مشکلات تامین مواد اولیه برای صنعت لوله و پروفیل باعث شده است تا میزان تولید در این حوزه به شدت کاهش یابد و تولیدکنندگان نتوانند طی یکی دو سال اخیر، سال‌های خوب گذشته را تکرار کنند. قیمت ورق فولادی در داخل از قیمت ورق در کشورهای همسایه بیشتر بوده و همین مسئله تولید محصول و صادرات آن را به چالش کشیده است. به طوری که میزان صادرات لوله و پروفیل کشور تقریبا به صفر رسیده و تحریم نیز بر کاهش صادرات موثر بوده است. در این شرایط، برخی تولیدکنندگان به جای تسلیم شدن، به دنبال تولید محصولات خاص دارای تقاضای بالا رفته‌اند که لازمه آن، واردات ماشین‌آلات و تجهیزات جدید و به‌روزرسانی خطوط تولید است. در این رابطه، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» با احمد صابری، مدیرعامل شرکت نورد لوله و پروفیل صابری گفت‌وگو کرده است که متن کامل آن را در ادامه می‌خوانید:
وضعیت صنعت لوله و پروفیل کشور را در سال جاری چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا این صنعت رونق داشته است؟
متاسفانه صنعت لوله و پروفیل کشور در سال ۱۴۰۰ با رکود در بخش مصرف مواجه بود و در همین حال نتوانستیم مانند سال‌های گذشته صادرات داشته باشیم. علت کاهش صادرات در سال جاری نیز به گران‌تر بودن تامین مواد اولیه یعنی ورق فولادی در کشور برمی‌گردد.
قیمت ورق داخلی گران‌تر از قیمت این محصول در کشورهای دیگر ازجمله ترکیه است و این کشور ورق خود را به صنایع مصرف‌کننده داخلی ارزان‌تر به فروش می‌رساند. همچنین اگر یک مصرف‌کننده قصد واردات ورق گرم به کشور را داشته باشد، باید ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده، کرایه حمل و نقل و عوارض وارداتی را پرداخت کند که در این صورت، واردات نیز صرفه اقتصادی نخواهد داشت. بنابراین تولید محصول با ورق داخلی و صادراتی گران‌تر از خارج خواهد بود و برای صادرات محصولات خود نمی‌توانیم با تولیدکنندگان خارجی رقابت کنیم. در مجموع، امسال، سال خوبی برای تولیدکنندگان لوله و پروفیل نبوده است.
وضعیت تامین مواد اولیه چگونه است؟ آیا تامین ورق به موقع انجام می‌شود؟
هم قیمت عرضه بالا است و هم به خاطر نوع عرضه، میان خریداران در بورس کالا رقابت انجام می‌شود که به دلیل رقابت صورت گرفته، قیمت معامله به شدت افزایش می‌یابد. عرضه به صورت نامنظم صورت می‌گیرد و هم اینکه میزان تقاضا از میزان عرضه بیشتر است. به این موارد می‌توان وجود واسطه‌ها را نیز اضافه کرد که با تقاضای بالا در زمان عرضه، به افزایش قیمت دامن می‌زنند. همچنین معاملات که تا پیش از امسال به صورت اعتباری و نقدی انجام می‌شد، به یک باره به صورت نقدی تغییر یافته است. این امر باعث شده است برخی تولیدکنندگان که به دنبال تامین مواد اولیه با هر قیمتی هستند، دست به هر کاری بزنند و پای دلالان نیز به معاملات بیش از گذشته باز شود. دلال نیز با توجه به خرید تولیدکننده از بورس، سهم خود را یا به صورت ورق یا به صورت نقدی از معامله برمی‌دارد و این ورق نیز در بازار آزاد به فروش می‌رود که بازار سیاه ورق را در کشور به وجود آورده است.
متاسفانه دلالان به میزان زیادی در قیمت‌گذاری ورق به ویژه برای معاملات دخیل هستند و قیمت فروش در بازار سیاه یعنی خارج از بورس را نیز تعیین می‌کردند. به این ترتیب، ورق در بازار سیاه گران‌تر از بورس کالا معامله می‌شود. توجه به این نکته ضروری است که قیمت پایه ورق شرکت فولاد مبارکه در بورس نیز کمی بالا است و برای مصرف‌کننده‌ای که قصد صادرات محصولات خود را دارد، تامین ورق با قیمت‌های کنونی به‌صرفه نیست. به همین دلیل، بسیاری از شرکت‌ها نتوانسته‌اند همانند سال‌های گذشته، محصولات خود را به دیگر کشورها صادر کنند.
وزارت صنعت، معدن و تجارت اقدام به تقسیم‌بندی نوع عرضه ورق فولادی برای مصرفکنندگان مختلف کرده است؛ آیا این اقدام می‌تواند به کاهش التهابات بازار ورق کمک کند؟
این تقسیم‌بندی چندان تفاوتی در بازار ایجاد نکرده و قیمت‌ها و شرایط بازار بهتر نشده است. یادآور می‌شود که در گذشته نه چندان دور، شرکت فولاد مبارکه که تامین‌کننده اصلی ورق فولادی در کشور است، زمام امور توزیع و راستی‌آزمایی واحدهای مصرف‌کننده ورق فولادی را در دست داشت و به ظرفیت‌سنجی واحدها به همراه نماینده سازمان صنعت، معدن و تجارت استانی و تشکل مربوطه می‌پرداخت. این شرکت از این طریق، مشتریان و مصرفکنندگان واقعی را شناسایی می‌کرد و این امر باعث می‌شد به هر واحد تولیدی به اندازه توان آن ورق داده شود. با وجود جواب دادن این روش برای تنظیم بازار ورق در سال‌های اخیر، مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت به یک باره روی این محصول دست گذاشتند و فولاد مبارکه نیز چاره‌ای جز تبعیت از دستورالعمل‌های صادر شده نداشت زیرا این شرکت باید بر اساس دستورالعمل‌ها محصول خود را در بورس کالای ایران عرضه کند. با این حال در بورس کالا، اغلب افرادی موفق به خرید ورق می‌شوند که تولیدکننده نیستند. بنابراین به تنظیم بازار ورق بر اساس تقسیم‌بندی خریداران در بورس کالا نمی‌توان چندان خوشبین بود. حتی مشاهده می‌شود بعضا ورق خریداری شده خودروسازان سر از بازار آزاد در می‌آورد. برای سایر خریداران نیز کم و بیش همین موضوع قابل مشاهده است. در حالی که اگر زمام تنظیم بازار به مصرفکنندگان واقعی و فولاد مبارکه سپرده شود، قطعا نتایج بهتری حاصل خواهد شد و مصرفکنندگان مشکل چندانی با این موضوع ندارند. هنگامی که تنظیم بازار از فولاد مبارکه و مصرفکنندگان سلب شود، دیگر این شرکت به عنوان عرضه‌کننده هیچ شناختی از خریدار ندارد و چاره‌ای جز فروش به آن در بورس کالا نیست. هنگامی که تولیدکننده واقعی قادر به تامین ورق از بورس کالا نیست، به ناچار به بازار آزاد روی می‌آورد تا ورق خود را از این طریق تامین کند اما این ورق گران است و هزینه تولید با استفاده از این ورق افزایش می‌یابد که در نتیجه تولیدکننده قادر به صادرات با ورق تامین شده از بازار آزاد نیست.
وضعیت صادرات صنعت لوله و پروفیل چه اثری بر تولیدکنندگان گذشته است؟
در سال جاری، اغلب تولیدکنندگان لوله و پروفیل ازجمله شرکت ما از صادرات بازماندند و نتوانستند همچون گذشته صادرات داشته باشند. تولید لوله و پروفیل بسیار بیش از مصرف داخلی است زیرا با توجه به رکود به وجود آمده در بازار مصرف داخلی، تولیدکنندگان لوله و پروفیل برای حفظ تولید خود، حتما به صادرات نیاز دارند. اگر تولیدکنندگان نتوانند محصولات خود را صادر کنند، نمی‌توانند تولید حداقلی خود را انجام دهند. از این رو، کاهش صادرات اثر بدی روی وضعیت آن‌ها گذاشته که به وضوح در آمار تولید این صنعت قابل مشاهده است. اگر کارخانه‌ها قبلا با دو شیفت به فعالیت می‌پرداختند، اکنون با یک شیفت هم نمی‌توانند میزان تولید مناسبی داشته باشند. تولیدکننده به بازار صادراتی نیاز دارد و این بازار نباید به هر دلیل مسدود شود. بنابراین نیاز داریم توجه مسئولان به صورت ویژه به صادرات باشد و برای رسیدن به این منظور، باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی صورت بگیرد که بخشی از لوله و پروفیل تولیدی صادر شود.
شرکت نورد لوله و پروفیل در سال ۱۴۰۰، چه شرایطی را تجربه کرده است؟
شرکت نورد لوله و پروفیل صابری قبلا با عنوان خاور سوله فعالیت می‌کرد که حدودا ۳۰ سال سابقه در صنعت لوله و پروفیل داشت اما در اواخر دهه ۸۰ نام شرکت را تغییر دادیم. ظرفیت اسمی تولید شرکت نورد لوله و پروفیل صابری به صورت تک‌شیفت حدود ۵۰۰ هزار تن در سال است اما اگر بتوانیم مواد اولیه را به میزان کافی تامین کنیم و صادرات انجام دهیم، تولید در دو شیفت کاری انجام می‌شود و قطعا ظرفیت تولید از میزان یاد شده فراتر خواهد رفت. با این وجود در حال حاضر با یک شیفت کاری و ۵۰ درصد ظرفیت اسمی مشغول به فعالیت هستیم. اکنون می‌توانیم روزانه ۷۰۰ تا ۸۰۰ تن محصولات لوله و پروفیل تولید کنیم و میزان تولید شرکت در هر سال به ۲۳۰ تا ۲۵۰ هزار تن می‌رسد. این میزان تولید در شرایطی تحقق می‌یابد که بازار مصرف کشش و تقاضای لازم را داشته باشد.
محصولات کنونی شرکت ما بیشتر به پروفیل‌های چند ضلعی اختصاص می‌یابد. البته لوله نیز تولید می‌کنیم که عمدتا داربستی و صنعتی است. لوله‌های حوزه انتقال نفت و گاز را تولید نمی‌کنیم و جای تولید این محصولات در سبد تولید شرکت ما به شدت خالی است.
آیا طرح توسعه در دستور کار قرار داده‌اید؟ این طرح توسعه چه تحولی را ایجاد می‌کند؟
حتما تولیدکننده برای بقای خود به اجرای طرح‌های توسعه‌ای نیازمند است و این موضوع را در شرکت دنبال می‌کنیم. البته طرح توسعه در تولید پروفیل معمولی نخواهد بود. هم‌اکنون یک دستگاه در خط تولید نصب کرده‌ایم که علاوه بر پروفیل‌هایی با ضخامت ۱۲ میلی‌متر، می‌تواند ستون‌هایی با ضخامت ورق ۲۰ میلی‌متر با قطر ۵۰۰ در ۵۰۰ میلی‌متر تولید کند. امیدوار هستیم این خط تولید طی چند ماه آتی به بهره‌برداری برسد. لازم به ذکر است که این دستگاه جدید برای نخستین بار است که در صنعت لوله و پروفیل به کشور وارد شده است و نمونه مشابه آن وجود ندارد و حتی در دنیا نیز بسیار کمیاب است و تعداد آن به انگشتان یک دست نیز نمی‌رسد. بنابراین می‌توان با این دستگاه جدید محصولات خاصی را تولید کرد.
در صورت اجرای طرح توسعه، می‌توانیم حتی لوله‌های نفت و گاز را نیز تولید کنیم و به این ترتیب، سبد محصولات شرکت ما کامل می‌شود. در صورتی که دستگاه‌ها و ماشین‌آلات جدید در سوله در نظر گرفته شده راه‌اندازی شود، میزان ظرفیت تولید به مراتب بیش از میزان کنونی خواهد بود. ضمن اینکه فضای جدید نیز به نسبت کارخانه کنونی بزرگ‌تر است. با این حال، با دستگاه جدید به دنبال محصولات ریز یعنی لوله و پروفیل سبک و نازک نخواهیم بود و بیشتر محصولات بزرگ و خاص تولید خواهیم کرد. به طوری که تولید قوطی‌ها و چهارپهلوهای قطور را که در کشور تولید نمی‌شود، در دستور کار قرار خواهیم داد. علاوه‌براین، به سمت تولید لوله‌های خاص که در کشور قابل تولید نیستند، خواهیم رفت.
