یک فعال صنعت بازیافت گفت: متاسفانه نظارت دقیقی بر فعالیت کارگاه‌های بازیافت غیر‌مجاز وجود نداشته و این واحدها به هیچ نهاد و یا سازمانی پاسخگو نیستند. اقدامات غیراصولی این کارگاه‌ها برای کاهش هزینه‌های تولید باعث شده تا قیمت مواد اولیه در بازار افزایش یابد؛ به همین دلیل یکی از درخواست‌های ما از دولت، محدود کردن فعالیت واحدهای بازیافت غیر‌مجاز است که به محیط زیست آسیب رسانده و باعث ایجاد اخلال در روند فعالیت تولیدکنندگان مجاز می‌شوند.

مجید صادقی در گفت‌و‌گو با خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» بیان کرد: ما در سال ۱۳۸۱ در زمینه بازیافت نقره از فیلم‌های رادیولوژی فعالیت داشتیم اما از سال ۱۳۹۲ با انتقال کارگاه به شهرک صنعتی شکوهیه استان قم، در زمینه بازیافت قطعات الکترونیکی فعالیت داریم. با بازیافت این قطعات، شمش مس، نقره، طلا و پالادیوم تولید می‌کنیم که فلزات گران‌بها برای تولید زیورآلات کاربرد داشته و شمش مس نیز پس از آلیاژسازی در کارگاه‌های ریخته‌گری در تولید قطعات و شیرآلات برنجی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پس از فرایند بازیافت اگر قطعات پلاستیکی باقیمانده باشند، خرد شده و به صورت پرک به سایر واحدهای تولیدی ارسال می‌شوند؛ به عنوان مثال پرک‌های پلی‌پروپیلن «PP» در ساخت بدنه پلاستیکی باتری‌های خودرو کاربرد دارند.

وی در رابطه با مشکلات و موانع تولید، اذعان کرد: با توجه به اینکه ما در زمینه بازیافت قطعات الکترونیکی فعالیت داشته و مانند کارگاه‌های ریخته‌گری از ضایعات برای تولید شمش استفاده نمی‌کنیم، حجم مواد اولیه ورودی به مجموعه بسیار بالا بوده و باید برای بازیافت قطعات از دستگاه‌های خردکن و آسیاب بهره ببریم؛ به همین دلیل یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که با آن درگیر هستیم، محدودیت‌های انرژی در فصول مختلف سال است. به طوری که در فصل تابستان دو روز در هفته و برای ۱۲ ساعت برق مجموعه قطع می‌شد که این موضوع مشکلاتی را برای ماشین‌آلات خطوط تولید به وجود آورد؛ از سوی دیگر در فصل زمستان نیز به بهانه مصرف بالای انرژی، گاز واحدهای صنعتی من جمله ما قطع می‌شود. یکی از چالش‌های دیگری که فکر ما را بسیار به خود مشغول کرده، پرداخت ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده است زیرا خرید قطعات الکترونیکی به صورت رسمی و با ارائه فاکتور فروش صورت گرفته و ما ملزم به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستیم اما در زمان فروش محصولات به دلیل عدم تمایل مشتریان، فاکتور رسمی صادر نشده و ما امکان اخذ این مالیات را از مصرف‌کنندگان نداریم.

بازار اشباع شده

این فعال صنعت بازیافت در خصوص چالش تامین مواد اولیه، تصریح کرد: با توجه به اینکه ما با چند شرکت قرارداد داشته و مواد اولیه را از این منابع تهیه می‌کنیم، مشکلات زیادی در این زمینه نداریم اما اگر در مواقعی مجبور به تامین قطعات الکترونیکی از بازار آزاد شویم، به سبب تعداد بالای واسطه‌گران به طور حتم به مشکل برمی‌خوریم زیرا تفکر غلطی در ذهن واسطه‌گران نسبت به این صنعت شکل گرفته و این افراد به دلیل وجود فلزات گران‌بها و مس در قطعات الکترونیکی، آن را با قیمت‌های بالایی به فروش می‌رسانند. خرید مواد اولیه با قیمت‌های بالا باعث می‌شود تا حاشیه سود تولیدکنندگان بسیار محدود شده و در مقابل واسطه‌گران سود قابل‌توجهی را نصیب خود کنند.

صادقی در همین راستا ادامه داد: اگر امکان خرید مستقیم مواد اولیه برای ما وجود نداشت، بی‌شک توانایی ادامه مسیر را نداشتیم؛ اگرچه با خرید قطعات از شرکت‌ها تنها ۵۰ درصد نیاز ما برطرف می‌شود اما با توجه به مشکلات ذکر شده به فعالیت خود ادامه داده و امیدوار هستیم. باید اضافه کنم که تعداد واحدهای بازیافتی که مانند ما دارای مجوز بوده و با روش‌های دوستدار محیط زیست مشغول به تولید هستند، بسیار کم است؛ در این بین کارگاه‌های غیرمجاز به دلیل بازیافت غیراصولی و ارزا‌ن‌قیمت قطعات، هزینه‌های کمتری نسبت به تولیدکنندگان مجاز داشته و در زمان خرید مواد اولیه قیمت‌های بالاتری را پیشنهاد می‌دهند. این موضوع باعث به وجود آمدن رقابت شدیدی میان تولیدکنندگان برای تامین مواد اولیه شده است زیرا تامین‌کنندگان برای کسب سود بیشتر تمایل زیادی به فروش قطعات به کارگاه‌های غیرمجاز دارند؛ اقدامات کارگاه‌های غیرمجاز تاثیر منفی بر تامین مواد اولیه واحدهای مجاز دارد. در زمینه فروش محصولات به دلیل تقاضای بسیار بالای مشتریان، چالشی وجود ندارد. گفتنی است که اهداف واحدهای تولیدی مجاز هم‌راستا با سازمان حفاظت محیط زیست است اما کارگاه‌های غیرمجاز به این مسائل توجهی نداشته و آلودگی‌های زیادی را به محیط زیست وارد می‌کنند. ضمن اینکه تولیدکنندگان غیرمجاز با مسائلی مانند مالیات، حق بیمه کارکنان، هزینه‌های پایش و نصب بگ ‌فیلترها و… که واحدهای مجاز با آن روبه‌رو هستند، درگیر نبوده و به راحتی به تولید می‌پردازند. سازمان حفاظت محیط زیست هر سه ما یک بار با نمونه‌برداری از دودکش‌های خروجی واحدهای بازیافت مجاز، مقدار آلودگی‌های وارد شده به محیط را اندازه‌گیری می‌کند که در صورت وجود هرگونه نقص و یا درصد بالای ذرات آلاینده به واحدهای تولیدی هشدار داده می‌شود تا میزان آلودگی را کاهش دهند. در حالی که تولیدکنندگان غیرمجاز برای کاهش هزینه‌های تولید اصلا از بگ فیلترها استفاده نکرده و اقدامات لازم برای جلوگیری از ورود آلاینده‌ها به محیط زیست را انجام نمی‌دهند زیرا حدود ۶۰ درصد هزینه‌های بازیافت مربوط به کنترل عوامل آلاینده است.

وی با اشاره به معضل کمبود نیروی انسانی متخصص، عنوان کرد: در حال حاضر اکثر واحدهای تولیدی با این مسئله روبه‌رو بوده و به دلیل حقوق پایین نیروی انسانی نسبت به هزینه‌های زندگی، افراد حاضر به‌کار در واحدهای صنعتی نیستند. در این شرایط تنها در صورت پرداخت حقوق‌های بالاتر تمایل به فعالیت دارند که آن هم با توجه به کاهش درآمد واحدهای تولیدی از توان کارفرمایان خارج است؛ به همین دلیل باید گفت که اکنون حفظ کارکنان و جلب رضایت آن‌ها بسیار دشوار است در حالی که صنعت بازیافت به نیروی متخصص وابسته بوده و حتی افراد باتجربه نیز بعد از گذراندن یک دوره آموزشی سه تا پنج ساله به مهارت مورد نیاز در این حوزه دست پیدا می‌کنند. با توجه به اینکه یکی از اهداف ما از بازیافت قطعات الکترونیکی خالص‌سازی عناصر است، اگر از ریخته‌گران ماهر در خطوط تولید استفاده نکنیم خلوص شمش تولید شده دستخوش تغییر می‌شود و یا در برخی موارد، مقداری از عناصر اکسید شده و ما متضرر می‌شویم. در نتیجه امکان استفاده از نیروی کار معمولی را نداشته و باید برای راضی نگه‌داشتن افراد متخصص تمام تلاش خود را به‌کار بگیریم. لازم به ذکر است که اکنون ۱۰ نفر به طور مستقیم و پنج نفر به طور غیرمستقیم در این مجموعه فعالیت دارند اما در صورت تامین کافی مواد اولیه، ظرفیت اشتغال‌زایی برای ۲۰ نفر به طور مستقیم و هشت تا ۱۰ نفر به طور غیرمستقیم را داریم.

این فعال صنعت بازیافت در خصوص ماشین‌آلات و دستگاه‌های مورد استفاده در خطوط بازیافت قطعات الکترونیکی، اظهار داشت: خوشبختانه اکثر دستگاه‌های مورد نیاز در این صنعت توسط ماشین‌‌سازان داخلی، با کیفیت بالا بومی‌سازی شده و ما وابستگی به واردات نداریم. به همین دلیل ماشین‌آلات مورد استفاده در این واحد بازیافت، ساخت داخل بوده که پاسخگوی نیاز ما هستند. باید تاکید کنم که در این زمینه مشکلی وجود نداشته و چالش‌های اصلی ما که پیش‌ از این مطرح شدند، تامین کافی مواد اولیه، محدودیت‌های انرژی و ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده است.

لزوم به‌کارگیری روش‌های نوین

صادقی با مقایسه دانش و تکنولوژی فعالان صنعت بازیافت در داخل و خارج از کشور، ابراز کرد: به دلیل قیمت پایین‌ سوخت‌های فسیلی و انرژی در ایران، روش پیرومتالورژی برای بازیافت قطعات الکترونیکی بسیار رواج دارد اما در کشورهای اروپایی و کشورهای همسایه مانند ترکیه به سبب هزینه‌های بالای انرژی، تولیدکنندگان از روش‌ هیدرومتالورژی استفاده می‌کنند. اگرچه هزینه‌های تولید با روش پیرومتالورژی تا حدودی پایین است اما باید توجه داشت که راندمان و بهره‌وری این روش نسبت به روش هیدرومتالورژی بالا نبوده و روش‌های شیمایی آلودگی کمتری دارند. متاسفانه تکنولوژی استفاده از اسیدها در زمینه بازیافت قطعات الکترونیکی در کشور وجود ندارد و تولیدکنندگان داخلی تاکنون گامی در جهت استفاده از این روش برنداشته‌اند؛ در صورتی که اگر قیمت انرژی بالا بود، بی‌شک بازیافت قطعات به روش هیدرومتالورژی در کشور انجام می‌شد. در کشور ترکیه هم تولیدکنندگان ترک با مشاهده اقدامات تولیدکنندگان اروپایی و واحدهایی که توسط آن‌ها راه‌اندازی شده این روش را در پیش گرفته‌اند. لازم به ذکر است که ما با اجرای طرح‌های توسعه‌ای و تغییر روش‌های تولید از پیرومتالورژی (تمام ذوب) به پیرومتالورژی و خردایش، موفق شدیم تا میزان بهره‌وری مجموعه را افزایش داده و محصول جدیدی را که در صنعت ساختمان‌سازی کاربرد دارد، تولید کنیم. جنس بردهای الکترونیکی از فیبرهای نسوز است که ما با جداسازی این فیبرها در مرحله خردایش، محصولی را تولید کرده‌ایم که پس از ترکیب با مواد خاصی تبدیل به گچ ضدآب می‌شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: با توجه به سرعت قابل‌توجه پیشرفت علم و تکنولوژی و افزایش تقاضا برای لوازم الکترونیکی در زمینه‌های رباتیک، نرم‌افزارها و سخت‌افزارها، در آینده پس از پایان عمر مفید این لوازم شاهد ایجاد ضایعات الکترونیکی زیادی خواهیم بود؛ در این صورت آینده واحدهای بازیافت روشن بوده و فعالان این حوزه باید با بازیافت مجدد قطعات، عناصر و فلزات گران‌بها را به چرخه تولید بازگردانند.

انتهای پیام//