طبق آمار انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، پنج میلیون و ۳۹۹ هزار تن انواع مقاطع طویل فولادی در پنج ماهه ابتدایی ۱۴۰۲ در کارخانجات مختلف نوردی کشور تولید شده که این میزان با افزایش ۴٫۲ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل (پنج میلیون و ۱۸۱ هزار تن) همراه بوده است. فعالان این بخش در حالی موفق به تولید چهار میلیون و ۳۷۰ هزار تن میلگرد در پنج ماهه ابتدایی سال جاری شدند که در مدت مشابه سال گذشته، چهار میلیون و ۳۰۷ هزار تن از این محصول را تولید کرده بودند و تولید میلگرد با افزایش ۱٫۴ درصدی همراه شد. در پنج ماهه ابتدایی سال جاری، ۶۴۳ هزار تن تیرآهن در کارخانجات نوردی کشور تولید شد که با رشد ۲۸٫۹ درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۱ (۴۹۹ هزار تن) همراه بود. در پنج ماهه ابتدایی امسال، ۳۸۶ هزار تن نبشی، ناودانی و سایر مقاطع طویل فولادی (مانند مفتول) تولید شد که این میزان با افزایش ۳٫۲ درصدی نسبت به مدت مشابه سال پیش (۳۷۴ هزار تن) همراه بود؛ اگرچه مقایسه این آمار و ارقام، حاکی از افزایش تولید انواع مقاطع طویل فولادی است اما زمانی که شرایط حاکم در تولید و فروش این محصولات را بررسی می‌کنیم، درمی‌یابیم که همه چیز در رشد تولید خلاصه نمی‌شود و تولیدکنندگان این محصولات  با برخی چالش‌ها و موانع مواجهند که مسیر روبه‌رشد آن‌ها را تحت تاثیر قرار داده است.

مفتول ، یکی از پرکاربردترین محصولات فولادی به شمار می‌آید که قدمت تولید آن در ایران، به بیش از نیم قرن پیش برمی‌گردد. این محصول در انواع و گریدهای مختلف آلیاژی تولید شده و در صنایعی همچون ساختمان‌سازی، خودروسازی و… مورد استفاده می‌گیرد. صنعت مفتول فولادی در کشور، با پیشرفت قابل‌توجهی طی سالیان اخیر همراه بوده و انواع مفتول با به‌کارگیری تکنولوژی روز و دستگاه‌ها و ماشین‌آلات جدید در برخی شرکت‌های داخلی تولید می‌شود. با این وجود، وضعیت کنونی بازار داخلی و صادراتی این محصول چندان مناسب نیست و ادامه فعالیت در واحدهای تولیدی مفتول با دشواری‌هایی همراه شده است.

اختلاف قیمت بین ماده اولیه و محصول نهایی، یکی از مهم‌ترین معضلاتی است که در حال حاضر تولیدکنندگان مفتول فولادی با آن مواجه هستند. بر اساس آمار منتشر شده در سامانه کدال، قیمت مفتول ساده کربنی سایز ۵٫۵ تا ۶٫۵ میلی‌متر، از ابتدای سال جاری تا پایان شهریور ماه، بین ۲۴ هزار تا ۲۸ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم متغیر بوده؛ در حالی که قیمت مفتول وایرراد به عنوان ماده اولیه تولید مفتول فولادی در این بازه زمانی، بین ۳۰ تا ۳۴ هزار تومان نوسان داشته است. مشخصا اگر سایر هزینه‌های تولید اعم از افزایش قیمت حامل‌های انرژی، پرداخت حقوق نیروی انسانی، بیمه، مالیات و… را هم در نظر بگیریم، تولید مفتول فولادی در این شرایط به هیچ وجه مقرون به صرفه نیست. از طرفی، صدور بی‌رویه و غیرکارشناسانه مجوز احداث و راه‌اندازی کارخانجات جدید مقاطع طویل فولادی، آن هم در مناطقی از کشور که با معضل خشکسالی و کم‌آبی روبه‌رو هستند، بیش از پیش تولید و فروش واحدهای قدیمی فعال در این عرصه را دشوار کرده است. فرایند تولید مفتول به عنوان یک محصول مهم فولادی، آب‌بر است و پس از عملیات نورد نهایی، خنک‌کاری آن در یک محفظه پرآب صورت می‌گیرد؛ بر همین اساس تولید مفتول در تناژ بالا، نیازمند آب فراوان است و مجوز احداث کارخانجات جدید باید در مناطق و حوز‌ه‌های آبخیز همچون حاشیه خلیح فارس صادر شود.

متاسفانه دولت و وزارتخانه‌های ذی‌ربط طی سالیان اخیر، بدون در نظر گرفتن میزان تولید و مصرف مفتول فولادی در کشور، اقدام به صدور مجوز راه‌اندازی خطوط تولید جدید مقاطع طویل فولادی کرده‌اند که این مسئله نه تنها منجر به افزایش رقابت در بازار داخلی و کاهش قدرت رقابت‌پذیری واحدهای کوچک‌مقیاس نوردی شده بلکه میزان صادرات این محصولات را هم تحت تاثیر قرار داده است زیرا ۱۰۰ درصد نیاز داخل به مفتول فولادی توسط تولیدکنندگان داخلی رفع می‌شود و مازاد نیاز آن باید در بازارهای صادراتی به فروش برسد؛ حال آنکه رفع تعهد ارزی، به یک معضل  اساسی در حوزه صادرات تبدیل شده و میل و انگیزه صادرات مقاطع طویل فولادی به کشورهای همسایه همچون عراق و افغانستان کاهش یافته است؛ چه برسد به بازارهای اروپایی!

در حال حاضر دو صنعت اصلی مصرف‌کننده مفتول فولادی یعنی ساختمان‌سازی با رکود و خودروسازی کشور نیز با زیان‌دهی بالا مواجه شده‌اند و شاهد عدم اجرای پروژه‌های جدید عمرانی و همچنین عدم خرید و فروش خودرو در سطح بازار هستیم. در این بین، بیشترین آسیب به فعالان بخش خصوصی وارد شده است و دولت نیز کمترین توجهی به فعالان این بخش ندارد. عدم سیاست‌گذاری‌های مناسب و مدیریت کارشناسانه، ضرر و زیان‌های بسیاری را به صنایع فعال در بخش خصوصی کشور به ویژه فولاد تحمیل کرده و گویا کمر به نابودی این بخش بسته شده است.

یادداشت: عبدالله جواهری – مدیرعامل شرکت صنایع مفتولی زنجان

انتهای پیام//