با اینکه طی چند سال گذشته، بر حمایت از تولید تاکید شده است، اما به اعتقاد تولیدکنندگان فاصله میان شعار تا عمل از سوی مسئولان بسیار زیاد است و در عمل به جای مانع‌زدایی و تسهیل تولید، شاهد مانع‌تراشی از سوی برخی سازمان‌ها هستیم. به طوری که بسیاری از معدنکاران فعال در معادن بزرگ کشور به دلیل بخشنامه‌ها در جهت حمایت از تولید داخلی، قادر به وارد کردن ماشین‌آلات روز معدنی نیستند و همین امر موجب شده است نتوانند برنامه‌های توسعه‌ای خود به ویژه افزایش برداشت از معادن را به موقع اجرا کنند. تولیدکنندگان انتظار دارند برای افزایش تولید و عملکرد بهتر خود، مسئولان به آن‌ها برای آزادی عمل دهند و قوانین و مقررات دست و پاگیر را رفع کنند. در این راستا، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» با مهدی بهرامی، مدیرعامل شرکت توسعه فرآوری صنایع و معادن ماهان سیرجان به گفت‌وگو نشسته است که شرح کامل آن را در ادامه خواهید خواند
توضیحاتی در خصوص معادن شرکت توسعه فرآوری صنایع و معادن ماهان سیرجان، ذخیره، عیار و میزان برداشت از آن بفرمایید.
ذخیره معدن شماره ۵ گل‌گهر سیرجان در حال حاضر حدود ۲۴ میلیون تن ثبت شده و ظرفیتی که برای استخراج و تولید سالانه در نظر گرفته شده، حدود سه میلیون تن است. عیار متوسط این معدن در حال حاضر حدود ۵۳ درصد است. اخیرا عملیات اکتشاف تکمیلی روی معدن انجام شده و ذخیره آن به ۳۲ میلیون تن افزایش یافته است. از این میزان، شرکت توسعه فرآوری صنایع و معادن ماهان سیرجان تاکنون هفت میلیون تن آن را برداشت کرده است. البته در تلاش هستیم که در هلدینگ ماهان، عملیات اکتشافی را در بخش‌هایی از کشور و همچنین معدن گل‌گهر انجام دهیم. برای این منظور، در مزایده‌های محدوده‌های معدنی دارای سنگ‌آهن شرکت کرده‌ایم و در محدوده‌های مختلف نیز اکتشاف داریم. در معدن شماره ۵ گل‌گهر تاکنون حدود ۹ هزار متر حفاری کرده‌ایم و در برنامه داریم که تا پایان سال جاری، حفاری اکتشافی بیشتری برای افزایش ذخیره و افزایش عیار انجام دهیم.
روش معدنکاری شرکت شما به چه صورت است؟
معدنکاری در معادن سنگ‌آهن بزرگ ایران عموما به صورت روباز است و طبیعتا شرکت ما نیز از این روش برای استخراج استفاده می‌کند. این امر با استفاده از تراک‌های بزرگ معدنی و بیل‌های مکانیکی انجام میشود. به این صورت که انفجار به صورت کنترل شده در معدن صورت می‌گیرد و استخراج با استفاده از دستگاه‌های یاد شده انجام میشود.
مشتریان سنگ‌آهن شما چه شرکت‌هایی هستند؟
مشتری عمده شرکت ما، شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر است. در یک قرارداد تهاتری با این شرکت، سنگ‌آهن را به صورت کلوخه تحویل می‌دهیم و گندله دریافت می‌‌کنیم؛ سپس این گندله را در اختیار شرکت فولاد بافت، دیگر شرکت متعلق به هلدینگ ماهان که شرکت ما نیز در آن سهامدار است قرار می‌دهیم. این شرکت نیز با توجه به دارا بودن یک واحد احیای مستقیم، گندله را به آهن اسفنجی تبدیل می‌کند.
بسیاری از تولیدکنندگان سنگ‌آهن نسبت به قیمت‌گذاری این ماده معدنی اعتراض دارند؛ نظر شما در این خصوص چیست؟
قیمت‌گذاری سنگ‌آهن، بزرگ‌ترین چالش معدنکاران این عرصه است که همواره به آن اعتراض دارند. قیمت سنگ‌آهن در کشور ما هیچ‌گاه با قیمت‌های جهانی همخوانی نداشته است. بسیاری از تولیدکنندگان بخش خصوصی که معدن خود را از سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) گرفته بودند، به ویژه معادن شماره ۲، ۴، و ۵ گل‌گهر، با قراردادهای خود با ایمیدرو دچار مشکل شدند زیرا ایمیدرو، قیمت واگذاری معادن را مطابق با قیمت‌های جهانی و صادراتی و نرخ ارز بازار آزاد محاسبه می‌کرد. در مقابل، علاوه بر ممنوعیت صادرات سنگ‌آهن، قیمت‌گذاری این محصول معدنی در بازار داخلی بسیار پایین و ضریبی از شمش فولاد خوزستان محاسبه می‌شد. شرکت‌های خصوصی تولیدکننده سنگ‌آهن بیش از همه تولیدکنندگان تحت فشار قرار دارند. البته برخی از تولیدکنندگان سنگ‌آهن، خود مصرف‌کننده آن در زنجیره‌های بعدی هستند و بنابراین مشکلی با قیمت سنگ‌آهن ندارند. چراکه در محصولات پایین‌دستی به ویژه فولاد به سود اصلی خود خواهند رسید.
هر چند که قیمت‌گذاری دستوری و محاسبه قیمت سنگ‌آهن بر اساس ضریبی از شمش فولادی تا پایان اسفند ماه سال گذشته بود اما آسیب‌های ناشی از این سیاست‌گذاری، هنوز گریبان معدنکاران را رها نکرده است. ضمن اینکه از ابتدای سال جاری که دیگر قیمت‌های دستوری اعلام نشده و دولت بخشنامه‌ای برای قیمت‌گذاری به مانند سال‌های گذشته ابلاغ نکرده است. با اینکه قیمت محصولات سنگ‌آهنی که در بورس کالا عرضه میشود، با قیمت دستوری سابق متفاوت است، اما این قیمت‌ها همچنان با قیمت‌های جهانی فاصله دارند.
ایمیدرو در اسفند ماه برای شرکت توسعه فرآوری صنایع و معادن ماهان سیرجان بهای هر تن سنگ‌آهن کلوخه را دو میلیون و ۸۰۰ هزار تومان فاکتور کرد تا حقوق دولتی را محاسبه کند. در حالی که یکی از شرکت‌های زیرمجموعه این سازمان همین سنگ‌آهن کلوخه را در تیر ماه در بورس کالا حدود ۹۰۰ هزار تومان به ازای هر تن عرضه کرد. این یعنی تبعیض بسیار زیادی میان تولیدکنندگان بخش خصوصی و بخش دولتی سنگ‌آهن وجود دارد.
آیا چالش قطعی برق به فعالیت شرکت شما آسیب زد؟ به چه صورت؟
متاسفانه از زمانی که وزارت نیرو طی بخشنامه‌ای تصمیم به قطع برق واحدهای فولادی گرفت، توازن کل زنجیره فولاد به هم خورده است و همه تولیدکنندگان این حوزه دچار مشکل شده‌اند. ممکن است در نگاه اول، تنها فولادسازی‌ها یعنی بخش ذوب و ریخته‌گری تعطیل شده باشند اما واقعیت آن است که سایر بخش‌ها به ویژه تولیدکنندگان مواد اولیه نیز درگیر این موضوع بودند. چراکه با توقف تولید فولاد به نوعی تقاضا برای مواد اولیه نیز به صفر رسید و بازار به شدت راکد شد. این یعنی توقف تولید فولاد به همه حلقه‌های زنجیره فولاد حتی به بخش معدن نیز آسیب جدی رسانده است. تولیدکنندگان بخش معدن وضعیت مناسبی ندارند و شرکت توسعه فرآوری صنایع و معادن ماهان سیرجان نیز از این وضعیت دچار مشکل شده است.
ناگفته نماند که انرژی مورد نیاز برای تولید فولاد، از طریق برق تامین میشود و اگرچه بخش معدن و تولید ماده معدنی به برق نیاز ندارد اما وقتی سفارش خرید محصول وجود نداشته باشد، با توجه به اینکه حلقه‌ها به یکدیگر اتصال دارند، به ناچار فعالیت معدنی نیز کاهش می‌یابد و حتی ممکن است متوقف شود.
تامین ماشین‌آلات معدنی شرکت توسعه فرآوری صنایع و معادن ماهان سیرجان چگونه انجام میشود؟
فعالیت معدنکاری در معدن شماره ۵ گل‌گهر سیرجان به پیمانکار سپرده شده است. خوشبختانه پیمانکار مشکلی در تامین و واردات ماشین‌آلات و تجهیزات برند و مطرح بین‌المللی همچون کوماتسو یا کاترپیلار برای معدنکاری و استخراج از معدن یاد شده را ندارد اما متاسفانه برخی سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی، سد راه واردات ماشین‌آلات و تجهیزات شده‌اند. به طوری که وقتی پیمانکار قصد واردات ماشین‌آلات و تجهیزات را داشته، در پشت سد گمرک برای ترخیص و به ویژه ثبت سفارش، دچار مشکل شده است. بنابراین مشکل عمده برای تامین تجهیزات و ماشین‌آلات از سیاست‌گذاری داخلی است؛ نه تحریم‌ها.
در سال جاری که موضوع حمایت از تولیدکنندگان داخلی توسط ایمیدرو نیز مطرح شد، حمایت از شرکت هپکو در جهت تولید تراک، در دستور کار این سازمان قرار گرفت. به همین دلیل، پیمانکاران شرکت ما در بحث ثبت سفارش واردات دچار مشکل شده‌اند. چراکه ایمیدرو قصد دارد شرکت‌ها ماشین‌آلات مورد نیاز خود را حتما از هپکو خریداری کنند. در حالی که هپکو طی چند سال گذشته، مالکیت مشخصی نداشته و در حال حاضر نیز وضعیت این شرکت تعیین تکلیف نشده است. حتی در سابقه این شرکت، تولید تراک‌های بزرگ معدنی دیده نمیشود. ضمن اینکه هپکو هیچ برنامه‌ای هم برای تولید تراک ندارد. در حال حاضر، نهادهای دولتی به پیمانکاران معدنی فشار می‌آورند که حتما ماشین‌آلات خود را از هپکو خریداری کنند؛ در حالی که هپکو هنوز بسیاری از خطوط تولید خود را مجددا راه‌اندازی نکرده است. بنابراین عرصه برای فعالیت شرکت‌های معدنی تنگ شده است.
انتظار شما به عنوان یک تولیدکننده از دولت جدید چیست؟
یکی از مسائلی که طی چند سال گذشته، همواره مورد تاکید مقام معظم رهبری قرار گرفته، اهمیت تولید و رفع موانع آن است و نام‌گذاری سال‌های اخیر نیز بر اساس این سیاست کلی بوده است اما متاسفانه برای رفع موانع تولید، هیچ اقدامی صورت نمی‌گیرد. حتی اگر بعضا تولیدکنندگان به حال خود رها شوند، بهتر عمل می‌کنند. به طوری که با ورود دولت به حوزه تولید، به ویژه با صدور بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌ها و قوانین دست و پاگیر، در مسیر تولیدکننده سنگ‌اندازی می‌کند. در حالی که شرکت‌ها به این باور رسیده‌اند که کمترین مشکلات آن‌ها مربوط به تحریم‌ها است و بیشترین معضلات آن‌ها به مانع‌سازی‌هایی برمی‌گردد که توسط دولت صورت می‌گیرد. متاسفانه هیچ اقدام عملی برای رفع موانع تولید از سوی دولت انجام نمیشود.
تولیدکنندگان از یک سو با تحریم‌ها مقابله می‌کنند و از سوی دیگر، با سازمان‌های دولتی درگیر هستند؛ چراکه تولیدکنندگان باید همواره بخشی از نیروی خود را برای اخذ مجوز یا لغو بخشنامه‌های مانع‌ساز و بی‌پایان سازمان‌ها و دولت معطل کنند که هیچ‌گاه به نتیجه نمی‌رسد. اگر همچنان تنها شعار داده شود تولیدکنندگان با همان مشکلات همیشگی یعنی تحریم‌ها، موانع دولتی و مشکلات اقتصادی که خود دولت به وجود آورده، مواجه باشند، هیچ‌وقت شعار مانع‌زدایی محقق نمیشود.
بهتر است به جای اینکه تولیدکنندگان جهت اخذ مجوز و رفع موانع، به دنبال مسئولان باشند، مسئولان به دنبال تولیدکنندگان برای اجرای برنامه‌ها و رفع موانع آن‌ها باشند. تا زمانی که مسئولان دولتی و سازمان‌ها در بدنه تولید قرار نگیرند و در اتاق‌های خود، دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های غیر سازنده را صادر می‌کنند و مدیران شرکت‌های تولیدی باید برای اخذ یک مجوز ساده ماه‌ها در پشت در اتاق این مسئولان معطل بمانند، شاهد مانع‌زدایی از تولید به صورت واقعی نخواهیم بود. اگر قرار است به صورت عینی، شاهد رفع موانع تولید باشیم، بهتر است در ابتدا همه قوانین و مقررات دست و پاگیر لغو شوند و تولیدکنندگان در فعالیت خود آزادی عمل داشته باشند.
متاسفانه بسیاری از مدیران تنها شعار حمایت از تولید می‌دهند و در عمل هیچ اتفاقی نمی‌افتد؛ در حالی که تولیدکنندگان با مشکلات زیادی همچون کمبود زیرساخت‌ها، فرسودگی ماشین‌آلات و تجهیزات مواجه هستند، برخی از مسئولان بدون اینکه به زیرساخت‌های تولید توجه کنند، تنها شعار حمایت از تولید می‌دهند. به طور مثال، همان‌طور که گفته شد برای حمایت از هپکو، مانع واردات بسیاری از ماشین‌آلات و تجهیزات ازجمله تراک‌های بزرگ معدنی شده‌اند؛ چراکه یکی از مسئولان ادعا کرده هپکو می‌تواند تراک معدنی تولید کند. ضمن اینکه پیمانکاران و تولیدکنندگان نیز وادار به خرید از این شرکت شده‌اند. متاسفانه با اینکه پیمانکاران معدنی قادر به واردات بهترین و به روزترین تراک معدنی با قیمت ۹۵۰ هزار دلار هستند، طبق ادعای مسئولان، تراک هپکو قرار است به قیمت یک میلیون و ۴۰۰ هزار دلار به پیمانکاران معدنی فروخته شود! ضمن اینکه تراک یاد شده، مونتاژ یکی از شرکت‌های ورشکسته ایتالیایی است. قطعا این‌گونه حمایت کردن از تولیدکنندگان داخلی نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت.
چه استراتژی‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای را برای زمان پیش رو در نظر گرفته‌اید؟
در حال حاضر، برای تولید در سطح کنونی مشکلی وجود ندارد و تولید با تمام توان مطابق پروانه بهره‌برداری انجام میشود. پیمانکاران نیز با توجه به ماشین‌آلات و تجهیزات موجود، قادر به انجام وظایف محوله هستند. در شرایط کنونی، تمرکز ما بیشتر روی تولید در سال جاری و توسعه معدنکاری است. علاوه‌براین، به دنبال احداث یک کارخانه کنسانتره سنگ‌آهن به ظرفیت دو میلیون تن هستیم که اقدامات اولیه برای احداث این کارخانه انجام شده است.
