آهن به عنوان فراوان‌ترین عنصر لایه خارجی پوسته زمین در طبیعت، بیشتر به صورت اکسید و سولفور یافت می‌شود. در حال حاضر، سالیانه بیش از دو میلیارد تن سنگ‌آهن از معادن جهان، استخراج و در کوره‌های فولادسازی تبدیل به فولاد می‌شود. در ایران نیز سالیانه حدود ۱۸ میلیون تن سنگ‌آهن از معادن سنگ‌آهن مختلف کشور مانند چادرملو، گل‌گهر، مرکزی و معادن کوچک‌مقیاس بخش خصوصی، استخراج و مورد مصرف واحدهای فولادسازی کشور قرار می‌گیرد. منطقه بافق به علت دارا بودن معادن غنی از سنگ‌آهن، بیشتر مورد توجه دولت، مسئولان و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی طی سالیان اخیر قرار گرفته است. معدن چغارت در ۱۰ کیلومتری شمال شرقی شهر بافق، ۱۲۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر یزد، ۷۵ کیلومتری جنوب غربی شهر بهاباد و در حاشیه کویر مرکزی ایران واقع شده و دارای آب و هوای گرم و خشک با رطوبت کم است. ارتفاع اولیه توده چغارت، یک هزار و ۲۸۶ متر از سطح دریا و حدود ۱۵۰ متر از سطح منطقه اطراف بوده است. این معدن، از طریق راه‌آهن سراسری به طول یک هزار کیلومتر با تهران ، ۴۷۰ کیلومتر با ذوب آهن اصفهان و ۶۱۰ کیلومتر از طریق سیرجان به بندرعباس ارتباط دارد. بهره‌برداری از معدن چغارت از شهریور ماه سال ۱۳۵۰، آغاز و این معدن از نظر کمیت و کیفیت سنگ‌آهن، بهترین معدن ایران تشخیص داده شد که به دنبال آن، عملیات اکتشاف تکمیلی و تجهیز آن هم‌زمان با اکتشاف سایر معادن و کانسارها صورت گرفت. با توجه به وجود معدن چغارت و ۳۸ آنومالی دیگر و همچنین ذخیره حدود یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تنی در منطقه بافق ، شرکت سهامی خاص معادن سنگ آهن مرکزی ایران، تاسیس شد و عملیات بهره‌برداری از معدن چغارت با ذخیره‌ای معادل ۱۷۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تن شامل ۱۰۷ میلیون تن B.F و ۷۰ میلیون و ۲۰۰ هزار تن سنگ‌آهن پرفسفر و کم‌عیار جهت تامین سنگ‌آهن مورد نیاز شرکت ذوب آهن اصفهان صورت پذیرفت. این شرکت علاوه بر تولید سنگ‌آهن مورد نیاز ذوب آهن اصفهان طی ۳۰ سال گذشته، مطالعات وسیعی در زمینه اکتشافات معادن سنگ‌آهن انجام داده است. علاوه بر چغارت، معادن سنگ‌آهن سه چاهون X و سه چاهون XI نیز معادن فعال زیر مجموعه شرکت سنگ آهن مرکزی ایران هستند. در همین راستا، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» گفت‌وگویی را با مجتبی حمیدیان، مدیرعامل شرکت سنگ آهن مرکزی ایران بافق تدارک دیده است که متن کامل آن را در ادامه خواهید خواند:
شرکت سنگ آهن مرکزی ایران بافق چه رویکردی را به منظور توسعه تولید پایدار در دستور کار خود قرار داده است؟
شرکت سنگ آهن مرکزی ایران بافق به عنوان یکی از تامین‌کنندگان معتبر در زنجیره فولاد کشور با بیش از ۵۰ سال سابقه فعالیت در حوزه صنعت و معدن، همواره تلاش کرده است تا سیستم مدیریت یکپارچه کیفیت، محیط زیست، ایمنی و بهداشت شغلی را مطابق با استانداردهای ISO45001:2018، ISO14001:2015 و ISO9001:2015 مستقر و نگهداری کند و در این راستا حفظ و توسعه بازارهای داخلی و ایجاد ارزش افزوده بیشتر برای سازمان، تلاش در جهت رعایت حقوق ذی‌نفعان و رضایت‌مندی مشتریان، حفظ و توسعه سرمایه‌های انسانی، انتخاب تامین‌کنندگان مناسب و نظارت مستمر بر خدمات و محصولات آن‌ها، استفاده بهینه از منابع متانسب با اهداف سازمان، تعهد به پیشگیری و کنترل آلودگی‌های زیست‌محیطی، تعهد به پیشگیری از مصدومیت‌ها و بیماری‌های ناشی از کار، رعایت کلیه تعهدات و قوانین و مقررات کشوری و سازمانی و همچنین ارزیابی عملکرد فرایندها به منظور حرکت در مسیر بهبود مستمر را در دستور کار خود قرار داده است.
احداث کارخانه آهن اسفنجی در بافق توسط شرکت سنگ آهن مرکزی ایران بافق به چه مرحله‌ای رسیده است؟
در راستای اجرای طرح‌های توسعه‌ای کسب‌وکارو همچنین تکمیل زنجیره تولید مجموعه، طرح احداث کارخانه تولید آهن اسفنجی با ظرفیت یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن را در دستور کار خود قرار داده‌ایم. علاوه بر معادنی که تحت تملک شرکت سنگ آهن مرکزی ایران بافق قرار دارد و طی ۵۰ سال گذشته استخراج از آن‌ها صورت پذیرفته است، خط تولید پنج میلیون تنی کنسانتره و پنج میلیون تنی گندله نیز در مرحله بهره‌برداری قرار دارد. در راستای تولید آهن اسفنجی طی یک تا دو ماه آینده، امیدواریم مراحل شناسایی و ارزیابی پیمانکاران به پایان برسد و پیمانکار نهایی مشخص شود تا عملیات اجرایی احداث این کارخانه پیش از پایان سال ۱۴۰۱ آغاز شود.
این شرکت چه طرح‌های توسعه دیگری را در دست اقدام دارد؟
عملیات اجرایی و راه‌اندازی پست برق ۱۵۰ مگاوات، طرح احداث کنسانتره دو میلیون و ۵۰۰ هزار تنی، پروژه فاضلاب شهر بافق در سه بخش شبکه، انشعاب و تصفیه‌خانه، پروژه فاضلاب شهر یزد، پروژه احداث نیروگاه سیکل ترکیبی، پروژه احداث نیروگاه ۳۵ مگاواتی گازی، پروژه احداث نیروگاه خورشیدی ۱۰ مگاواتی، از دیگر طرح‌های توسعه شرکت سنگ آهن مرکزی ایران بافق به شمار می‌آید. ضمن اینکه معاونت معدنی مجموعه، موفق به استخراج سنگ‌آهن از معادن سه چاهون و چغارت به میزان چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تن، باطله‌برداری از آنومالی D19 (آریز) به میزان ۴۰ میلیون تن و انجام حفاری اکتشافی به میزان ۱۰ هزار متر شده است. در معاونت برنامه‌ریزی نیز موفق به اجرای پروژه‌های هوشمندسازی، پیاده‌سازی سیسیتم مدیریت یکپارچه در کارخانه گندله‌سازی و ارتقای جایگاه شرکت به رتبه ۹۰ در بین ۱۰۰ شرکت برتر کشور شده‌ایم. همچنین در حوزه HSE، شاهد ارتقای سطح سلامت کارکنان سازمان به میزان ۳ درصد نسبت به سال ۱۴۰۰، حفظ شرایط زیست‌محیطی شرکت مطابق با استانداردهای محیط زیست و کاهش تاثیرات آلاینده‌های زیان‌آور محیط کار سازمان به میزان ۴ درصد نسبت به سال پیش بوده‌ایم.
با توجه به کاهش قیمت جهانی سنگ‌آهن، چه تمهیداتی را به منظور حفظ و توسعه تولید و فروش خود اندیشیده‌اید؟
در حال حاضر جهان به سمت صنایع پیشرفته نسبت به صنایع اولیه و مادر در حال حرکت است و ما از سالیان پیش، چنین اتفاقاتی را در حوزه معدن و صنایع معدنی پیش‌بینی می‌کردیم. بر همین اساس اگر قرار باشد ما همچنان با همان نیروی انسانی و ماشین‌آلات و تجهیزات موجود به فعالیت خود ادامه دهیم، بدون شک قادر به رقابت در بازارهای جهانی نخواهیم بود و از زنجیره رقابت خارج خواهیم شد؛ اگرچه اتفاقاتی که طی ماه‌های اخیر رخ داده است، قابل پیش‌بینی بوده و یک سری دامنه‌های نوسانی در قیمت نهاده‌های مختلف معدنی، صنعتی و پتروشیمی به ویژه فولاد شکل گرفته است اما باید به این نتیجه مهم دست یابیم که شرکت‌هایی در عرصه رقابت باقی خواهند ماند که بهره‌ورتر، بهینه‌تر و به‌روزتر از رقیبان خود عمل کنند. یکی از مسائل مهم در این زمینه، به‌کارگیری از شبکه بازرگانی قدرتمند است تا بتوانیم ارزش بالای محصولات تولیدی خود را کماکان حفظ کنیم. شرکت سنگ آهن مرکزی ایران بافق، برنامه‌ریزی جدی در حوزه بازرگانی داخلی و بین‌الملل جهت فروش محصولات تولیدی در سطح بازار داشته است و در حوزه ارتقای کیفیت و رقابت‌پذیری در عرصه‌های مختلف نیز برنامه‌ریزی بلندمدت داشته‌ایم. همچنین از آنجایی که در حال حاضر قیمت نهایی محصولات فولادی برای صادرات توجیه اقتصادی ندارد، معتقد هستیم که شرکت‌های ایرانی فعال به ویژه در بخش مواد اولیه صنایع فولادی که قیمت‌ها با رقابت‌پذیری بیشتری همراه شده است، باید حضور موثری در عرصه بین‌المللی داشته باشند تا بتوانند همچنان بازارهای صادراتی خود را برای آینده حفظ کنند. در حوزه سرمایه‌گذاری نیز باید مشارکت‌های موثر بین‌المللی تشکیل شود که خوشبختانه ما، مذاکرات و فعالیت‌های سازنده‌ای را در این زمینه داشته‌ایم و امیدوار هستیم شرکت سنگ آهن مرکزی ایران بافق به موفقیت‌های بیشماری در تمامی این زمینه‌ها دست پیدا کند.
اهمیت هوشمندسازی معادن کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید و آیا اقدامات لازم در این زمینه صورت پذیرفته است؟
موج «ICT» که در دنیا توسعه پیدا کرد، با اندکی تاخیر به ایران نیز منتقل شد اما ورود «ICT» در حوزه معادن ایرانی، با تاخیر بیشتری به وقوع پیوست. این در حالی است که حوزه معادن در کشور با نیاز گسترده‌ای نسبت به «ICT» مواجه است. در حال حاضر، مشکلات و معضلاتی در معادن وجود دارد که تنها راه برطرف کردن آن‌ها، استفاده از تکنیک‌های هوشمند است. صنعت فولاد روزبه‌روز در حال گسترده‌تر شدن است و در پی آن، نیاز هوشمندسازی معادن نیز افزایش می‌یابد. در همین راستا ما در حال برداشتن اولین گام‌ها در راستای هوشمندسازی معادن هستیم و اقدامات اولیه همچون تجمیع داده، ارزیابی داده، شناسایی‌ها و… صورت گرفته است. و باید توجه داشت که در آینده برای اداره معادن، هیچ راهکاری جز هوشمندسازی وجود ندارد؛ چراکه با هوشمندسازی معادن، بخش قابل توجهی از حجم کارها و وظایف مدیران ذی‌ربط کاهش خواهد یافت و فرصت تکمیل زنجیره‌ها و افزایش حوزه‌های ارزش افزوده ایجاد خواهد شد. به همین دلیل است که هوشمندسازی معادن، پایه اصلی افزایش ارزش افزوده مواد و محصولات معدنی محسوب می‌شود. ضمن اینکه با وجود هوش مصنوعی در معادن، ما قادر به دریافت پیش‌بینی‌های مختلف در حوزه‌های معدنی خواهیم بود که این مهم در صادرات و توسعه فعالیت‌های صادراتی نیز نقش موثری را ایفا می‌کند. هوشمندسازی معادن همچنین در ایفای سیاست‌های گوناگون در نقاط معدنی کشور و افزایش آمار فروش محصولات معدنی نیز اثرگذاری چشمگیری خواهد داشت. ارتباط با اکوسیستم فناوری و نوآوری کشور، یکی از رویکردهای نوین در شرکت سنگ آهن مرکزی ایران بافق است که در همین راستا و در گام نخست، بیش از ۲۰۰ نیاز فناورانه شرکت احصا شد و در نمایشگاه اینوتکس تهران در قالب یک رویداد مستقل (ریورس پیچ) به استارت‌آپ‌ها و مجموعه‌های فناور ارائه شد.
با توجه به نام‌گذاری امسال مبتنی بر «تولید، دانشبنیان و اشتغال‌آفرین»، شرکت سنگ آهن مرکزی ایران بافق چه اقداماتی را در حوزه دانشبنیان انجام داده است؟
در حال حاضر ۱۰۰ شرکت دانشبنیان با مجموعه سنگ آهن مرکزی ایران بافق در تعامل هستند و بیش از ۵۰ طرح دانشبنیان در مجموعه در دست بررسی است که با تجاری‌سازی آن‌ها، این شرکت در ردیف‌های اصلی شرکت‌های دانشبنیان قرار می‌گیرد. یکی از دسته‌بندی‌های ما در حوزه دانشبنیان این است که بتوانیم سودآوری مملوس و جدی در صنعت ایجاد کنیم و تنها با یک فقره پروژه دانشبنیان فعال، ۱۸۰ میلیارد تومان بهینگی ایجاد کردیم. در طرح دیگری که مشترک با یکی از شرکت‌های داخلی است، بالغ بر ۱۰۰ میلیارد تومان خرید داخلی ایجاد کرده‌ایم و ارقام حوزه دانش بنیان و فعالیت‌های تولید داخل، خیلی بالاتر از این ارقام در حوزه صنعت فولاد خواهد شد. یکی از اصول جدی شرکت سنگ آهن مرکزی ایران، توسعه حوزه‌های دانشبنیان برای ایجاد ارزش افزوده بالا است که این سیاست را از چند مسیر دنبال می‌کنیم و یکی از آن‌ها، همکاری با شرکت‌های دانشبنیان فعال در حوزه صنعت و معدن و فولاد است. مسیر دیگر ، شناسایی مجموعه‌ها و فعالیت‌های داخل شرکت و نخبگانی است که در شرکت درحال فعالیت هستند و مسیر سوم نیز ارائه نیاز‌ها و مشکلات و مسائل فناورانه و حل آن توسط سایر فناورانی که در کشور هستد، تعیین شده است. برای مثال، تفاهم‌نامه‌های همکاری با چند پارک علمی و فناوری را منعقد کرده‌ایم و به دنبال برگزاری تورهای تخصصی با حضور خبرگان و افراد صاحب نظر جهت بازدید از مجموعه سنگ آهن مرکزی ایران هستیم. علاوه‌براین، ما به دنبال تامین زیرساخت‌های حوزه فناوری هستیم تا بتوانیم ارتباط مداوم با شرکت‌های دانشبنیان برقرار کنیم. در همین راستا، به دنبال احداث مجموعه سرای نوآوری و فناوری در شرکت سنگ آهن مرکزی ایران هستیم و از هیچ کوششی در شتاب‌بخشی به آهنگ همکاری با شرکت‌های دانشبنیان دریغ نخواهیم کرد. ما در اقدامی نوآورانه و فناورانه، زمان نمونه‌گیری بنتونیت به عنوان یکی از مواد اولیه مورد نیاز گندله‌سازی را از ۱۸ ساعت به سه ساعت کاهش دادیم که در حال تجاری‌سازی و ارائه آن به سایر شرکت‌ها و کارخانه‌ها هستیم و این مقاله در سمپوزیوم فولاد ۱۴۰۱ عرضه و تقدیر شد. همچنین اسپاتول برقی طراحی شده است که عمل نمونه‌گیری و سنجش وزن مواد را با سرعت و دقت بالایی انجام می‌دهد و تمامی قطعات آن ساخت داخل و ایرانی و هزینه آن کمتر از نصف نمونه خارجی است که به دنبال تولید انبوه این دستگاه و عرضه به سایر کارخانه‌ها هستیم. طرح دیگر، ترکیب دو دستگاه برای خردایش گندله و ترکیب مواد است که معایبی از جمله نشتی مواد که در نمونه‌های قبلی بود را رفع کرده است و از جمله مزایای دیگر آن، عملکرد بهتر و هزینه کمتر (نصف هزینه نمونه قبلی) خواهد بود.
دلیل حضور شرکت سنگ آهن مرکزی ایران بافق در نمایشگاه‌های معتبر داخلی مانند سمپوزیوم فولاد و ایران متافو چیست؟
خوشبختانه برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی طی سالیان اخیر به حد قابل قبولی رسیده است و بدون شک حضور در آن‌ها موثر واقع خواهد شد اما ما نباید به همین میزان بسنده کنیم و یکی از مسائل مهم در این زمینه، برگزاری نشست‌های تخصصی دپارتمان‌های مرتبط با فعالیت شرکت‌های معدنی و صنعتی است. هوشمندسازی معادن، مقوله بسیار مهمی است که باید در این نشست‌ها مورد بحث و گفت‌وگو قرار بگیرد و امور بازرگانی نیز بیش از پیش بررسی و موشکافی شود. همکاری با شرکت‌های دانشبنیان، مسئله دیگری است که باید در این نمایشگاه‌ها در کانون توجه قرار بگیرد و مذاکرات و تبادل اطلاعات در این خصوص، کمک شایانی به سرعت تصمیم‌گیری درست و بهینه خواهد کرد؛ چراکه معتقد هستیم در حال حاضر مسئله‌ای که تعیین‌کننده موفقیت بنگاه‌های اقتصادی محسوب می‌شود، سرعت در اتخاد تصمیمات صحیح و کارشناسانه است و امیدوار هستیم شاهد برگزاری هرچه بیشتر این نمایشگاه‌ها در داخل کشور باشیم.
انتهای پیام//
