علی سه‌دهی در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین»، اظهار داشت: با واقف بودن به معضل تامین خاک معدنی مورد نیاز تولیدکنندگان شمش سرب و شمش روی، و رو به اتمام بودن ذخایر اکسیدی، باید به سمت استفاده از ذخایر سولفیدی حرکت کرد.

وی افزود: باید به این نکته توجه داشت که فرایند تولید شمش سرب از شمش روی کاملا جداگانه بوده و کمبود خاک در هر دو در حال حاضر تبدیل به چالشی نگران‌کننده شده است. برای تامین خاک معدنی تولید شمش روی از خاک معدنی سولفوره، اقداماتی انجام شده و شرکت ذوب روی بافق یزد، قسمتی از تولید کارخانه خود را به تبدیل خاک سولفوره به اکسیده اختصاص داده است اما ظرفیت کامل برای جذب تمام خاک‌های سولفیدی روی را ندارد و الزام بر این است که یک واحد دیگر برای انجام این کار اختصاص داده شود.

 تولید اسید سولفوریک، صرفه اقتصادی ندارد

مدیرعامل شرکت مهندسی کانی فراوران تهران در ادامه گفت: بررسی طرح فرآوری خاک سولفوره از لحاظ اقتصادی نمایان کرده است که محصول جانبی که از فرآوری خاک سولفیدی به دست می‌آید، اسید سولفوریک است که در حال حاضر، شرکت صنایع ملی مس ایران آن را تقریبا رایگان به واحدهای مصرف‌کننده اطراف منطقه خود عرضه می‌‌کند و اگر شرکتی اقدام به تولید اسید سولفوریک کند، صرفه اقتصادی و فایده قابل توجهی برای آن واحد به وجود نخواهد آمد. پس به طور کلی، تولید اسید سولفوریک صرفه اقتصادی ندارد و مصرف‌کننده نیز هم‌اکنون به قیمت بسیار کمی می‌تواند این اسید را تامین کند.

وی گفت: در واحدهای تولیدی کشور، مصرف اسید سولفوریک قابل توجه نیست؛ علت آن هم حمل‌ونقل سخت این اسید است چراکه به شدت قوی است و خورندگی زیادی دارد. در مجموع باید شرایط ایمنی بسیار ویژه‌ای برای حمل اسید سولفوریک ایجاد شود که همین امر هم شامل هزینه گزافی است. اگر بخواهیم از هزینه و چالش‌های تامین زیرساخت‌های واحد تولید شمش از خاک سولفیدی، صرف نظر کنیم، تولید مازاد اسید سولفوریک با توجه به حجم کم تقاضا برای آن، سبب به بار آوردن ضرر اقتصادی و ایجاد معضلی دیگر خواهد شد.

لزوم تکنولوژی‌های پیشرفته

این فعال صنعت سرب و روی بیان کرد: مهم‌ترین نتیجه‌گیری که می‌توان کرد این است که تبدیل خاک سولفیدی به خاک اکسیدی و در نهایت تبدیل کردن آن به شمش، مقرون‌به‌صرفه نیست؛ مگر با به‌کارگیری تکنولوژی‌های به‌روز و جدیدی که در خارج از کشور وجود دارد و از گوگرد در حقیقت به طریقی برای تولید انرژی کمک می‌گیرند. در حال حاضر باید عنوان کرد که با توجه به ضعف تکنولوژی در صنعت، اقدام به احداث کارخانه تولید شمش از خاک سولفیدی اقتصادی به نظر نمی‌رسد. ضمن اینکه این واحدها برای محیط زیست نیز آلاینده هستند.

وی در تکمیل صحبت خود یادآور شد: واحدهای استحصال خاک سولفیدی، گوگرد حاصل از ذوب را به صورت گاز SO2 در هوا منتشر می‌کنند. یک محاسبه ساده برای حدود ۱۰۰ هزار تن خاک سولفیدی سرب که تقریبا تولید سالیانه کشور است، نشان می‌دهد که برای تولید شمش سرب از خاک سولفیدی سرب، میزان گاز SO2 که از فرایند تولید در هوا منتشر می‌شود درست به اندازه آلوده کردن آسمان پایتخت است. بنابراین نه می‌توان نسبت به انتشار SO2 در هوا بی‌تفاوت بود و نه می‌توان آن را تبدیل به اسید سولفوریک کرد؛ چراکه هزینه بسیار سنگینی را باید برای انجام این کار صرف کرد و این در حالی است که درآمد بسیار کمی را در بر دارد. البته این در شرایطی نیز می‌تواند تغییر کند و آن هم ورود تکنولوژی‌های به‌روز و جدید است که طبیعتا برای واردات آن، باید همراهی کشورهای صاحب امتیاز نیز وجود داشته باشد که به علت تحریم‌ها متاسفانه این همراهی وجود ندارد و شرکت‌های خارجی همکاری نمی‌کنند.

نیاز به سرمایه‌گذاری مطلوب

سه‌دهی خاطرنشان کرد: در حال حاضر، احداث واحد فرآوری خاک سولفیدی و تبدیل آن به شمش نیاز به سرمایه‌گذاری سنگینی دارد که در شرایط کنونی تامین آن دشوار به نظر می‌رسد. به طور مثال، اگر دولت اعلام کند که برای هر تولیدکننده‌ای که توانایی تولید شمش از خاک معدنی سولفیدی را با استفاده از تکنولوژی جدید داشته باشد استفاده کند، تسهیلات ویژه‌ای در نظر خواهد داشت و یا حتی خود دولت در این زمینه اقدام به کمک بلاعوض به تولیدکننده کند، اجرای این طرح بسیار سودمند خواهد بود زیرا خاک سولفیدی که الان صادر می‌شود، در واحدهای تولیدی شمش سرب و روی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. ضمن اینکه در کنار آن، از گوگرد به دست آمده می‌توان انرژی واحد را تامین کرد.

صادرات خاک سولفیدی به‌صرفه‌تر از فرآوری آن است

مدیرعامل شرکت مهندسی کانی فراوران تهران مطرح کرد: اگر تولیدکنندگان خاک معدنی آزاد باشند و محدودیتی در کار خود نداشته باشند، در فروش خاک سولفیدی به چینی‌ها که خاک سولفیدی را با پیمودن راه طولانی به کشور خود می‌برند و هزینه حمل با قیمتی بالغ بر ۶۰ دلار به ازای هر تن را پرداخت می‌کنند، صرفه اقتصادی بیشتری را نسبت به فرآوری این خاک تجربه خواهند کرد؛ به آن دلیل که کارخانجات تولید شمش سرب و روی چینی از تولیدکنندگان معدنی کشور ما، خاک معدنی را با قیمت بهتری خریداری می‌کنند. یعنی قیمت خرید خاک معدنی سولفیدی در کشور چین حدودا ۲۰۰ دلار به ازای هر تن بوده و البته در بخش سرب گران‌تر است. از این ۲۰۰ تن دلار، نزدیک به ۵۰ تا ۶۰ دلار آن به هزینه حمل اختصاص داده شده است و از گوگرد تولید شده از خاک سولفیدی نیز به طور مطلوبی استفاده می‌کنند اما تولیدکنندگان ما این امکان را در واحدهای تولیدی خود ندارند.

راندمان پایین تولید شمش سرب و روی در کشور

این فعال صنعت سرب و روی در پاسخ به سوال خبرنگار «فلزات آنلاین» مبنی بر اینکه احداث واحدی که بتواند از کنسانتره گوگردزدایی کند، مقرون‌به‌صرفه است یا خیر، تصریح کرد: به این دلیل که هم از نظر تکنولوژی و هم راندمان کار پایین‌تر از استانداردهای جهانی هستیم، این امر صرفه اقتصادی ندارد. به عنوان مثال، راندمان تبدیل کنسانتره سولفوره سرب به شمش سرب در کشور چین بین ۹۶ تا ۹۷ درصد است؛ یعنی ۹۷ درصد سربی که در کنسانتره‌ ورودی به خطوط تولید وجود دارد، به شمش سرب تبدیل می‌شود. برای مثال، از دو کیلوگرم کنسانتره حاوی ۵۰ درصد فلز محتوی سرب، حدود ۹۷۰ گرم شمش سرب تولید خواهد شد. این عدد در کشور ما تنها ۸۰ تا ۸۵ درصد است یعنی به ازای هر تن، مقادیر زیادی از فلز سرب به  همراه باطله‌ها از خط تولید خارج خواهد شد؛ این باطله بسیار خطرناک بوده زیرا حاوی فلز سرب است و محیط زیست را سمی و آلوده خواهد کرد.

سه‌دهی در پایان خاطرنشان کرد: به صورت مشخص در تشریح معضلاتی که بر سر راه احداث واحد تولید شمش از خاک سولفیدی وجود دارد باید گفت که تکنولوژی‌های به‌روز برای استحصال گوگرد از کنسانتره‌های سرب و روی و استفاده از آن وجود ندارد و دومین مسئله این است که اسید سولفوریک تولید شده را نمی‌توانیم به قیمت خوبی در داخل کشور به فروش برسانیم و همچنین حمل‌ونقل آن نیازمند هزینه بالا و ملاحظات ایمنی است.