معدن سرب و روی، انگوران را به قطب روی کشور تبدیل کرده است و حتی از کشور ترکیه، مواد اولیه این صنعت برای فرآوری وارد زنجان می‌شود ولی نبود تکنولوژی، سد محکمی در مقابل توسعه سرب و روی انگوران است.
به گزارش «فلزات آنلاین»، زیربنای اقتصاد و صنعت هر جامعه را، معادن تشکیل می‌دهند و در این راستا چرخه کشف، استخراج و فرآوری مواد معدنی در همه جوامع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. خاک کشور ایران یکی از غنی‌ترین معادن عناصر مختلف است و در این زمینه هیچ کمبودی وجود ندارد. اگر وجود همین بستر مناسب، همراه با عملکرد و کار مفید باشد قطعا زمینه توسعه و پیشرفت اقتصادی را به وجود آورده و پایه‌های اقتصادی را محکم‌تر می‌کند. بر این اساس با توسعه فعالیت‌های معدنی و فرآوری استخراج‌های ایران هم می‌تواند مانند کشورهایی نظیر چین در مقابل تحریم کشورهای غربی بی‌تفاوت باشد.
طبق گفته کارشناسان، معادن می‌توانند جایگزین مناسبی برای نفت در کشور باشند که در نتیجه آن کشور می‌تواند از جهات مختلف به خودکفایی برسد. با فعال بودن معادن و همراه شدن استخراج‌ها با فرآوری و بهره‌برداری از مواد اولیه طبیعتا بستر مناسبی برای فعالیت شاخه صنعتی و تولیدی کشور ایجاد می‌شود که نتیجه آن ایجاد اشتغال، رشد اقتصادی، افزایش و تکمیل ارزش افزوده و زنجیره تولید است. بر این اساس این موضوع به هیچ عنوان قابل چشم‌پوشی نیست و نیازمند توجه و کار مسئولان است.
استان زنجان از لحاظ شمار معادن در کشور رتبه ششم را دارد و از نظر دارا بودن معادن با عیار بالا به خصوص در سرب و روی، بسیار غنی بوده به نحوی که بزرگ‌ترین معدن سرب و روی خاورمیانه و نخستین معدن گردشگری ایران در شهرستان ماهنشان استان زنجان قرار دار. این معادن حرف اول چرخه اقتصادی استان را می‌زنند و درصد بالایی از فعالیت‌های صنعتی و درآمد استان در راستای فعالیت معادن شکل گرفته است.
معدن انگوران که بزرگ‌ترین معدن سرب و روی خاورمیانه به شمار می‌رود در بخش روباز هشت میلیون تن و در بخش زیرزمینی چهارمیلیون تن روی با عیار بالا دارد. معدن انگوران ازنظر عیار بالای فلز محتوی، از معادن نادر در جهان به شمار می‌رود و استخراج‌های این معدن در خود استان فرآوری شده به نحوی که بزرگ‌ترین کارخانه شمش روی خاورمیانه در زنجان مشغول به کار است و حتی مواد خام از ترکیه برای فرآوری وارد استان می‌شوند که همین مسئله میزان صادرات و درآمد ارزی را افزایش داده است.
خاک معدن انگوران از بهترین و باکیفیت‌ترین خاک‌های ایران به شمار می‌رود و به واسطه پایین بودن درصد ناخالصی، هیچ معدنی توانایی رقابت با این معدن را ندارد. این معدن تا به این لحظه توانسته است مواد اولیه مورد نیاز بیش از ۸۵ واحد تولیدی در کشور را تامین کند و بیش از ۷۰ درصد سرب و روی کشور از این معدن تامین می‌شود که علاوه بر آن، برای افراد بسیاری در منطقه اشتغال ایجاد شده و فعالیت این معدن مایه فخر و افتخار مردم منطقه است اما مشکلاتی هم در راستای فعالیت این معدن دامن‌گیر منطقه شده است.
اگرچه فعالیت معدن انگوران مزایای بسیاری برای مسئولان و اقتصاد استان دارد، اما باید به این نکته نیز توجه شود که باید رسیدگی به اوضاع منطقه فعالیت معدن‌کاران، وضعیت جاده‌های متصل به معدن و محرومیت روستاهای اطراف نیز در دستور کار مسئولان قرار گیرد و گوشه‌ای از درآمد و مزایای معدن و این خاک غنی که برای مردم همه استان است، نسیب محرومیت‌زدایی در منطقه شود.
در اکتشاف و استخراج روش نوینی نداریم
حسن حسینقلی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های صنایع و معادن سرب و روی ایران، اظهار داشت: برای معدن سرب و روی انگوران در سال‌های گذشته، کارشناسان خارجی بر اساس عیار و تناژ بالا ظرفیت معدن را تعیین کردند که اگر بر اساس آن سنجش به معدن نگاه کنیم باید تا به این لحظه ذخیره مد نظر تمام می‌شد.
وی افزود: اما در حال حاضر با توجه به ذخیره‌ای که مانده، با عیار پایین‌تر معدن در حال فعالیت است و معدن زیرزمینی هم به تازگی به مرحله استخراج رسیده است.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های صنایع و معادن سرب و روی ایران بیان کرد: آن موادی که از معدن زیرزمینی استخراج می‌شوند سولفوره هستند و کاملا متفاوت هستند. آن‌ها باید ابتدا تبدیل به اکسید شوند و بعد قابل استفاده در کارخانه‌ها برای تبدیل به شمش روی شوند.
وی با بیان اینکه یک واحد در بافق یزد وجود دارد که تجهیزات مورد نیاز برای استفاده از مواد سولفوره را دارد، عنوان کرد: یکی از محصولات آن‌ها اسید است و در نهایت شمش نیز تولید می‌کنند اما چون اسید به مراتب ارزان شده است، در نتیجه برای شرکت سرب و روی بافق هم صرفه اقتصادی ندارد که از آن سولفوره استفاده کند.
حسینقلی با اشاره به بحث فناوری‌های نوین و تکنولوژی‌های جدید، خاطرنشان کرد: در بحث اکتشاف و استخراج روش نوینی نداریم و برای همان روش‌های قدیمی هم متاسفانه امکانات و ماشین‌آلات وجود ندارد. اخیرا بخشنامه‌ای هم صادر شده است که گمرک اجازه واردات ماشین‌آلات ندارد و در واقع تکنولوژی نو پیشکش ما، همان تکنولوژی سنتی و قدیمی هم اجازه ورود ندارد و ما باید جوابی برای این سوال باشد که معادن بدون ماشین‌آلات چگونه باید کار کنند.
ناصر فغفوری، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان، اظهار داشت: استان زنجان از نظر معادن سرب و روی ظرفیت بی‌نظیری دارد و عیار روی معادن ما بین ۶ تا ۱۰درصد است ولی گاهی عیار ۴۴ درصد هم که خود نوعی کنسانتره است، در این معدن وجود داشته است.
وی با اشاره به اینکه بیش از ۹۰ درصد سرب اولیه کشور و بیش از ۷۵ درصد روی مورد نیاز، در استان زنجان تولید می‌شود، تصریح کرد: ظرفیــــت بالای معــدن و فعالیــت واحدهای فرآوری، میزان صادرات و واردات استان را نیز افزایش داده است.
خام‌فروشی نداریم
رضا درگاهی، رئیس اداره صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان، اظهار داشت: در راستای قطع وابستگی به درآمدهای نفتی و تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی، یکی از راهکارهای مهم هدایت سرمایه‌گذاری به سمت ایجاد واحدهای صنایع معدنی و جلوگیری از خام‌فروشی مواد معدنی است. استان زنجان جزو ۱۰ استان معدنی کشور است و در حدود ۳۴۰ فقره پروانه بهره‌برداری معدنی در استان صادر شده است.
وی با بیان اینکه ۷۹ فقره مجوز پروانه بهره‌برداری در زمینه شمش روی، فرآورده‌های آهن و کنسانتره سرب و روی است، افزود: در خصوص واحدهای فرآوری آهن، در حال حاضر سه واحد با ظرفیت یک میلیون و ۹۰۰ هزار تن در استان زنجان مشغول به فعالیت هستند.
رئیـــس اداره صنایـــع معـــدنی سازمـــان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان با اشاره بــه اینکـه ظرفیت استخراج معادن زنجان یک‌میلیون و ۳۰۰ هزار است، اضافه کرد: این آمار استخراج نشان می‌دهد خام‌فروشی در این حوزه انجام نمی‌گیرد.
وی تصریح کرد: واحدهای تولید کننده روی برای تهیه و تامین قسمتی از ماده معدنی خود، علاوه بر اینکه از سهمیه معدن انگوران استفاده می‌کنند نسبت به واردات از کشورهای ترکیه اقدام می‌کنند.
بر اساس گزارشی از تسنیم، با این اوصاف در حالی که وجود این سرمایه ملی و خاک غنی برای زنجان بسیار پرخیر و برکت و ارزشمند است و سبب غرور در خاورمیانه شده است باید این نکته در نظر گرفته شود که در حوزه معادن به‌طور کلی سختگیری‌ها و نبود همکاری ارگان‌های مختلف، تبدیل به سد بزرگی برای فعالیت سرمایه‌گذاران و معدن‌داران شده است و اگر این مسائل مطرح نباشند در حوزه ایجاد اشتغال و تکمیل زنجیره تولید تحول بزرگی رخ خواهد داد.
