستگاه ماشین‌آلات به راهداری و معدن است. در سال ۸۶ دو هزار و ۳۰۰ دستگاه ماشین آلات به راهداری و معدن تحویل دادیم این‌ها آمار مستند و شفاف موجود در بورس است، اما آمارهایی که عموما از سوی معادن برای نیاز اعلام می‌شود، در زمان اجرا شرایط فرق می‌کند و از ماشین‌آلات داخلی استقبال نمی‌کنند.
واردات ماشین‌آلات معدنی دارای پشت پرده است
همچنین عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در این برنامه مطرح کرد: مجوز واردات ۱۰ هزار دستگاه ماشین‌آلات معدن بار هزینه ارزی سنگینی را به کشور وارد می‌کند؛ در حالی که تولید این ماشین‌آلات در داخل، بخش زیادی از نیاز ارزی را کاهش خواهد داد. در گذشته در شرکت هپکو بالغ بر ۳۰ محصول تولید انجام می‌شد. معدن‌داران علاقه دارند ماشین آلات با کیفیت و قیمت پایین تهیه کنند، اما شرکت‌های تجاری و واردکننده که این عرصه را در اختیار دارند و با افراد خاصی در شرکت‌های بزرگ معدنی ارتباط دارند، اجازه نمی‌دهند هپکو وارد این عرصه شود. واردات در پشت پرده اتفاق می‌افتد و توجه کافی به نیاز واقعی معادن نمی‌شود.
علی‌اکبـــر کریمــی افــزود: واردکنندگان غیر حرفـــه‌ای بــا انتخــاب نادرســت، ماشیـــن‌آلات نامتناسب با معادن وارد می‌کنند که موجب ضرر معدن‌داران می‌شــود. به طــور مثال ماشینی به قیمت دو میلیون دلار وارد شده، اما پس از سه ماه به دلیل تناسب نداشتن با معدن (عدم تناسب با شیب معدن، عدم سازگاری با سوخت کشور و …) نتواسته در معدن کار کند و کنار گذاشته شده است. همچنین برندهای متنوعی از ماشین‌آلات وارد می‌شود که هیچکدام خدمات پس از فروش بـرای تامیــن قطعــات در داخــل ندارنـــد، ضــرر را متحمـــل معـــدن‌دار می‌کنـــد. در حــال حاضــر در کرمــان و سیرجـــان گورستــان بزرگــی از ایـــن ماشین‌آلات (به‌جز ماشین‌الات مستعمل) شکل گرفته است.
بر اساس گزارشی از ایسنا، وی در پایان اذعان کرد: از ۳۵ تا ۱۰۰ درصد محصولات هپکو تولید داخل است و این شرکت خدمات پس از فروش را در معدن به معدن‌کار ارائه می‌دهد؛ باید از بحث خدمات پس از فروش غفلت شود.
