ایران یک کشور معدنی است که برای استفاده از پتانسیل ذخایر معدنی خود به سیستم حملونقل خاص نیاز دارد. علی‌رغم رشد در زمینه توسعه حملونقل در سال‌های پس از انقلاب برای حمل کالاهای خاص نظیر مواد معدنی، سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی تخصصی انجام نشده است و کالاها و مواد معدنی از شاهراه‌های اصلی کشور که محل تردد مسافران است، حمل می‌شود که تبعات و خطرات خود را دارد. در سال ۱۳۹۲، حدود ۳۵۵ میلیون تن مواد معدنی در کشور تولید شد که بنا بر سند چشم‌انداز افق ۱۴۰۴ با حداقل رشد ۷ درصد سالانه، این میزان باید به حدود ۷۰۰ میلیون تن برسد که هم‌راستای آن، باید سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی در حوزه حملونقل مواد معدنی نیز انجام شود. با توجه به این مهم و در راستای ارتقاء و شکوفاسازی ظرفیت‌های بالقوه سازمان فولاد خوزستان، شرکت چند وجهی فولاد لجستیک که در گذشته نه چندان دور از ادغام دو شرکت بزرگ حملونقل ریلی و جاده‌ای تشکیل شده بود، با در دستور کار قراردادن ماموریتی محوری و اساسی در تامین زنجیره مواد اولیه شرکت فولاد خوزستان و ارائه خدمات لجستیک و حملونقل به شرکت‌های تابعه به کارگیری شده است. در همین راستا، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی فلزات آنلاین با علی قبادی، مدیرعامل شرکت چند وجهی فولاد لجستیک به گفت‌وگو پرداخته است که متن کامل آن را در ادامه خواهید خواند:
لطفا توضیحاتی در خصوص تاریخچه شکل‌گیری شرکت چند وجهی فولاد لجستیک بفرمایید و جایگاه این شرکت را در صنایع معدنی و فلزی کشور چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در میان ارائه‌دهندگان خدمات لجستیکی، در حال حاضر استفاده از شرکت‌های لجستیکی طرف سوم به طور قابل توجهی در دنیا افزایش یافته و ایجاد و توسعه این شرکت‌ها به ویژه در کشورهای موفق در حوزه لجستیک، تاثیر بسزایی در بهبود وضعیت لجستیکی و توسعه تجارت آن‌ها داشته است. منظور از شرکت‌های طرف سوم، شرکت‌هایی است که طیف وسیعی از خدمات لجستیکی از قبیل حملونقل، انبارداری، خدمات گمرک، مدیریت موجودی و سفارش‌ها، بسته‌بندی، توزیع و… را ارائه می‌دهند. این شرکت‌ها محوریت خود را بر ارائه خدمات لجستیکی در قالب قراردادهایی مشخص برای بنگاه‌ها و شرکت‌ها قرار داده‌اند. به بیان دیگر، این نسل از ارائه‌دهندگان خدمات لجستیکی اشاره به شرکت‌هایی دارد که سازمان‌ها و بنگاه‌های تولیدی و خدماتی، بخشی یا کل امور لجستیکی خود را به آن‌ها برون‌سپاری می‌کنند. از دیگر مزایای بهره‌گیری از این شرکت‌ها می‌توان به تخصصی شدن خدمات، کاهش هزینه‌ها و قیمت تمام‌شده محصول، تمرکز واحدهای تولیدی بر توسعه کسب‌وکار اصلی خود، بهبود سطح خدمت‌رسانی به مشتریان و ارتقای جایگاه بنگاه در میان رقبا اشاره کرد. با همین دستورالعمل و در راستای ارتقاء و شکوفاسازی ظرفیت‌های بالقوه سازمان فولاد خوزستان، شرکت چند وجهی فولاد لجستیک که در گذشته نه چندان دور از ادغام دو شرکت بزرگ حملونقل ریلی و جاده‌ای تشکیل شده بود، با در دستور کار قراردادن ماموریتی محوری و اساسی در تامین زنجیره مواد اولیه شرکت فولاد خوزستان و ارائه خدمات لجستیک و حملونقل به شرکت‌های تابعه به کارگیری شده است. هدف از تشکیل شرکت چند وجهی فولاد لجستیک، حملونقل مواد اولیه و تامین سنگ‌آهن و کنسانتره از معادن برای مصرف شرکت فولاد خوزستان و فولاد شادگان است که در حال حاضر این حملونقل به صورت ریلی، جاده‌ای و دریایی انجام می‌گیرد. همچنین این شرکت خدمات لجستیکی، تعمیرات و نگهداری خود را در حوزه جاده‌ای و ریلی به شرکت‌های داخلی و خارجی تولیدکننده قطعات ارائه می‌دهد و با استفاده از پتانسیل موجود، نقش خود را در حملونقل ترکیبی و با در اختیار داشتن ظرفیت هفت هزار هکتاری در بندر امام خمینی (ره) در تخلیه و حملونقل مواد صادراتی و وارداتی محصولات فولادی، ایفا می‌کند. در حال حاضر شرکت چند وجهی فولاد لجستیک، یکی از پنج شرکت بزرگ و توانمند حملونقل کشور است و در میان شرکت‌های ریلی، بیشترین حمل مواد معدنی و فلزی را در سال در اختیار دارد.
وضعیت کنونی حملونقل صنایع معدنی و فلزی را چگونه ارزیابی می‌کنید و این بخش چه پتانسیل‌هایی در خصوص سرمایه‌گذاری دارد؟
ایران، یک کشور معدنی است که برای استفاده از پتانسیل ذخایر معدنی خود به سیستم حملونقل خاص نیاز دارد. علی‌رغم رشد در زمینه توسعه حملونقل در سال‌های پس از انقلاب برای حمل کالاهای خاص نظیر مواد معدنی، سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی تخصصی انجام نشده است و کالاها و مواد معدنی از شاهراه‌های اصلی کشور که محل تردد مسافران است، حمل می‌شود که تبعات و خطرات خود را دارد. در سال ۱۳۹۲، حدود ۳۵۵ میلیون تن مواد معدنی در کشور تولید شد که بنا بر سند چشم‌انداز افق ۱۴۰۴ با حداقل رشد ۷ درصد سالانه، این میزان باید به حدود ۷۰۰ میلیون تن برسد که هم‌راستای آن باید سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی در حوزه حملونقل مواد معدنی نیز انجام شود. در سال ۱۳۹۳، میزان حملونقل مواد معدنی توسط ریل، حدود ۲۴ میلیون تن و میزان حمل مواد معدنی توسط جاده، حدود ۳۳۰ میلیون تن بوده است؛ درحالی که تا افق ۱۴۰۴ در بخش ریل، نیاز به رشد سالانه ۲۲ درصد برای تحقق حمل ۲۰۰ میلیون تن مواد معدنی و در بخش جاده، نیاز به رشد سالانه ۸ درصد به منظور تحقق حمل ۵۰۰ میلیون تن مواد معدنی است. همچنین بخش معدن کشور انتظار دارد سهم ۷ درصد فعلی حمل مواد معدنی توسط ریل در افق ۱۴۰۴ به ۳۰ درصد (۲۰۰ میلیون تن) و سهم حمل جاده‌ای به ۷۰ درصد (۵۰۰ میلیون تن) برسد. تحقق هدف دولت در رشد صنعت حملونقل با توجه به ظرفیت ۲۰۰ میلیون تن حمل بار توسط ریل در افق ۱۴۰۴ به دلیل عدم تدوین راهبرد کارشناسانه، عدم توسعه زیرساخت‌های ریل و بی‌توجهی به ورود تکنولوژی‌های موج چهارم توسعه و با توجه به نرخ رشد ۲ درصد سالانه در ۱۳ سال گذشته صنعت ریلی کشور، دور از انتظار به نظر می‌رسد. بنابراین طبق محاسبات صورت گرفته، تنها ۴۰ میلیون تن ماده معدنی و صنایع معدنی در افق ۱۴۰۴ را می‌توان توسط سیستم ریل جابه‌جا کرد و حدود ۱۶۰ میلیون تن بار مازاد به سیستم جاده تحمیل می‌شود. این در حالی است که بخش جاده تعهد حمل ۵۰۰ میلیون تن ماده معدنی و صنایع معدنی را در افق۱۴۰۴ در کارنامه خود دارد. فصل حملونقل در بودجه سال ۱۳۹۶ به نسبت سال ۱۳۹۵، حدود ۱۵ درصد رشد داشته است. حال اینکه با جزئی‌نگری در جزئیات این بودجه مشخص می‌شود سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای با کاهش ۷ درصد بودجه نسبت به سال ۱۳۹۵ مواجه بوده و شرکت مادر تخصصی ساخت و توسعه زیربنای حملونقل کشور، تنها رشد ۲۶ درصدی از ۱۵ درصد رشد کلی را شامل شده است که طبق محاسبات طرح جامع صنعت فولاد، فقط برای تکمیل حملونقل ریلی و جاده‌ای زنجیره ارزش سنگ‌آهن تا فولاد، به حدود پنج میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار تا افق ۱۴۰۴ سرمایه‌گذاری نیاز است. این یعنی تا افق ۱۴۰۴، سالانه حدود ۰٫۵ میلیون دلار سرمایه‌گذاری فقط در بخش حملونقل صنعت فولاد لازم است و با توجه به بودجه یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلاری و جهش بودجه ۲۶ درصدی شرکت مادر تخصصی ساخت و توسعه زیربنایی حملونقل کشور، تنها حدود ۵۰ درصد این بودجه نیاز سالانه صنعت فولاد را محقق می‌کند. توجه به یک محاسبه سرانگشتی برای رسیدن به ۲۵هزار کیلومتر خطوط ریلی کشور در افق ۱۴۰۴، حدود ۱۸ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری بدون تجهیز ناوگان حمل (فقط در بخش احداث خطوط) نیاز است که با این احتساب، شرکت مادر تخصصی ساخت و توسعه زیربنای حملونقل کشور با کسری بودجه ۴۰درصدی در سال ۱۳۹۶ مواجه است. با توجه به اینکه توسعه زیرساخت‌های حملونقل به عنوان یک منفعت ملی وظیفه حاکمیت تلقی می‌شود، دولت به عنوان متولی اصلی باید مسئولیت احداث زیرساخت‌های خطوط اصلی ریلی را به عهده داشته باشد و در تکمیل فرایند حملونقل از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در توسعه ناوگان حملونقل و احداث انشعابات فرعی تا معادن یا کارخانه‌های فرآوری مواد معدنی استفاده کند. دولت نباید نگاه درآمدی به زیرساخت‌های حملونقل کشور داشته باشد و باید حق دسترسی به شبکه ریلی را مانند کشورهای دنیا کاهش دهد. همچنین دولت می‌تواند از صندوق توسعه ملی و بانک‌های خارجی، با ضمانت خود وام‌های کم‌بهره دریافت کند و می‌تواند برای ایجاد زیرساخت‌های حملونقل کشور سرمایه‌گذاری کرده و در نهایت از محل اخذ مالیات، حاشیه سود خود را تضمین کند.
مزیت و تفاوت اصلی شرکت چند وجهی لجستیک با سایر رقبا در این حوزه چیست؟
بزرگ‌ترین مزیت و تفاوت این شرکت با سایر رقبا، انجام کار بدون حاشیه در راستای حفظ منافع ذی‌نفعان محترم در سال‌های اخیر است. این موضوع در سالیان اخیر و با شرایط تشدید تحریم و… از طریق مرور عملکرد این شرکت قابل درک است. در چند سال اخیر، تشدید تحریم‌ها باعث به وجود آمدن مشکلات بسیاری شده بود؛ به طوری که شرکت فولاد لجستیک در تامین تجهیزات مورد نیاز با موانعی روبه‌رو شد. در چنین شرایطی و با عزم مثال زدنی کارکنان تلاشگر و تعهدی که در تامین مواد اولیه شرکت فولاد خوزستان برای ما ایجاد شده بود و همچنین با در نظر گرفتن شرایط ویژه‌ای که به واسطه شیوع بیماری کرونا بر کشور حاکم شد، شرکت چند وجهی فولاد لجستیک توانست در سال جاری رکورد حمل روزانه، ماهیانه و ۶ ماه ابتدایی را بشکند. مسئله‌ای که در تاریخ ۱۰ ساله بی‌نظیر بود. در همین راستا، کارکنان جهادگر این مجموعه توانستند با تلاش شبانه‌روزی و تکیه بر توان داخلی، بیشترین حجم بارگیری در طول ۱۰ سال اخیر را داشته باشند و موفق شدند در ۶ ماه نخست سال ۱۴۰۰، سه میلیون و ۶۰۰ هزار تن مواد اولیه را جابه‌جا کنند. این مجموعه از ابتدای امسال، رشد ۲۵ درصدی در زمینه حملونقل را تجربه کرد که در ۱۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است. همچنین با برنامه‌ریزی مدون و اجرای سیاست‌های تدوین شده، توانست ۳۰ درصد از اهداف تعیین شده سال ۱۴۰۰ پیشی بگیرد. در مدت زمان مشابه نسبت به سال قبل با حمل دو میلیون و ۲۴۲ هزار تن سنگ‌آهن، امسال رکورد جدیدی به دست آمد. از سوی دیگر، با رکورد حمل روزانه در روز ۲۳ مرداد ماه با حمل ۳۳ هزار و ۲۱۶ تن کنسانتره، رکورد جدیدی به ثبت رسید.
چه برنامه‌ها و چشم‌اندازی را برای شرکت فولاد لجستیک در سال جاری و سال‌های آتی در نظر گرفته‌اید؟
شرکت فولاد لجستیک به لطف خداوند متعال در صدد است تا ضمن حفظ شرایط موجود کنونی و ایجاد وضعیت رو به بهبود، اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت را برای سازمان خود بر اساس نقشه جامع راه طراحی شده به دست آورد. در همین راستا، با توجه به موانع و مشکلات پیش روی حوزه لجستیک کشور و منطقه خوزستان و دسترسی سریع این حوزه به آب‌های منطقه آزاد، اقداماتی مانند تدوین نقشه راه جامع لجستیک فولاد خوزستان، ایجاد و به‌کارگیری مدل‌های جدید و ارتقای مدل‌های فعلی حملونقل چندوجهی و ترکیبی با رویکرد هزینه کمتر، کیفیت بالاتر و زمان سریع‌تر، حمایت از ایجاد زیرساخت‌های لجستیکی و ارتقای زیرساخت‌های فیزیکی در کنار وجود یک نهاد متولی مشخص و واحد برای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در حوزه لجستیک مورد نیاز شرکت فولاد خوزستان با توجه به زیرساخت‌های منطقه، ایجاد زمینه‌های بیشتر مشارکت بخش خصوصی در توسعه لجستیک منطقه خوزستان، ساماندهی زنجیره‌های تامین کالای مواد اولیه و محصولات تولیدی شرکت‌های فولادی در سطح کشور با رویکرد به پویایی بیشتر، ایجاد و توسعه مراکز لجستیکی مورد نیاز سازمان فولاد خوزستان در راستای بهبود شرایط حملونقل و همچنین ارتقای سطح معیشتی و رفاهی همکاران، تجمیع لجستیکی حملونقل فولاد خوزستان در تمام زمینه‌های بارگذاری و باربرداری و حملونقل و ایجاد زمینه‌های مشارکتی و بسترهای لازم و گسترش انبارهای اختصاصی مورد استفاده در بندر امام خمینی (ره)، جزو برنامه‌ها، اهداف و سیاست‌های این شرکت است.
