چه عواملی بر رونق و رکود بازار کنسانتره مس تاثیر می‌گذارد؟
سرمایه نقش مهمی در صنعت تولید کنسانتره دارد، زیرا تقاضای خرید کنسانتره در کشور خیلی بیشتر از میزان تولید آن است. هر چقدر واحد تولیدی بتواند کنسانتره تولید کند مطمئن به فروش آن خواهد بود و خرید با تناژ بالاتر نیازمند سرمایه بیشتر است. در واقع شرایط مالی کشور سبب شده که با توجه به بستر آماده‌ای که برای تولید کنسانتره وجود دارد اما نتوان بر اساس نیاز تولید کرد.
ظرفیت تولید کنسانتره در ایران به قدری است که بتوان یک میلیون تن بیش از میزان فعلی تولید کرد. کارخانجات ذوب با نیمی از ظرفیت خود کاتد تولید می‌کنند. بزرگ‌ترین مصرف‌کننده کنسانتره در حال حاضر شرکت ملی مس است. جدای از مصرف بازار داخلی ما به‌دلیل کمبودهایی که داریم بازارهای صادراتی را نیز از دست می‌دهیم. کنسانتره ایران هم کیفیت خوبی دارد و هم عناصری مثل طلا و نقره این محصول را ارزشمندتر نیز کرده است اما متاسفانه از این بازار آماده نمی‌توانیم بهره لازم را ببریم.
آیا می‌توانید براساس ظرفیت کنسانتره تولید کنید؟
خیر؛ به دلیل کمبود ماده معدنی، نمی‌توانیم براساس ظرفیت کنسانتره تولید کنیم، البته ما معدن زیرزمینی داریم که متعلق به شرکت اولنگ و شرکت سرمایه‌گذاری مس سرچشمه است اما جهت دسترسی به مواد معدنی این معدن، نیاز به توسعه داریم که این برنامه توسعه، سه سالی است که آغاز شده اما به دلیل نبود نقدینگی و سنگ‌اندازی‌های برخی از سازمان‌های مرتبط، سرعت پیشرفت پروژه کمی کند است، به همین دلیل تا زمانی که نتوانیم ماده معدنی تولید کنیم مجبوریم که خاک خریداری کنیم که میزان خاک معدنی هم کم است و هم عیار پایینی دارد، به همین دلیل نمی‌توانیم با تمام توان تولید کنیم. ظرفیت تولید ما ۵۰۰ تن کنسانتره در ماه است اما در حال حاضر به دلیل نبود خاک کافی، این تناژ به ۲۰۰ تن در ماه رسیده است. ما سالانه ۱۵۰ هزار تن ماده معدنی با عیار ۰٫۷ درصد از معدن زیرزمینی برداشت می‌کنیم و کنسانتره با عیار بین ۱۵ تا ۲۲ درصد تولید می‌کنیم.
آیا شرایط برای تامین خاک از معادن دیگر مهیا است؟
بله، در حال حاضر نیز از معادن کوچک اطراف کارخانه خاک مورد نیاز خود را تامین می‌کنیم. البته از دو ماه دیگر معدن ما تولید خود را خواهد داشت و از تامین خاک از معادن دیگر، بی‌نیاز می‌شویم. در محدوده ما از شهر سیرجان تا شهربابک ذخایر معدنی عظیمی وجود دارد اما آن‌گونه که باید، به این معادن توجه نمی‌شود. ما یک کشور بسیار ثروتمند هستیم که باید با دلسوزی بیشتری از منایع آن استفاده کنیم.
برای تولید کنسانتره چه معضلات دیگری وجود دارد؟
مهم‌ترین معضلات نبود نقدینگی و کمبود خاک معدنی است، برای خرید مواد اولیه تولید کنسانتره با مشکلات فراوانی دست‌وپنجه نرم می‌کنیم و هیچ سازمانی در کشور وجود ندارد که بتوانیم از آن پول دریافت کنیم، عملکرد تمامی سازمان‌ها بیشتر گرفتن پول است تا دادن تسهیلات! هرچقدر صنایع کوچک‌تر باشند مشکلات آن‌ها بزرگ‌تر می‌شود؛ در گذشته می‌توانستیم اعتباری مواد اولیه خریداری کنیم اما امروزه تنها با پول نقد معاملات انجام می‌شود. به غیر از نبود سرمایه کافی، مجموعه مس چهارگنبد با معضلاتی دیگری همچون مشکلات حقوقی، بیمه‌ای و … درگیر است که در این شرایط، فعالیت کمی دشوار به نظر می‌رسد، البته امیدواریم این مسائل تا دو ماه آینده حل و فصل شود.
با توجه به اینکه صنعت تولید کنسانتره، صنعت پرسودی است، چرا سرمایه‌گذاران تمایلی به سرمایه‌گذاری در این بخش ندارند؟
فعالیت در معادن زیرزمینی شرایط بسیار سختی دارد و عموما سرمایه‌گذاران به دلیل سختی کار ترجیح می‌دهند سرمایه خود را در صنعت کم زحمت‌تر و سهل‌الوصول‌تری هزینه کنند. هربخش از فعالیت معدنی نیازمند تکنولوژی خاصی است، استفاده از آب‌های زیرزمینی، شرایط نگهداری زیرزمینی و تهویه هر کدام نیازمند تکنولوژی ویژه‌ای و سرمایه زیاد است. ایمنی معادن زیرزمینی بسیار مهم است و مجموع این زحمات سرمایه‌گذار را مجاب می‌کند که سراغ این صنعت پرزحمت نیاید.
آیا بستر برای سرمایه‌گذاران خارجی مهیا است؟
بله؛ اگر کشوری علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در بخش معدن باشد، شرایط در ایران مهیا است اما سرمایه‌گذاران به صورت کلی ترجیح می‌دهند به دنبال معادن تازه اکتشاف شده بروند تا ذخایر بیشتری استخراج کنند، معدن چهار گنبد ۱۸ سال است که استخراج می‌شود و ۲۰ سال دیگر نیز مس دارد. یک معدن سرباز نیز داشتیم که تمام شده است.
با توجه به گستردگی مصرف مس در ایران و جهان آینده این صنعت خوب خواهد بود و سرمایه‌گذاران باید به این مقوله دقت داشته باشند، هرچند که برای استخراج معادن زیرزمینی باید زحمت بیشتری کشید اما حیات مس همیشگی است.
عناصر همراه کنسانتره مس چقدر است؟
کنسانتره مس ما کیفیت خوبی دارد و عناصر پنالتی زائد همچون سرب، آهن و سیلیس آن بسیار پایین است؛ ریکاوری ما روی ۹۲ تا ۹۵ است، پس مشکلی وجود ندارد.
از چه تکنولوژی برای تولید کنسانتره استفاده می‌کنید؟
ما از تکنولوژی بومی برای تولید کنسانتره استفاده می‌کنیم که توسط متخصصان داخلی طراحی و اجرا شده است. این تجهیزات توسط مهندسان مجموعه و به کمک شرکت ملی صنایع مس ایران ساخته شده است. ما در مجموعه سنگ سولفیدی را به روش فلوتاسیون به کنسانتره تبدیل می‌کنیم.
آیا دولت، طرحی برای حمایت از تولید کنسانتره داشته است؟
دولت در حد حرف، یکسری طرح را عنوان می‌کند اما تا امروز که ما طرح اجرایی ندیده‌ایم، در واقع برنامه‌هایی دارند اما اجرایی شدن آن‌ها خیلی مشهود نیست. به طور مثال پرداخت حقوق دولتی برای ما که بخش خصوصی هستیم بسیار سخت است اما باید پرداخت کنیم. حمایتی که دولت می‌تواند از معادن کوچک داشته باشد این است که تا این حد برای دریافت حقوق دولتی پافشاری نکند. یکی دیگر از حمایت‌هایی که دولت می‌تواند از تولیدکننده داشته باشد، بحث ارزش افزوده است، ما برای خاک بی‌ارزش، ارزش افزوده ایجاد می‌کنیم و زمانی که کنسانتره را می‌فروشیم ارزش افزوده دریافت می‌کنیم اما بلافاصله اداره مالیات این ارزش افزوده را می‌گیرد. در بحث تعیین نوع شغل‌ها نیز تامین اجتماعی سردرگم است و خودش نیز نمی‌داند که چگونه این مشکل را حل کند. در بحث معادن کوچک جدای از ۱۷ سازمانی که ما با آن‌ها سروکار داریم، نمایندگان مجلس نیز می‌توانند کمک شایانی داشته باشند.
آیا پیشنهادی برای ارتقای صنعت تولید کنسانتره دارید؟
اگر تمامی صنعت‌گران محصولات مسی یک متولی داشته باشند که دلسوز و آگاه به مسائل باشد و بتوان در شرایط مختلف به آن استناد کرد که به طور مثال قیمت کنسانتره این رقم ثابت است، بسیاری از مشکلات صنعت ما حل می‌شود. جای سازمان یا متولی که بتواند سروسامانی به این صنعت دهد خالی است. شخصی که پیگیری کند که چرا ما باید با قیمت ارز آزاد قطعات و تجهیزات مورد نیاز را خرید کنیم اما موظف هستیم با قیمت ارز نیمایی کنسانتره خود را بفروشیم!
البته مصرف‌کنندگان کنسانتره نیز مجبور هستند که کاتد خود را با نرخ ارز نیمایی عرضه کنند اما هر چقدر شرکتی بزرگ و میزان تولیداتش بیشتر باشد، هزینه نهایی تولیدش کمتر می‌شود و تامین قطعات و تجهیزات نیز برایش آسان‌تر است. میزان سود معدن بزرگ بسیار بیشتر از معدن کوچک است.
آیا مرجعی برای قیمت‌گذاری کنسانتره مس وجود دارد؟
فرمولی برای قیمت‌گذاری وجود دارد اما زمانی که تنها یک مصرف‌کننده داشته باشید، حاکم بازار او است و آن مصرف‌کننده است که قیمت را تعیین می‌کند.
چه میزان سرمایه برای راه‌اندازی یک واحد تولیدی کنسانتره نیاز است؟
برای بهره‌برداری از معدن زیرزمینی چهارگنبد که تقریبا تا سه ماه آینده به بهره‌برداری می‌رسد تا کنون۳۰ میلیارد تومان هزینه شده است، تمامی تجهیزات را نیز از داخل کشور تامین کرده‌ایم و هیچ خریدی از خارج مرزها نداشته‌ایم، البته به جز دستگاه‌های اصلی همچون لودر و کامیون که قطعات آن نیز تماما در ایران تولید می‌شود.
