وجود زیرساخت‌های مناسب حمل و نقل یکی از موارد ضروری برای رونق اقتصادی و به ویژه توسعه و رشد صنایع کشورها به شمار می‌رود و بر تمامی فعالیت‌ها در حوزه تولید، توزیع و عرضه محصولات به بازار مصرف و … تاثیر مستقیم دارد. در بسیاری از کشورهای صنعتی پیشرفته، سرمایه‌گذاری‌های فراوانی برای توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل اعم از جاده‌ای، ریلی و دریایی صورت گرفته است و اثرگذاری این بخش در توسعه سایر صنایع آن کشورها نیز کاملا مشاهده می‌شود. اهمیت بخش حمل و نقل به قدری است که بعضی از شرکت‌های تراز اول به سمت توسعه و احداث زیرساخت‌های این بخش در کشورهای کمتر توسعه‌یافته حرکت کرده‌اند. در کشور ما نیز توجه به تقویت حمل و نقل در برنامه‌های پنج‌ساله دولت‌ها مشاهده می‌شود اما این امر مطابق با انتظار، برنامه‌ریزی‌ها و توسعه صنایع پیش نرفته است. در این راستا، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» با محسن نادری، مدیرعامل شرکت مدیریت بین‌المللی همراه جاده ریل دریا به گفت‌وگو نشسته است که متن کامل آن را در ادامه خواهید خواند:

توضیحاتی در خصوص پیشینه شرکت مدیریت بین‌المللی همراه جاده ریل دریا و فعالیت‌های آن بفرمایید.

شرکت بین‌المللی همراه جاده ریل دریا در سال ۱۳۹۶ و بنا به ضرورت نیاز سرمایه‌گذاران خود که عمدتا تامین‌کننده مواد اولیه کارخانجات فولادسازی هستند، به ثبت رسید. ازجمله سرمایه‌گذاران این شرکت می‌توان به شرکت‌های سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات، سرمایه‌گذاری امید، سنگ‌آهن گهرزمین، تجلی توسعه معادن و فلزات، معدنی و صنعتی گل‌گهر و معدنی و صنعتی چادرملو اشاره کرد.

شرکت بین‌المللی همراه جاده ریل دریا شرکتی سرمایه‌گذار محسوب می‌شود و ماموریت اصلی این شرکت ایجاد اسکله و پایانه‌های مکانیزه اختصاصی صادرات و واردات مواد معدنی و فولادی، توسعه ناوگان‌های ریلی شرکت‌های تابعه و تجهیز و توسعه تاسیسات حمل و نقل ریلی، جاده‌ای، دریایی و بندری است. با توجه به گستره فعالیت شرکت همراه جاده ریل دریا در حوزه مرتبط با صنعت معدن تجارت، این شرکت تقریبا مرکز مهندسی در حوزه سرمایه‌گذاری آن‌ها به شمار می‌آید.

در حوزه زنجیره فولاد کشور، بی‌توجهی به حوزه اکتشاف، تامین سنگ‌آهن را با چالش‌هایی مواجه ساخته است و با توجه به چشم‌انداز افق ۱۴۰۴ صنعت فولاد برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد، میزان واردات برای تامین سنگ‌آهن نیز رشد خواهد داشت. در این صورت، اهمیت زیرساخت‌های حمل و نقل و لجستیک در واردات و صادرات نمود پیدا می‌کند. بنابراین شرکت بین‌المللی همراه جاده ریل دریا با اهدافی همچون سرمایه‌گذاری و ایجاد اسکله و پایانه مکانیزه تخصصی صادرات و واردات مواد معدنی و محصولات فولادی، انجام حمل و نقل ریلی و توسعه ناوگان ریلی شرکت‌های سهامداری، تجهیز و توسعه تاسیسات حمل و نقل ریلی، دریایی، بندری و جاده‌ای، انجام فعالیت‌های خدماتی، بازرگانی و عمرانی مرتبط با ایجاد اسکله‌های بندری و سازه‌های دریایی، برنامه‌ریزی، هماهنگی، مدیریت و مشاوره در خصوص کلیه فعالیت‌های حمل و نقل معدنی و فولادی با مزیت ریلی، دریایی و جاده‌ای و سرمایه‌گذاری و مشارکت در موسسات داخلی و خارجی به منظور تحقق اهداف شرکت، شروع به کار کرده است.

این شرکت در حال حاضر چه رویکردهایی را در زمینه توسعه زیرساخت‌های کشور به ویژه برای حوزه حمل و نقل مواد معدنی را در دست اقدام دارد؟

شرکت همراه در یک سال اخیر با تمرکز بر ساختار سازمانی و مدیریتی و بهره‌گیری از مشاورین رتبه یک در گروه‌های مختلف اقدام به طراحی و جانمایی خطوط ریلی و ایستگاه مانوری در محدوده پروژه، مطالعات محیط زیست، طراحی و جانمایی اجزای دریایی، نقشه‌برداری و گمانه‌زنی ژئوتکنیک خشکی و دریایی، برگزاری مناقصه انتخاب مشاور طراح انبار مکانیزه، شناسایی و مذاکره با سازندگان تجهیزات خارجی برون‌مرزی ایتالیایی، روسی، چینی، ترکیه‌ای و همچنین بررسی سوابق و توانمندی‌های آن‌ها کرده است.

شرکت بین‌المللی همراه جاده ریل دریا اجرای برنامه‌ها و رویکردها و ماموریت‌هایی را در نظر دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به تکمیل زنجیره فولاد مخصوصا ساخت کارخانجات فولاد در مجاورت پایانه به منظور توسعه صنایع فولاد با تکنولوژی روز جهانی در سواحل کشور و توسعه و آبادانی این مناطق، توسعه زیرساخت‌های ریلی و اتصال آن به شبکه سراسری کشور و ایجاد یک پایانه تخصصی مکانیزه تخلیه و بارگیری مواد معدنی با تمرکز بر حمل و نقل ریلی مواد معدنی از مبادی مربوطه به بندر شهید رجایی اشاره کرد. همچنین احداث اسکله، همراه با تجهیزات مکانیزه مربوطه، با هدف ارتقای ظرفیت عملیاتی صادرات و واردات مواد معدنی کشور، استفاده از کشتی با ظرفیت بالا به منظور سرعت بخشیدن به توان صادرات و واردات مواد معدنی، ایجاد اشتغال پایدار در منطقه، کاهش حوادث جاده‌ای در منطقه به دلیل تمرکز بر فعالیت حمل و نقل ریلی، کاهش آلایندگی و آلودگی هوا به دلیل انجام عملیات تخلیه و بارگیری به روش کاملا مکانیزه، کاهش زمان توقف واگن‌های باری شرکت‌های ریلی در ایستگاه‌های راه آهن و افزایش راندمان بیشتر واگن‌های متعلق به شرکت‌های ریلی و افزایش درآمد حاصله را به عنوان دیگر برنامه‌ها در دستور کار داریم.

اهمیت زیرساخت‌ها در توسعه بخش معدن و صنایع معدنی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ کشور ما از نظر زیرساخت‌های حوزه یاد شده چه جایگاهی را دارد؟

بررسی مسیر پیشرفت و تعالی کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد که اغلب این کشورها سرمایه‌گذاری در حوزه توسعه این زیرساخت‌ها را گام نخست پیمودن برنامه توسعه صنعتی خود قرار داده‌اند. از این رو، یکی از مهم‌ترین عوامل و معیارهای توسعه‌یافتگی در جهان امروز حمل و نقل است که از دستاوردهای آن می‌توان به بهبود و پیشرفت محسوس اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی و نیز افزایش رفاه عمومی اشاره کرد. با استناد به اطلاعات موجود و مطالعات صورت گرفته، آسیب عدم ایجاد و توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل حتی برای کشورهای توسعه‌یافته نیز وجود دارد. این مقوله در مورد ایران نیز، به عنوان کشوری در حال توسعه و پیشرفت، اهمیت بالایی دارد و لازم است تا جایگاه این مسئله در نظر سیاست‌گذاران کلان کشور تقویت شود.

در زمینه زیرساخت‌های حمل و نقل ریلی، جاده‌ای و دریایی چه چالش‌هایی در کشور ما وجود دارد؟

در حال حاضر حمل بار بخش معادن کشور به صورت جاده‌ای و ریلی است که عمده آن از طریق حمل و نقل جاده‌ای انجام می‌شود. در بخش جاده‌ای، مشکلاتی مانند آسیب به زیرساخت‌ها، سرعت پایین حمل بار، محورهای مواصلاتی نامناسب برای حمل و نقل، هزینه بالا، افزایش سوانح جاده‌ای، مصرف بالای سوخت و آلایندگی محیط زیستی گریبانگیر صنعت حمل و نقل است. همچنین ضعف در زیرساخت‌های موجود و فرسودگی ناوگان ریلی، عدم دسترسی مناسب به ریل و نبود ماشین‌آلات تخلیه و بارگیری باعث کاهش جذابیت در استفاده از این روش حمل بار در صنایع معدنی شده است. با این حال حمل ریلی نسبت به حمل جاده‌ای از مزایای مناسبی مانند به صرفه بودن از لحاظ اقتصادی، آسیب کمتر به محیط زیست و مصرف سوخت کمتر در حمل بار بخش صنعت و معدن برخوردار است. در سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ رسیدن طول خطوط ریلی کشور به ۲۵ هزار کیلومتر هدف‌گذاری شده است و بر اساس محاسبات، این بخش باید سالانه به طور متوسط رشد ۷درصدی داشته باشد تا این هدف محقَق شود. با این حال، در شرایط فعلی و با وجود چالش‌های متعدد در این حوزه، تحقق این هدف چندان امکان‌پذیر به نظر نمی‌رسد.

کشور ما چه پتانسیل‌هایی از نظر سرمایه‌گذاری در حوزه زیرساخت‌ها دارد؟ چه بخش‌هایی در حال حاضر نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتری دارند؟

حمل و نقل در صنایع معدنی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. اگرچه این بخش مستقیما در سودآوری معادن و صنایع معدنی نقش ندارد، اما به سبب قرارگیری معادن و واحدهای صنعتی در مناطق فاقد امکانات جابه‌جایی و یا کمبود این زیرساخت‌ها، وجود جاده‌ها و زیرساخت‌های ریلی و دریایی الزامی به نظر می‌رسد. با توجه به تناژ بالای محصولات معدنی، سهولت در جابه‌جایی مواد معدنی هزینه‌های حمل و نقل مواد را بسیار کاهش می‌دهد و می‌تواند در کاهش بهای تمام شده محصولات تولیدشده موثر واقع شود. در این بین، بخش خطوط ریلی از ظرفیت بالاتری نسبت به بندرها و جاده‌ها برای جابه‌جایی مواد معدنی برخوردار است، اما در حال حاضر، این بخش از ناوگان حمل و نقل کشور متناسب با صنایع معدنی کشور توسعه نیافته است و جابه‌جایی مواد معدنی در بیشتر موارد از طریق خطوط جاده‌ای انجام می‌شود. با توجه به اینکه توسعه زیرساخت‌های حمل‎ونقل خصوصا خطوط ریلی در جهت رشد و پیشرفت صنایع است، وجود شرکت‌های سرمایه‌گذار در توسعه این زیرساخت‌ها اهمیت بالایی دارد.

شرکت مدیریت بین‌المللی همراه جاده ریل دریا برای حل چالش‌های حوزه حمل و نقل معدنی، چه اقداماتی را صورت داده است؟

شرکت همراه جاده ریل دریا، برای تکمیل این حلقه در جابه‌جایی بار معادن، تمام تلاش خود را به کار گرفته است تا با احداث پایانه و اسکله مکانیزه ریلی این شرکت در بندر شهید رجایی، ضمن اثرگذاری در زنجیره تامین فولاد و صادرات و واردات مواد معدنی، سهم بسزایی در حمل و نقل ریلی کشور ایفا کند. از عوامل مهم تاثیرگذار در این حوزه می‌توان به ریل‌پایه بودن پایانه و نیز ماشین‌آلات مناسب و به‌روز دنیا به منظور کارآمدی بیشتر در تخلیه بارگیری و حمل مواد معدنی در راستای تقویت ناوگان ریلی کشور اشاره کرد. در حال حاضر، این شرکت اقدام به خرید ۶۰۰ دستگاه واگن لبه‌بلند باری مواد معدنی کرده است.

این شرکت چه چشم‌اندازی را برای آینده خود در نظر گرفته است؟

در راستای برنامه‌ها و اهداف یادشده این شرکت، مطالعات بسیاری از طرح‌ها به مرحله نهایی رسیده است و شرکت در آینده‌ای نزدیک شاهد اجرای پروژه خواهد بود. ناگفته نماند که بخشی از سهامداران فولادی شرکت، با سرمایه‌گذاری مفید در برخی از پروژه‌های بهره‌برداری محور تحت قراردادهای «BOT»، به توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل کشور نیز کمک خواهند کرد.

از چشم‌اندازهای آتی این شرکت، با توجه به عملکرد مناسب آن تاکنون، می‌توان به مواردی همچون اجرای قرارداد منعقده با اداره کل بنادر و کشتیرانی استان هرمزگان در راستای ساخت، احداث و بهره‌برداری اسکله و پایانه مکانیزه ریلی مواد معدنی، تکمیل زنجیره فولاد مخصوصا ساخت کارخانجات فولاد در مجاورت پایانه به منظور توسعه صنایع فولاد با تکنولوژی روز جهانی در سواحل کشور و توسعه و آبادانی این مناطق و نیز توسعه زیرساخت‌های ریلی و اتصال آن به شبکه سراسری کشور اشاره کرد. از این رو، شرکت بین‌المللی همراه جاده ریل دریا برای تکمیل چرخه حمل و نقل بار معادن تمام تلاش خود را به کار گرفته است تا با احداث پایانه و اسکله مکانیزه ریلی در بندر شهید رجایی و همچنین اعلام آمادگی به منظور افزای  ش ظرفیت خطوط ریلی موجود کشور، ضمن اثرگذاری در تامین زنجیره فولاد در صادرات و واردات مواد معدنی، سهم بسزایی در حمل و نقل ریلی کشور ایفا کند. در این راستا، طراحی و ساخت ترمینال مکانیزه مواد معدنی در محدوده بندر شهید رجایی در زمینی به مساحت ۱۸۰ هکتار متر مربع و در قالب سرمایه‌‎گذاری ساخت، بهره‌برداری و انتقال به مالک اصلی آن (اداره کل بنادر و دریانوردی اسان هرمزگان) مهم‌ترین اقدام آتی شرکت خواهد بود. با بهره‌برداری از پروژه‌های فوق، افزایش ظرفیت تخلیه و بارگیری مکانیزه ریلی مواد معدنی به میزان ۵۰ میلیون تن در سال را شاهد خواهیم بود که تحولی عظیم در چرخه حمل‌ونقل مواد معدنی قلمداد می‌شود.