شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان به عنوان یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان تاثیرگذار در بخش معدن و صنایع معدنی، همواره با هدف اعتلای صنعت طلای کشور در مسیر نوآوری و اجرای طرح‌های توسعه‌ای گام برمی‌دارد. به طوری که این مجموعه طی اقدامی بی‌سابقه در ایران، موفق شد تا برای اولین بار دانش فنی جداسازی مس از محلول طلا به روش سارت را بومی‌سازی کند. گفتنی است که این پروژه بسیار پیچیده و منحصربه‌فرد است و تاکنون تعداد محدودی از کارخانه‌های فرآوری طلا در جهان موفق به بهره‌برداری از آن شده‌اند. به همین دلیل شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان با راهاندازی پروژه «SART»، در دی ماه سال گذشته به جمع شرکت‌های دانش‌بنیان نوآور ایران پیوست.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین»، طلا فلزی گرانبها و استراتژیک است که نقش مهم آن در ادوار مختلف انکارناپذیر بوده و امروزه با توجه به اینکه این فلز در بحبوحه بازارها و تلاطم‌های اقتصاد جهانی یکی از منابع مطمئن سرمایه‌گذاری شناخته می‌شود، اهمیت آن بیش از پیش افزایش یافته است. ضمن اینکه طلا به دلیل مقاومت در برابر تورم، محدودیت تولید و امکان تبدیل به پول در هر زمان و مکان، پشتوانه ارزش پول ملی محسوب می‌شود. در نتیجه رشد تولید این فلز گرانبها و توسعه معادن آن به منظور افزایش دارایی‌های امن، در دستور کار اکثر کشورها از جمله ایران قرار دارد. در حال حاضر استان‌های آذربایجان غربی و شرقی، کردستان، مرکزی، کرمان، خراسان رضوی و جنوبی، سیستان و بلوچستان، سمنان و زنجان جزو استان‌های طلاخیز کشور هستند. معدن طلای شادان به عنوان یکی از ذخایر بزرگ کشور با ذخیره کانسنگ طلا (۵۴ میلیون تن) در استان خراسان جنوبی و ۱۲۰ کیلومتری جنوب‌غربی شهر بیرجند واقع شده است. پروانه بهره‌برداری از این معدن متعلق به شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان است و این معدن نخستین ذخیره مس طلا پورفیری شناخته شده ایران به شمار می‌آید که از لحاظ تقسیمات ساختاری، در حاشیه شرقی بلوک لوت قرار گرفته است. شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان به عنوان یکی از شرکت‌های فعال در بخش معدن و صنایع معدنی و بهره‌بردار معدن طلای شادان، همواره تلاش کرده است که علاوه بر تحقق اهداف شرکت، نسبت به اشتغال‌زایی پایدار و توسعه مناطق محروم و کم‌برخوردار اقدام کند. این مهم با بهره‌گیری از ذخایر نهفته و با استفاده از تکنولوژی‌‌های به‌روز و تکیه بر دانش متخصصان توانمند ایرانی اولویت شرکت بوده است. همچنین این مجموعه دانش‌بنیان که یکی از بنگاه‌های اقتصادی فعال در صنعت طلای کشور محسوب می‌شود، در نظر دارد تا در افق ۱۴۰۴ به عنوان یک هلدینگ طلا و فلزات گرانبها در ایران، استراتژی اداره یک بنگاه بر اساس کمترین سرمایه، زمان، ریسک و بیشترین بهره‌وری و سود را دنبال کند.
«SART»، پروژه‌ای در سطح جهانی
شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان با توجه به اهمیت و حساسیت بالای رشد تولید طلا به منظور افزایش قدرت اقتصادی و دارایی‌های کشور، نسبت به اجرای طرح‌های توسعه‌ای مختلف در راستای افزایش ظرفیت تولیدی، متنوع‌سازی سبد محصولات، ارتقای بهره‌وری و راندمان، کاهش هزینه‌ها و مواد مصرفی در خطوط تولید، ارزش‌آفرینی بیشتر و… اقدام کرد. به طوری که در دهه فجر سال ۱۴۰۲، کلنگ‌زنی کارخانه بزرگ فلوتاسیون مس طلای شادان انجام شد و پروژه دانش‌بنیان «SART» این مجموعه بزرگ معدنی و صنعتی به بهره‌برداری رسید. شایان ذکر است که پروژه دانش‌بنیان سارت «SART»، برای اولین بار در ایران توسط متخصصان و کارشناسان توانمند شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان با سرمایه‌گذاری ۱۳۰ میلیارد ریال و ظرفیت اسمی سالانه حدود ۲۰۰ تن کنسانتره مس با خلوص ۵۰ درصد، بومی‌سازی و به بهره‌برداری رسید.
به طور کلی بسیاری از کانسارهای فلزات گران‌بهای غنی از مس، از نظر اقتصادی و فنی به عنوان اهداف پرچالش با ریسک بالا برای فرآوری محسوب می‌شوند. این مسئله از دیرباز موجب شده تا معدن‌کاران ترجیح دهند روی پروژه‌هایی تمرکز داشته باشند که نیازی به کنترل مس در فرایند لیچینگ نباشد؛ با این حال، در قرن ۲۱ چنین پروژه‌هایی به ندرت یافت می‌شوند. قیمت فلزات نیز در سال‌های اخیر افزایش قابل‌توجهی داشته و این حقیقت که ۲۰ درصد از کانسارهای طلا دارای مقادیر بالای مس هستند، نادیده گرفتن این کانسارها را کاملا غیرممکن می‌سازد؛ بنابراین باید توجه ویژه‌‌ای به حضور مس در کانسنگهای طلا داشت تا از رخداد مشکلات جدی جلوگیری شود. مشخصا در صورت عدم کنترل چنین مشکلاتی کاهش منابع معدنی، افزایش هزینه‌های عملیاتی یا کاهش تولید طلا در یک معدن و کارخانه طلا ناگزیر بوده و این واقعیت، منابع معدنی را کاهش و بر امکان‌سنجی یک پروژه یا عمر معدن و به طور کلی اقتصادی بودن آن اثرگذار خواهد بود.
در صورت استفاده از یک روش صحیح مانند «SART»، امکان تولید مس به عنوان یک محصول قابل فروش وجود دارد و در واقع تهدید حضور این فلز تبدیل به یک فرصت سودآور برای سرمایه‌گذاران خواهد شد.
سیر تحولی دانش «SART»
لازم به ذکر است که در فرایند استحصال طلا، انحلال مس به خصوص در کانسارهای پورفیری امری بسیار معمول است و طی فرایند لیچینگ سیانیدی عنصر مس با مصرف سیانور، کمپلکس‌های متعددی تشکیل شده و وارد فاز محلول «PLS» می‌شوند. اگرچه نرخ انحلال مس در سیانوراسیون طلا به متغیرهای فراوانی بستگی دارد اما بر اساس گزارش‌های منتشر شده، نرخ انحلال مس به طور میانگین ۱۲ تا ۴۰ درصد است. به همین دلیل مقاله‌ای تحت عنوان «SART» با هدف بازگشت سیانور مصرفی به چرخه تولید، جلوگیری از افت راندمان واحدهای فرآوری و جذب طلا و تولید محصول جانبی باارزش کنسانتره مس منتشر شد. در نتیجه اکثر واحدهای فرآوری طلا در جهان نسبت به اجرای این پروژه بسیار تلاش می‌کنند اما با توجه به اینکه دانش فنی جداسازی مس از محلول طلا بسیار منحصربه‌فرد و سرمایه‌بر است، تا سال ۲۰۲۳ کمتر از ۲۰ کارخانه متالورژی طلا توانسته‌اند از این فرایند در خط تولید خود بهره‌برداری کنند.
مشخصا در صورت عدم استفاده از «SART» یا سایر سیستم‌های کنترلی، مقدار مس موجود در محلول‌های لیچینگ به شدت افزایش خواهد یافت و پروژه از نظر اقتصادی و فنی دچار چالش‌هایی همچون ایجاد گونه‌های مختلف سیانید مس، کاهش جذب طلا در تانک جذب حاوی کربن اکتیو، افزایش مصرف سیانور، کاهش انحلال طلا در سیستم هیپ‌لیچینگ و مسمومیت کربن اکتیو توسط عنصر مس خواهد شد. این در حالی است که با استفاده از فرایند «SART»، سیانور مصرفی مجددا به محلول بازگردانده می‌شود و مصرف کلی آن کاهش می‌یابد. به طوری که بر اساس نتایج مطالعات، سیانور حداقل تا ۳۰ درصد به چرخه تولید بازمی‌گردد و این امر صرفه‌جویی ارزی حدود دو تا سه میلیون دلاری خرید آن را به همراه دارد. از مزایای دیگر اجرای این طرح می‌توان به تولید محصولات جانبی (سیانید آزاد و رسوب مس)، افزایش درآمدهای کارخانه، کاهش هزینه‌های عملیاتی، اجتناب از مشکلات بازیابی مجدد طلا، کاهش غلظت مس در محلول‌ها، کاهش محتوای سیانید در باطله لیچ، افزایش کیفیت جذب طلا، کاهش میزان مصرف کربن اکتیو و عدم نیاز به صرف هزینه هنگفت برای انتقال دانش مذکور به کشور اشاره کرد. لازم به ذکر است که کربن اکتیو جاذب طلا از طریق واردات تامین می‌شود و هزینه خرید آن به ازای هر تن حدود ۳۰۰ میلیون تومان است که خوشبختانه در فرایند «SART» با افت مصرف آن، میزان ارزبری خرید کربن اکتیو کاهش یافت.
نوآوری شاکله شرکت کارند صدر جهان
فرایند «SART» برای اولین بار توسط مرکز تحقیقاتی «SGS Lakefield» و «Teck» برای پروژه لوبو مارته در شیلی ارائه شد. طی سال‌های گذشته، چندین کارخانه «SART» در معادن مختلف طلا به طور موفقیت‌آمیزی راهاندازی و فعال شده است اما اولین پروژه اقتصادی «SART» در معدن تلفر متعلق به شرکت نیوکرست در غرب استرالیا افتتاح شد. همچنین شرکت نیومونت یک کارخانه «SART» دیگر را از سال ۲۰۰۸ در معدن یاناکوچا در پرو راهاندازی کرده است. مدت کوتاهی بعد از پروژه مذکور، کارخانه‌های «SART» با هدف فرآوری محلول‌های طلادار حاصل از هیپ‌لیچینگ در معدن گدابک در آذربایجان متعلق به شرکت آنگلو آسیا، معدن ماسترا در ترکیه متعلق به شرکت کوزا گولد، معدن ماریکونگا در شیلی متعلق به شرکت کینروس و معدن طلای لوویا داورو در مکزیک متعلق به شرکت نیومونت راهاندازی شد. تامین‌کننده اصلی تکنولوژی «SART»، شرکت «BioteQ» بوده که دو کارخانه «SART» را طراحی کرده است.
اجرای پروژه سارت «SART» در معدن شادان (شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان) با هدف ترسیب مس مزاحم حل شده توسط سیانور در «PLS» به فرم «CU2S» و بازیابی حداکثری از سیانور مصرف شده به منظور استفاده مجدد در فرایند هیپ‌لیچینگ، از سال ۱۴۰۱ (شناسایی، مشاوره و برگزاری جلسات و تهیه گزارش نهایی فنی و اقتصادی) آغاز و پس از طراحی مدار اولیه، در دهه فجر سال ۱۴۰۲ راهاندازی شد. در این میان باید به نکته مهمی اشاره کرد که راهاندازی و بهره‌برداری از پروژه سارت (تولید مواد پیشرفته و محصولات مبتنی بر فناوری‌های شیمیایی در فرآوری شمش طلا) در شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان باعث شد تا این مجموعه بر اساس گزارش کارگروه ارزیابی شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان کشور، موفق به اخذ تاییدیه نوآور در دی ماه ۱۴۰۲ شود و در لیست شرکت‌های نوآور کشور قرار گیرد.
فرایند «SART» به عنوان یک مثال جالب و شگفت‌انگیز از توسعه فناوری است زیرا فاصله زمانی بین اولین مقاله منتشر شده در مورد این روش و اجرا صنعتی آن فقط هشت سال بوده است. این امر نیاز شدید به «SART» را با مزایای فراوان این تکنولوژی در معدن‌کاری طلا شامل می‌شود و امکان فرآوری کانسنگهای حاوی مس قابل لیچ در سیانید را فراهم میکند. همگی این تلاشها توسط محققان و دانشمندان حوزه معدن در سالیان اخیر منجر به نصب و راهاندازی بیش از ۱۵ کارخانه و پایلوت «SART» در دنیا شده و همین امر معطوف شدن توجهات به این تکنولوژی نوپا را سبب شده است. راهاندازی خط «SART» در معدن طلای شادان که برای اولین بار در ایران و توسط مهندسان جوان صورت پذیرفت، از همین احساس نیاز و مزایای فراوان این فناوری نشات گرفته است. به‌واقع ظهور فرایند و فناوری «SART» به قدری صنعت معدن‌کاری را تحت تاثیر قرار داده است که برخی افراد آن را سومین تحول در معدن‌کاری طلا بعد از فرایندهای سیانوراسیون و جذب کربن میدانند.
انتهای پیام//
