توسعه حمل‌ونقل ریلی یکی از موارد مهم در حوزه تقویت زیرساخت‌های هر کشور به شمار می‌آید و برای کلان‌شهری همانند تهران، با افزایش روزافزون جمعیت، توسعه مترو از ضروریات انکار ناپذیر است؛ به گونه‌ای که در حال حاضر، روزانه میلیون‌ها مسافر در پایتخت با مترو رفت و آمد می‌کنند. به همین منظور نیاز به تجهیز واگن‌ها بیشتر از گذشته احساس می‌شود و با اینکه واردات برخی قطعات و سیستمها از سایر کشورها، به دلیل نداشتن تکنولوژی لازم، مقرون به صرفه‌تر خواهد بود؛ اما به دلیل تحریم‌های وضع شده علیه کشور، تنها راه باقی مانده برای به روز کردن تجهیزات، بومی‌سازی قطعات است که البته در کشور اینگونه اقدامات توسط متخصصان و شرکت‌های دانش بنیان به سرعت انجام می‌شود. در خصوص این موضوع با مجتبی گلشنی، مدیرعامل شرکت واگن‌سازی تهران به گپ و گفت نشستیم:
شرکت واگن‌سازی تهران چه اهدافی را دنبال می‌کند و حوزه فعالیت این شرکت شامل چه مواردی است؟
مجموعه واگن‌سازی تهران از سال ۱۳۸۲ به عنوان پیمانکار ساخت واگن و لوکوموتیو در خدمت شهرداری، شرکت مترو تهران و سازمان‌های قطار شهری مراکز استان‌ها بوده و هدف اصلی این شرکت تولید قطارهای مترو و تامین نیازهای خطوط متروی تهران است. مجموعه واگن‌سازی تهران تلاش می‌کند با افزایش کمی و ارتقای کیفی این وسیله نقلیه امن، راحت و ارزان قیمت، آن را به انتخاب اول شهروندان برای سفرهای درون و حومه شهری تبدیل کند.
حوزه فعالیت شرکت واگن‌سازی تهران تنها محدود به تهیه و ساخت قطار نبوده و در کنار ساخت واگن‌های یک و دو طبقه مترویی، خدمات نگهداری و تعمیرات دوره‌ای و تعمیرات اساسی (اورهال) ناوگان ریلی، تامین قطعات یدکی تخصصی و تجهیزات تعمیرگاهی و همچنین خدمات فنی و مهندسی در خصوص پروژه‌های مربوط به صنعت نقلیه ریلی را در دستور کار دارد و به عبارتی توسعه و گسترش صنعت حمل‌ونقل ریلی به ویژه بخش درون شهری دامنه فعالیت شرکت است.
چه برنامه‌های توسعه‌ای در زمینه بهبود و افزایش کیفیت و میزان تولیدات در دستور کار دارید؟ با توجه به افزایش هزینه تولید، آیا فعالیت در این حوزه مقرون‌به‌صرفه است؟
سفرهای درون شهری روزانه جزء جدایی‌ناپذیر زندگی مردم شهرنشین است و قطار که از وسایل نقلیه ایمن و اقتصادی حمل‌ونقل محسوب می‌شود و ارتباطی روزمره و تنگاتنگ با مشتری (مسافران) دارد. برای شرکت واگن‌سازی تهران به عنوان تولیدکننده قطار، اصل مشتری‌مداری و رضایت آن‌ها همواره مدنظر بوده و تلاش مجموعه شرکت این است با استفاده از تجارب و توانایی‌های موجود و با ساخت و ارائه قطارهای جدید، متنوع و دارای کیفیت مطلوب‌تر، نیازهای حمل‌ونقل ریلی درون شهری را برآورده کند تا فضایی امن، راحت و ارزان برای مسافران فراهم شود.
درون سازمان هم مواردی نظیر بهبود فرآیندها در جهت افزایش بهره‌وری، توجه به نیروهای انسانی به عنوان منابع استراتژیک سازمان، کمک به ارتقای دانش و کیفیت خدمات، استفاده از ابزارهای مهندسی برای ارتقای فرآیندها و تکامل سیستمها و افزایش سهم بومی‌سازی قطعات و سیستم‌های اصلی در دستور کار قرار گرفته است. همچنین، شرکت واگن‌سازی تهران طبق طرح توسعه کارخانه، توانایی ساخت ۶ هزار واگن مترو را نیز دارد.
این شرکت در زمینه صادرات چه میزان فعالیت دارد؟
در حال حاضر، شرکت در زمینه صادرات فعالیت خاصی ندارد اما این توان وجود دارد تا در صورت نیاز و درخواست کشورهای همسایه، در حوزه دانش فنی، خدمات مهندسی، مشاوره و انتقال تجربیات، نگهداری و تعمیر و حوزه ساخت و تحویل واگن و لوکوموتیو و تجهیزات تعمیرگاهی فعالیت داشته باشیم و موجبات ارزآوری را فراهم کنیم.
فلز آلومینیوم در صنعت واگن‌سازی چه جایگاهی دارد و به طور مشخص در تولید چه قطعاتی از آن استفاده می‌شود؟
آلومینیوم به دلیل ویژگی‌های متالوژی و خواصی که دارد از فلزات استراتژیک در صنعت محسوب می‌شود و طبعا شرکت واگن‌سازی تهران هم که تنها شرکت سازنده واگن‌های مترو با بدنه آلومینیومی در ایران است، به جز بدنه اصلی قطارها، در سایر قطعات مانند هندریل‌ها، سقف‌ها، اجزای صندلی‌ها، برخی قطعات سیستم تهویه و کف‌سازی واگن با طرح (HONYCOM) و … از این فلز استفاده می‌کند.
به منظور سبک‌سازی وزن نهایی قطار و به واسطه سبک و فرم‌پذیر بودن آلومینیوم، در این صنعت استفاده فراوانی از این فلز می‌شود.
رعایت چه استانداردهایی در این صنعت ضروری است؟
با توجه به مفهوم کلی استاندارد یعنی داشتن و برآورده کردن حداقل شرایط مورد نیاز، شرکت واگن‌سازی تهران همواره در تلاش بوده تا همیشه فراتر از استاندارد عمل کند و با تلاش و کوشش در تمامی بخش‌ها موفق به دریافت بیشتر استانداردهای کیفی، ایمنی و بهداشت و زیست‌محیطی (ISO) روز دنیا مانند OHSAS18001، ISO14001ISO9001 و شده و در حوزه تخصصی جوش دارای استاندارد ISO3834 است.
آیا قطعات مصرفی در صنعت واگن‌سازی بومی‌سازی شده است یا از کشورهای دیگر وارد می‌شود؟
در صنعت ریلی به دلیل پیچیدگی فرآیند، تولید قطعاتی مانند چرخ و محورها و خاص بودن قطعاتی مانند سیستم ترمز و تهویه قطار، این صنعت تا حدودی در انحصار چند کشور اروپایی قرار دارد و با در نظر گرفتن خصوصیت‌های خاص صنعت ریلی ازجمله بادوام بودن و ماندگاری زیاد قطعات نسبت به سایر وسایل نقلیه عمومی، بومی‌سازی کامل در این صنعت برای همه کشورها ازجمله کشور ما گاهی مقرون‌به‌صرفه نبوده و تهیه آن از کشورهای تولیدکننده انحصاری آن منطقی‌تر به نظر می‌رسد؛ اما با توجه به شرایط فعلی کشور ما و تحریم‌های بین‌المللی، صنعت ریلی تحت تاثیر قرار گرفته و در راستای تحقق پیام و خواست مقام معظم رهبری در خصوص اتکا به دانش و توان ملی کشور، بومی‌سازی جزو اهداف اصلی لحاظ شده است.
شرکت واگن‌سازی تهران به نوبه خود در وضعیت بحرانی کشور با اتکا به توان مهندسی جوانان کشور و از طریق استخراج مستندات و نقشه‌های ساخت و فرآیند اجرای کار (مهندسی معکوس و طراحی و تهیه نقشه‌هایDRAWING SHOP) با نصب ماشین‌‌افزارهای مناسب امکان تولید بیش از ۴۰۰ عدد از قطعات حساس و مورد نیاز خود را در کارگاه‌های ساخت و قطعه‌سازی شرکت فراهم آورده است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به ساخت کامل بدنه باتری، بدنه سیستم تهویه مطبوع، داکت‌های سیستم تهویه مطبوع، بلوک‌های کف واگن‌های آلومینیومی، تجهیزات روشنایی داخل واگن و … اشاره کرد.
از موارد مهم می‌توان به بومی‌سازی سازه‌های فلزی واگن اشاره کرد که خود شامل که از طراحی و مهندسی سازه فلزی واگن‌ها، تهیه مدل سه بعدی، دریافت پاسخ‌های مکانیکی، استاتیکی و دینامیکی واگن، تحلیل تنش بخش‌های مختلف بدنه فلزی و حصول اطمینان از صحت مدل طراحی شده و سپس تهیه نقشه‌های ساخت به منظور سفارش قسمت‌های مختلف می‌شود.
در زمینه بومی‌سازی قطعات و سیستم‌های جانبی چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
قطعاتی مانند سازه اصلی بدنه (استراکچر)، دکوراسیون داخلی (GRP)، دیواره‌های داخلی، سازه دماغه واگن، انواع صندلی (مسافری، راهبری)، انواع پروفیل‌های مصرفی، پنجره‌ها، انواع درهای داخل واگن‌ها، سیستم گرمایشی، سیستم تهویه، هندریل و… توسط زنجیره تامین (شرکت‌های قطعه‌ساز) ایرانی تولید می‌شود.
در راستای سیاست‌های کلان کشور و دستورات مقام معظم رهبری، شرکت واگن‌سازی در تلاش است تا در اقدام ملی، مجموعه‌های اصلی تشکیل‌دهنده واگن مترو را که تاکنون از خارج کشور تامین و خریداری می‌شد، مانند چرخ‌ها، سیستم رانش (ترکشن موتور) و سیستم ترمز را در کشور تولید کنیم که با اینگونه اقدامات سهم تولید داخلی واگن به بیش از ۵۵ درصد خواهد رسید.
