اسماعیل قراچورلوی زاغه در گفتوگو با خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین»، اظهار داشت: در سال ۱۳۸۲ به طور رسمی کارخانه تولید شمش سرب را در استان مرکزی افتتاح کردیم؛ در ابتدا به دلیل پاره‌ای مشکلات نتوانستیم در شهرک صنعتی واقع در آشتیان اراک مستقر شویم و به مرور و پس از طی ۹ سال و در سال ۱۳۹۱ در این شهرک صنعتی مستقر و تولیدات مجموعه را در این محل جدید آغاز کردیم.
وی افزود: ارتقای سطح تکنولوژی و افزایش بهره‌وری از ماشین‌آلات به روز دنیا در این واحد صنعتی، از مولفه‌های مهمی است که ما در مجموعه بر آن تاکید داریم. از طرفی نزدیک به هشت سال است که در راستای همین هدف، کل فرآیند تولید شمش سرب را مکانیزه کرده‌ایم تا از این طریق بتوانیم میزان بهره‌وری تولید را با در نظر گرفتن وضعیت اقتصادی در داخل کشور، افزایش دهیم. یکی از مولفه‌های مهم دیگری که در این زمینه به عنوان اولویت خود قرار داده‌ایم، بحث ایمنی در تولید است که در این زمینه از همان هشت سال پیش تا به امروز، تمامی روندهای ایمنی تولید شامل هماهنگی وضعیت بهداشتی و زیست‌محیطی مجموعه را بر اساس استانداردهای بین‌المللی، به طور مستقیم زیر نظر وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام می‌دهیم.
اگر مواد اولیه کافی برسد…
مدیرعامل صنایع ماهان آشتیان گفت: ظرفیت اسمی ثبت شده در پروانه، حدود ۲۱ هزار تن در سال است اما در حال حاضر نزدیک به پنج هزار تن شمش سرب تولید میکنیم. وجود برخی مشکلات در زمینه تامین مواد اولیه، تا حدودی مانع رسیدن ما به میزان ظرفیت اسمی تولید شده است؛ با این حال توان و پتانسیل موجود نشان می‌دهد که اگر مواد اولیه کافی به کوره‌های مجموعه برسد، بدون تردید میزان تولید مجموعه، به فراتر از ظرفیت اسمی ثبت شده در پروانه خواهد رسید.
قراچورلوی زاغه یادآور شد: در زمینه مواد اولیه مشکلات فراوانی گریبان ما را در تولید گرفته است؛ از جمله میتوان به کمبود باتری فرسوده در بازار داخلی به عنوان مهم‌ترین مشکل این صنعت اشاره کرد. بنابراین ضرورت ادامه تولید در مجموعه، مسیر تامین باتری فرسوده را به سمت بازارهای بین‌المللی سوق خواهد داد.
وی افزود: در حال حاضر نزدیک به سه سال است که مواد اولیه مورد نیاز شرکت را از طریق کشورهای همسایه تامین میکنیم که البته در این زمینه مشکلات ارزی ناشی از تحریم‌های بین‌المللی، روند واردات را دشوار کرده است اما به طور گویا باید اشاره کرد که سالانه حدود هشت تا ۹ هزار تن باتری فرسوده وارد کشور میکنیم.
تفاوت باتری‌ها
مدیرعامل صنایع ماهان آشتیان عنوان کرد: یکی از مهم‌ترین مولفه‌ها در زمینه کیفیت باتری‌های فرسوده، میزان سرب قابل استحصال از باتری وارد شده به کارخانه است که در این رابطه، مولفه‌های کیفی باتری‌های فرسوده داخلی نشان می‌دهد که از جنبه سرب قابل استحصال، بهترین درجه را دارند. بنابراین بررسی شناخت در این زمینه که انواع باتری‌های فرسوده متعلق به چه کشوری است، در اولویت قرار دارد.
قراچورلوی زاغه افزود: از جمله کشورهایی که در زمینه باتری فرسوده دارای کیفیت مطلوبی هستند میتوان به کشورهای اروپایی نظیر روسیه اشاره کرد و از طرف دیگر برخی کشورها شامل عراق، افغانستان و پاکستان به لحاظ درجه‌بندی کیفی باتری‌های بازیافتی، رتبه پایین یا در واقع ضعیف‌ترین باتری‌های فرسوده منطقه را دارند.
وی تصریح کرد: ایران یکی از بهترین کشورها در زمینه باتری‌های فرسوده محسوب می‌شود؛ چراکه هم از لحاظ عیار سرب و هم میزان سرب استحصالی از باتری، کیفیت بالاتری نسبت به منطقه و گاهی جهان دارد. با این حال، مهم‌ترین و بزرگ‌ترین مشکل کشور در این زمینه، ظرفیت پایین تامین مواد اولیه در این زمینه است؛ به طوری که سالانه حدود ۱۰ هزار تن باتری بازیافتی در ایران جمع‌آوری می‌شود که این میزان در مقایسه با ظرفیت واحدهای تولید شمش سرب قابل استحصال از باتری بازیافتی، بسیار کم و در مواردی ناچیز است.
خطر واحدهای غیرمجاز
مدیرعامل صنایع ماهان آشتیان اظهار داشت: متاسفانه بخش بزرگی از ۱۰ هزار تن باتری بازیافتی در ایران، به شکل نامعلومی سر از واحدهای غیرمجاز درمی‌آورند؛ واحدهایی که نه تنها نظارتی بر فرآیند تولید آن‌ها نمی‌شود بلکه در مواردی نیز آن‌قدر مخفیانه عمل می‌کنند که برای دستگاه‌های نظارتی غیر قابل تشخیص هستند. عمده خطر این واحدها، آلایندگی بالای آن‌ها برای محیط زیست است. این واحدها برای دور ماندن از چشم ناظران محیط زیست، کارخانه سیار خود را در کنار کوه تاسیس می‌کنند که عملا ناپیدا و به نوعی غیرقابل رصد باشند.
قراچورلوی زاغه ادامه داد: یکی از مخاطرات تاسیس واحد صنعتی در کنار کوه، آلودگی صنعتی مناظر زیست‌بوم است به طوری که علاوه بر تخریب چهره کوه، آب و خاک کنار گذر کوه را دچار آلودگی می‌کنند. بنابراین واحدهای غیرمجاز به شکل ترسناکی بر تخریب چهره طبیعت همت می‌ورزند و در اینجا وظیفه ناظران است که برای جلوگیری از فعالیت غیرمجاز آن‌ها، هر چه زودترجلوی فعالیت مخرب آن‌ها را بگیرند.
وی اشاره کرد: تمام واردات باتری از کشورهای خارجی به صورت موقت و با سپردن ضمانت‌نامه در گمرک جمهوری اسلامی ایران امکان‌پذیر است. درواقع ذیل این فرآیند، هیچ‌گونه ارزی به ما تخصیص داده نمی‌شود تا آنجا که مجوز واردات به شرط صادرات شمش سرب صادر می‌شود.
ارزش‌افزوده شمش سرب
مدیرعامل صنایع ماهان آشتیان عنوان کرد: فرآیند صادرات شمش سرب و واردات باتری فرسوده به طور ویژه‌ای به هم گره خورده است؛ تا جایی که اجرای این روند در مسیر ایجاد ارزش‌افزوده، سازماندهی شده و مجموعه‌های تولیدی صرفا می‌توانند کالایی همچون باتری فرسوده را وارد و سپس سرب موجود در آن را استحصال و نهایتا آن را به شمش سرب تبدیل کنند تا از این منظر شمش سرب با ارزش‌افزوده بالاتر به خریداران بین‌المللی صادر شود؛ اما مشکل اساسی در این زمینه که به نوعی تناسب‌سازی با شیوه تهاتر نیز محسوب می‌شود، عدم صرفه اقتصادی برای تولیدکننده است؛ چراکه تحویل باتری فرسوده در مقابل ارسال شمش سرب به شدت ما تولیدکنندگان را با ضرر و زیان بسیاری همراه می‌کند.
قراچورلوی زاغه عنوان کرد: اصولا قیمت باتری فرسوده بر اساس قیمت شمش سرب تعیین می‌شود؛ به این معنا که قیمت باتری‌های فرسوده حدود ۵۰ درصد قیمت شمش سرب است.
وی تاکید کرد: از عوامل دیگری که روی بازار شمش سرب تاثیر بلاشرطی می‌گذارد نرخ ارز و قیمت سرب در LME است که این دو مولفه از موثرترین مولفه‌ها در نرخ‌گذاری شمش سرب در بازار ایران محسوب می‌شوند. در حال حاضر، به دلیل نوسانات ارزی و قیمت LME، حدود سه تا چهار ماه است که امکان واردات باتری برای مجموعه وجود ندارد؛ به طوری که با زحمت بسیار و برای جلوگیری از توقف خط تولید، مواد اولیه مورد نیاز خود را از منابع محدود داخلی، تامین میکنیم.
سرب قابل استحصال از باتری
مدیرعامل صنایع ماهان آشتیان گفت: میزان سرب قابل استحصال بستگی به کشور سازنده باتری دارد ولی باتری‌های فرسوده‌ای که مجموعه برای تولید شمش سرب استفاده می‌کند، به طور میانگین ۵۰ درصد سرب قابل استحصال دارد.
قراچورلوی عنوان کرد: تولید شمش سرب به دو روش انجام می‌شود؛ روش اول استفاده از کوره‌های سنتی است که در گذشته برای تولید این فلز مهم از این روش استفاده می‌کردیم. روش دوم استفاده از کوره‌های گردان جدید است که به طور گسترده‌ای در واحدهای تولیدی پیشرفته نیز کاربرد دارد؛ علاوه‌براین کوره‌های گردان با ظرفیت ۱۰ تن در واحد تولید نصب شده است که روزانه با سه کوره میتوان حدود ۳۰ تن باتری فرسوده را ذوب و سرب موجود در آن را استحصال کرد.
وی ادامه داد: جداسازی ناخالصی‌ها از مذاب سرب در این کوره‌های جدید، در مقایسه با نمونه قدیمی، بسیار بهتر قابل انجام است؛ علاوه بر این فیلتراسیون گازهای خروجی نیز به راحتی انجام می‌شود و این مسئله به صورت فصلی توسط ناظران و کارشناسان سازمان محیط زیست، مورد بررسی و ارزیابی دقیق قرار می‌گیرد.
مدیرعامل صنایع ماهان آشتیان در پایان خاطرنشان کرد: اگر وضعیت کشور به همین منوال باقی بماند، چشم‌انداز نامعلومی در انتظار تولید داخلی خواهد بود. در نظر بگیرید که در مجموعه ما حدود ۳۰ نفر به صورت مستقیم و ۵۰ نفر به صورت غیرمستقیم شاغل هستند که اگر وضعیت نامعلوم تولید ادامه‌دار باشد، مطمئنا همین وضعیت نامعلوم شامل حال پرسنل شاغل مجموعه نیز خواهد شد. بنابراین انتظار می‌رود که دولت به عنوان متولی امر تولید، بتواند با مدیریت صحیح شرایط اقتصادی، اوضاع را بهبود دهد. اگر دولت در این زمینه برنامه و عملکرد مثبتی نداشته باشد، شکی باقی نخواهد ماند که در آینده‌ای نزدیک با تعطیلی گسترده واحدهای صنعتی در کشور روبه‌رو خواهیم بود.
