شرکت نورد آلومینیوم در سال ۱۳۵۱ به عنوان تولیدکننده انواع ورق و کویل آلومینیومی تاسیس شد و در سال ۱۳۶۴ به بهره‌برداری رسید. شرکت نورد آلومینیوم به عنوان تولیدکننده‌ای مطرح در صنعت آلومینیوم، به تدریج توسعه یافت و محصولات خود را در ضخامت‌ها و آلیاژهای متفاوت گسترش داد.
شرکت نورد آلومینیوم هم‌اکنون تولیدکننده انواع ورق، تسمه و کویل آلومینیومی است که محصولاتش در صنایع مختلف مانند ساختمان، خودرو، پتروشیمی، نفت و گاز، سرمایشی، گرمایشی، الکتریکی و خانگی مصرف می‌شود.
یکی از ویژگی‌های این شرکت تولید انواع محصولات با آلیاژهای متفاوت از گروه ۱۰۰۰، ۳۰۰۰، ۴۰۰۰، ۵۰۰۰ و ۷۰۰۰ و ۸۰۰۰ بر اساس سفارش مشتریان است. توانمندی شرکت نورد آلومینیوم در تولید آلیاژهای مختلف به دلیل وجود کارگاه و کوره‌های ریخته‌گری در پروسه تولید است.
در حال حاضر این شرکت حدود ۹۰ درصد بازار ورق آلومینیوم ایران را پوشش می‌دهد و نزد مصرف‌کنندگان این محصول به عنوان برندی با کیفیت و قدیمی شناخته شده است. برای اطلاع از وضعیت بازار ورق آلومینیوم، مشکلات و چالش‌های پیش پای تولید و آینده این صنعت با «حسنعلی رضایی مقدم» مدیرعامل گروه شرکت کارخانه‌های نورد آلومینیوم گفت‌وگو می‌کنیم که سابقه ۲۵ سال مدیریت مالی شرکت‌های مختلف را دارد و از ۷ سال پیش به عنوان مدیرعامل شرکت کارخانه‌های نورد آلومینیوم مشغول به فعالیت شده است.
در شرایط کنونی وضعیت بازار ورق آلومینیوم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ این بازار نسبت به سال‌های گذشته چه تغییری داشته است؟
اعمال تحریم‌ها مشکلاتی برای صنایع به وجود آورد اما نتیجه مذاکرات هسته‌ای، گشایش‌هایی را ایجاد کرد و موجب توسعه فعالیت‌های عمرانی شد. در زمینه فعالیت‌های عمرانی، سرمایه‌گذاری‌هایی انجام شد که رونق بازار مصرف محصولات آلومینیومی از جمله نورد آلومینیوم را به دنبال داشت. با خارج شدن از توافق هسته‌ای متاسفانه مشکلاتی برای همه صنایع در کشور از جمله صنعت آلومینیوم به وجود آمد و بسیاری از فعالیت‌های عمرانی با توجه به تحریم و پایین آمدن درآمد کشور، متوقف و در نهایت موجب محدود شدن بازار مصرف شد.
بعد از مذاکرات هسته‌ای و افزایش فعالیت‌های عمرانی در سال‌های ۹۴ و ۹۵، شرکت نورد آلومینیوم تولیدات خود را با توجه به نیاز بازار افزایش داد به طوری که در سال ۱۳۹۶ با تولید ۱۵هزار و ۲۰۰ تن رکورد زد. این مسئله نشان داد که داشتن ارتباط مناسب با دنیا و کشورهای همسایه و حذف تحریم‌ها می‌تواند باعث توسعه سرمایه‌گذاری در داخل کشور و در نتیجه رشد مصرف محصولات صنایع مختلف و توسعه و رونق ملی شود.
متاسفانه با به جریان افتادن دوباره تحریم‌ها و تحمیل محدودیت‌ها به دنبال خروج آمریکا از مذاکرات هسته‌ای و سخت‌تر شدن روزبه‌روز شرایط تحریم، در سال ۱۳۹۷ از نظر میزان تولید نسبت به سال ۱۳۹۶ افت قابل ملاحظه‌ای داشتیم. بدین تریب تولیدات شرکت در سال ۹۷ حدود به ۶۰ درصد تولیدات سال ۹۶ کاهش یافت و به حدود ۱۰هزار و ۲۰۰ تن رسید.
البته در کنار مشکلاتی که به واسطه اعمال تحریم‌ها بروز کرد، یکسری فرصت‌ها نیز فراهم شده است. برای نمونه با سخت شدن واردات، برخی از صنایعی که محصولات خودشان را وارد می‌کردند، مقداری به تولید داخل روی آوردند و مشتری‌های جدید صنعت ما شدند یا اینکه مشتریانی بودند که سهم خریدشان از تولید داخلی را نسبت به واردات بیشتر کردند.
مهم‌ترین چالش‌های بازار ورق و پلیت‌های آلومینیومی چیست؟
یکی از چالش‌های صنعت ورق آلومینیوم و صنایع مختلف، شرایط نرخ ارز است که می‌تواند سمی برای فعالیت‌های تولیدی باشد. ایران در تمام دوران تحریم به‌جز مدت کوتاهی چند نرخ ارز داشت. ارز با نرخ کم در مقایسه با نرخ ارز متداول بازار، همواره مشکلاتی برای تولیدکننده‌ها ایجاد می‌کند زیرا نوعی رانت به شمار می‌رود.
وقتی افزایش هزینه‌های تمام شده در داخل کشور به صنعت تحمیل می‌شود، عده‌ای به جای اینکه از داخل مواد اولیه تهیه کنند، برای استفاده از دلار ارزان‌تر به واردات روی می‌آورند. به هر حال نکته اینجاست که با افزایش قیمت ارز، شرایط برای واردات سخت‌تر شد به گونه‌ای که مصرف‌کنندگانی که تا دیروز واردکننده بودند اکنون نمی‌توانند به راحتی واردات داشته باشند، بنابراین به محصولات و تولید داخلی روی می‌آورند.
در اصل همه آن‌هایی که در عرصه صنعت کار می‌کنیم به دنبال رونق محصولات و تولید داخل هستیم چراکه رونق صنایع تولیدی به رونق مملکت بستگی دارد. مملکتی که بتواند درآمد ملی مناسبی داشته باشد و آن را صرف تولیدات، مباحث عمرانی و توسعه زیرساخت‌هایی همچون راه‌ها، بنادر، اسکله‌ها و مخابرات، حمل‌ونقل و… کند، می‌تواند بازار پررونقی برای همه صنایع ایجاد کند.
با ادامه وضعیت فضای بسته و درآمد کم که فقط پاسخگوی نیازهای اولیه و امور جاری مردم باشد، شاید بتوان برخی از صنایع را سرپا نگاه داشت ولی نمی‌توان صنعتی صاحب تکنولوژی، دانش فنی و ظرفیت تولیدی مناسب که رشد مناسبی داشته و هم سطح و قابل رقابت با دنیا باشد، ایجاد کرد.
امیدواریم فضایی فراهم شود که تولیدکنندگان ایران در شرایطی عادی در رابطه‌ای مناسب با همسایه‌ها و دنیا قرار بگیرند و بتوانیم درآمد کشورمان را به حداکثر ممکن برسانیم و این درآمد را صرف توسعه و هزینه‌های سرمایه‌ای کنیم و سرمایه‌گذاران خارجی را به کشور جذب کنیم تا در نهایت باعث اشتغال بیشتر شویم.
وضعیت آینده تولید ورق و پلیت‌های آلومینیومی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
رونق و رشد صنعت آلومینیوم به میزان رونق و رشد مملکت بستگی دارد و با توجه به نظر کارشناسان، روندی که مشاهده می‌شود گویای این است که در سال ۹۷ رشد اقتصادی منفی داشته‌ایم و این شرایط در سال ۹۸ شدیدتر نیز خواهد بود و بی‌شک در صنعت ورق آلومینیوم و کل صنایع داخل کشور اثر منفی خود را خواهد گذاشت.
با این حال با دشواری‌هایی که در سال ۹۸ در صنعت کشور داریم، تمام تلاشمان در این است که بتوانیم از فرصت‌های موجود نهایت بهره‌برداری را داشته باشیم. حداقل اقدامی که می‌توان انجام داد این است که تولیدمان کمتر از سال ۹۷ نباشد و حتی اگر شرایط و امکان آن فراهم شد، بیشتر از سال گذشته تولید داشته باشیم.
با توجه به مشکلاتی که در تامین شمش آلومینیوم وجود دارد، آیا می‌توان از قراضه آلومینیومی برای تولید ورق استفاده کرد؟
ضایعات و یا قراضه آلومینیومی با توجه به نوع آلیاژ آنها و همچنین کاربردی که داشه‌اند و مجموعه شرایط محیطی دوره کارکرد آنها دارای ترکیب متفاوتی از عناصر آلیاژی هستند. بنابراین با توجه به این مسائل و همچنین مشکل بودن تعیین دقیق آنالیز شیمیایی آنها قابلیت مصرف در صنایع خاص را ندارند، اما می‌توانند به راحتی برای یکسری از محصولات دارای مصارف عام استفاده شوند.
امکان استفاده از قراضه در فرآیند تولید برای کسانی فراهم است که امکانات آلیاژسازی نیز داشته باشند.
برخی که امکان آلیاژسازی و آزمایشگاه‌های مجهز و کوانتومتر برای آنالیز مواد اولیه و محصولات خود را ندارند، شمش آلومینیوم با آلیاژ معینی را از یک پروسه تولید گذرانده و محصولی با همان آلیاژ تولید کرده و وارد بازار می‌کنند.
این روش کار بسیار راحت است ولی آنها نمی‌توانند از ضایعات تولید خودشان هم استفاده کنند در حالی که کارخانه ما ضایعات تولیدش را دوباره در پروسه تولید با آلیاژسازی به محصولات مورد نظر مشتریان تبدیل می‌کند.
نوع آلیاژ ورق آلومینیومی چقدر در قیمت آن تاثیرگذار است؟
آلیاژ ورق آلومینیومی به نوع کاربرد آن بستگی دارد. خواص مکانیکی مورد نیاز در هر کاربردی، متفاوت است. ویژگی‌هایی مانند نرمی، و سختی یا کشش‌پذیری. در بسیاری از کاربردها نمی‌توان از آلومینیوم خالص استفاده کرد.
بنابراین لازم است روی شمش خالص، آلیاژسازی انجام شود. اینکه ترکیب عناصر آلیاژی به چه صورت باشد، به نوع مصرف و ویژگی‌های مکانیکی مورد نیاز که که آن محصول باید داشته باشد، بستگی دارد.
بر اساس سفارش مشتری ما محصولاتی تولید می‌کنیم که علاوه بر آلومینیوم خالص باید به آن مس، کروم، منگنز، سیلیس و روی و گاهی آهن اضافه کنیم. تاثیر ترکیب عناصر آلیاژی در قیمت نهایی ورق تولیدی، به دلیل قیمت‌های مختلفی که دارند، متفاوت خواهد بود زیرا اگر قرار است کروم قابل ملاحظه‌ای برای آن آلیاژ خاص مصرف شود، قیمت بالای آن باعث می‌شود قیمت تمام شده بیشتر شود. آلیاژسازی شمش خالص به اضافه مقداری کروم یا مقداری مس یا روی موجب افزایش قیمت آن از کیلویی ۵ هزار تومان تا ۲۰ هزار تومان خواهد شد.
همچنین گاهی سفتی یا نرمی معینی باید ایجاد شود که مورد نیاز کاربرد خاص آن باشد. این کار نیز نیازمند اعمال پروسه خاص و متفاوتی است که شامل مراحل مختلفی از نورد و آنیل است. گاهی لازم است برخی از محصولات با محلول گران قیمتی شستشو داده شود. مجموعه این پروسه‌های متفاوت باعث می‌شود که محصولات نهایی قیمت‌های متفاوتی پیدا کنند.
چرا صادرات ورق و پلیت‌های آلومینیومی ایران به عراق افت داشته است؟ آیا ایران به بازار صادراتی کشورهای دیگر ورود پیدا کرده است؟
هر سرمایه‌گذاری برای توسعه آینده نیاز به امنیت دارد. در مرحله اول لازم است به بازار مصرف داخلی اهمیت داده شود که رونق آن وابسته به اجرای طراح‌های عمرانی بستگی دارد. پس از موفقیت در بازار داخلی، مرحله بعدیورود به بازارهای صادراتی است.
در حال حاضر صنایعی در دنیا موفق هستند که ۷۰ درصد تولیدات خود را بتوانند به سایر کشورها صادر کرده و ۳۰ درصد دیگر را در بازار داخلی به فروش برسانند. بنابراین باید ارتباط ما با دنیا به گونه‌ای باشد که بتوانیم بازارهای صادراتی خود را داشته و بتوانیم با اجرای طرح‌های توسعه‌ای و بالا بردن ظرفیت‌ها تولیدی، رقابت‌پذیری خود را افزایش دهیم.
شرکت تولیدی مانند نورد آلومینیوم توانایی تولید ۲۰ تا ۳۰هزار تن محصول را دارد؛ اما این شرکت باید بتواند ظرفیت خود را به بیش از ۱۰۰هزار تن برساند تا بتواند ۲۰ تا ۳۰ هزار تن محصول تولیدی خود را در داخل کشور عرضه کرده و ۷۰ درصد دیگر را صادر کند. بنابراین توسعه و رونق کشور نیاز به چنین فضای ارتباطی با دنیا دارد.
صادرات به کشورهای همسایه و کشورهای دوردست اروپا در شرایطی محقق می‌شود که امکان سرمایه‌گذاری و توسعه برای آینده فراهم شود. در شرایط اضطراب و بلاتکلیفی درباره آنچه که قرار است فردا پیش بیاید و اینکه در حوزه‌های زیرساختی، پتروشیمی، پالایشگاه و یا استخراج نفت چه در انتظارمان است، نمی‌توان به درستی تولید را توسعه داد. متاسفانه امکان سرمایه‌گذاری و تامین امنیت سرمایه‌گذاری و ارتباط ایران با دنیا برای ورود به مقوله صادرات و توسعه آن وجود ندارد.
در حال حاضر صادرات تنها به کشورهای عراق و تا حدودی افغانستان انجام می‌شود. عراق که سیستم بانکی درستی ندارد بنابراین در مقطعی مبلغ محصول فروخته شده را نقدی به صورت اسکناس پرداخت می‌کردند که در این شرایط امکان دریافت ارز یا ریال وجود داشت. اما مشکلات عراق به قدری در سال‌های اخیر زیاد شده است که حتی نقل و انتقال دلار نیز به دلیل نبود امنیت مشکل شده است و مشتری نمی‌تواند دلار را به صورت اسکناس همراه داشته باشد.
در سال‌های اخیر مبلغ صادراتمان را به ناچار با ریال دریافت می‌کردیم و حتی در ابتدای سال ۹۷ که بحث بازگشت ارز حاصل از صادرات مطرح شد، بانک مرکزی و دولت اعلام کردند تولیدکنندگان داخلی می‌توانند معاملات با عراق و افغانستان را به دلیل داشتن شرایط خاص، به صورت ریالی انجام داده و الزامی یازگشت ارز حاصل از صادرات به این کشورها نیست زیرا امکان نقل و انتقال ارزی وجود نداشت.
متاسفانه بانک مرکزی در آبان ماه سال ۹۷ اعلام کرد از ابتدای سال همه صادرات باید با ارزآوری همراه باشد. با توجه به اینکه پول صادرات به ریال پرداخت می‌شد و امکان بازگشت ارز از عراق فراهم نبود، به ناچار صادراتمان به عراق را متوقف کردیم و منتظریم تا ببینیم چه پیش خواهد آمد. به هرحال به دنبال یافتن راه‌های دیگری هستیم، مثلا اینکه با ورود موقت مواد اولیه یا بحث‌هایی از این قبیل بتوانیم بدون اینکه ارز بیاوریم صادراتی داشته باشیم. این شرایط بسیار سخت است و عملیات صادرات به عراق که حداقل در سال یک تا ۲ هزار تن بود، متوقف شده است.
آیا واردات ورق به ایران انجام می‌شود؟ ورق‌های آلومینیومی وارداتی، چه مزیت یا تفاوتی نسبت به انواع تولید داخلی دارند؟
تقریبا می‌توان گفت واردات برای ورق آلومینیوم آنقدر وجود ندارد و با توجه به وجود شرایط سخت برای تامین ارز، واردات برای انواع ورق آلومینیوم صفر شده است. شرکت‌های معدودی هستند که به خاطر تولیدات خاصی که دارند و تولیدکننده داخلی توان تامین نیازهایشان را ندارند، واردات انجام می‌دهند.
یکی از این این صنایع، صنعت قوطی‌سازی برای نوشابه است که نوع آلیاژ و ورق آلومینیوم مورد استفاده آنها به گونه‌ای است که در داخل امکان تولید آن وجود ندارد و باید از کشورهایی مانند چین و ژاپن واردات انجام شود.
سازمان توسعه تجارت ایران، برای ورق‌ها و پلیت‌های آلومینیومی بیش از ۱۴ کد تعرفه وارداتی تعریف کرده که حقوق ورودی آنها از ۵ تا ۲۶ درصد تعیین شده است. نظر شما در مورد تقسیم‌بندی این کدها و حقوق ورودی تعیین شده برای آنها چیست؟
تعرفه‌هایی که برای این نوع محصولات آلومینیومی گذاشته شده است در سطوح مختلف، مشکلاتی به وجود می‌آورد چراکه این تعرفه‌ها دقیق نیست و بعضی از این تعرفه‌ها برای محصول خاصی است که امکان تولید داخی آن وجود ندارد لذا برای کاهش هزینه تمام شده مصرف کننده که خود تولیدکننده یک محصول دیگر است، تسهیلاتی نظیر وضع تعرفه پایین وارداتی برای این نوع محصولات در نظر گرفته می‌شود.
با این وجود راه‌های غیرقانونی برای واردات ورق آلومینیومی که در داخل تولید می‌شود و تعرفه واردات بالایی دارد با کد تعرفه نوع دیگری از ورق آلومینیوم که مقدار آن پایین است، وجود دارد. بارها ما این موضوع را با کارشناسان و مدیران وزارت صنعت و تجارت مطرح کرده‌ایم و گاهی نیز اقداماتی انجام داده‌اند ولی همچنان فضا برای واردات محصولات آلومینیوم که امکان تولیدش در داخل وجود دارد، فراهم است. اگر آن تسهیلات ارزی فراهم باشد با تعرفه‌های پایین محصولاتی وارد می‌شود که در داخل امکان تولید آن نیز وجود دارد.
