بومی‌سازی قطعات تخصصی در صنعت آلومینیوم

اگرچه مجتمع‌های بزرگ صنعتی کشور طی سالیان اخیر با مشکلات فراوانی اعم از تامین مواد اولیه، کمبود حامل‌های انرژی، فرسودگی ماشین‌آلات، قوانین و دستورالعمل‌های دست و پاگیر صادراتی و… مواجه هستند اما خوشبختانه برخی از شرکت‌ها توانسته‌اند با مهندسی معکوس و بهره‌گیری از دانش و تجربه متخصصان داخلی، گام‌های مهم و اساسی در راستای توسعه تولید و بومی‌سازی در کشور بردارند. شرکت آلومینای ایران به عنوان تنها تولیدکننده پودر آلومینا در کشور، عملکرد خیره‌کننده‌ای را در بخش‌های مختلف اعم از اکتشاف، راه‌اندازی معادن، اجرای طرح‌های توسعه‌ای و بومی‌سازی قطعات تخصصی داشته است. در همین راستا، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» گفت‌وگویی را با تورج زارع، مدیرعامل شرکت آلومینای ایران تدارک دیده است که مشروح آن را در ادامه خواهید خواند:

در خصوص طرح‌های توسعه‌ای شرکت آلومینای ایران توضیحاتی ارائه بفرمایید.

شرکت آلومینای ایران تنها تولیدکننده پودر آلومینا با ظرفیتی بالغ بر ۲۵۰ هزار تن در سال در داخل کشور محسوب می‌شود که از حدود سه سال پیش، تولید فلز آلومینیوم را آغاز کرده است. میزان تولید این فلز استراتژیک در شرکت آلومینای ایران، ۴۰ هزار تن در سال است و همواره تلاش کرده‌ایم طرح‌های توسعه‌ای را در حوزه‌های مختلف در دستور کار خود قرار دهیم و پروژه‌های توسعه‌ای بسیاری در واحدهای مختلف شرکت آلومینای ایران به منظور پایداری و افزایش تولید و همچنین کاهش قیمت تمام شده تعریف شده است. پروژه واحد سود و تبخیر، یکی از پروژه‌های مهمی است که با سرمایه‌گذاری ۸۷ میلیارد تومانی افتتاح شد که به دنبال آن، میزان ۹ هزار تن در سال به تولید مجموعه افزوده خواهد شد. ظرفیت تولید سالانه سود غلیظ این طرح، ۴۷ هزار و ۳۰۰ مترمکعب و نیروی انسانی مورد نیاز این پروژه هشت نفر است. ضمن اینکه مجموع سرمایه ثابت این طرح، ۹۸ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان، جمع هزینه‌های تولید سالانه ۳۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان و جمع فروش ۱۱۷ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان است. همچنین بازگشت سرمایه با نرخ تنزیل ۱۸ درصد، ۳٫۷ سال خواهد بود.

در حوزه تنوع‌سازی محصول در سال جاری، محصول جدیدی به نام هیدرات ویژه به سبد تولیدات شرکت آلومینای ایران افزوده خواهد شد که این محصول تنها در چهار کشور دنیا تولید می‌شود و به زودی ایران به عنوان پنجمین کشور تولیدکننده این محصول شناخته خواهد شد. دانش تولید این محصول، انحصاری و مختص به شرکت آلومینای ایران است و ارزش افزوده آن، چهار برابر بیشتر از آلومینا خواهد بود. هیدرات ویژه در صنایع کابل‌سازی، شیمیایی، نفت و ساخت لوله‌های پلی اتیلن کاربرد دارد و اندازه آن، سه میکرون است؛ در حالی که هیدرات معمولی که در آلومینا استفاده می‌شود، حدود ۹۰ میکرون برآورد می‌شود. در حال حاضر، هیدارت ویژه مورد نیاز صنایع مختلف به داخل کشور وارد می‌شود و خوشبختانه پس از تولید این محصول با تکیه بر دانش انحصاری و متخصصان داخلی، بی‌نیاز از واردات آن خواهیم شد. مجموع پروژه‌های توسعه‌ای که بیشتر آن‌ها تا پایان سال جاری به بهره‌برداری خواهد رسید، ۷۰۰ میلیارد تومان است که از جمله آن‌ها می‌توان به پرعیارسازی بوکسیت به روش واسطه سنگین و توسعه واحد گل قرمز اشاره کرد. لازم به ذکر است که تامین مالی پروژه‌ها از طریق منابع داخلی شکل صورت می‌پذیرد.

با توجه به اهمیت آموزش نیروی انسانی، شرکت آلومینای ایران چه اقداماتی را در این زمینه طی سالیان اخیر انجام داده است؟

با توجه به گذشت بیش از ۲۰ سال از احداث کارخانه تولید پودر آلومینا توسط شرکت آلومینای ایران در جاجرم، یکی از اهداف مدیریت پشتیبانی، منابع انسانی و آموزش از سال ۱۳۹۶، جمع‌آوری و تحلیل روند بازنشستگی شرکت و برنامه‌ریزی جذب نیروی انسانی بر اساس آهنگ خروج نیروی کار است. پس از گذشت حدود چهار سال از برگزاری اولین آزمون استخدامی جذب نیروی انسانی، تاکنون حدود یک هزار و ۳۰۰نفر از جوانان مجرب و جویای کار چهار استان خراسان شمالی، خراسان رضوی، سمنان و گلستان طی چهار مرحله آزمون، مشغول به فعالیت در تنها کارخانه تولید پودر آلومینای کشور شده‌اند. با عنایت به اینکه مدیریت دانش و مفاهیم راهبردی مرتبط با آن به عنوان یکی از مولفه‌های ضروری برای حفظ مزیت رقابتی در سازمان‌های توسعه‌یافته است و از طرفی روزانه به تعداد افراد واجد شرایط بازنشستگی در شرکت آلومینای ایران افزوده می‌شود، شرکت پروژه استقرار نظام جامع مدیریت دانش را با هدف کسب، خلق، اشتراک‌گذاری، به‌کارگیری و حفظ دانش‌های ارزشمند سازمانی از سال ۱۳۹۶ آغاز کرده است و تاکنون با استفاده از ابزارهای مختلف مانند انجمن خبرگی، کافه دانش، مستندسازی تجارب خبرگان، یکپارچه‌سازی منابع دانشی و … در جهت ثبت و به کارگیری دانش‌ها و تجارب خبرگان این حوزه، قدم‌های قابل توجهی برداشته است.

مدیریت عملکرد، فرایند استراتژیک و یکپارچه‌ای است که از طریق بهبود عملکرد و توسعه قابلیت‌های افراد و تیم‌های کاری، موجب موفقیت پایدار سازمان می‌شود. منظور از ارزیابی عملکرد، فرایندی است که به وسیله آن کارکنان در فواصل معین و به طور رسمی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. شرکت آلومینای ایران نیز ضمن درک ضرورت این موضوع، طراحی و استقرار نظام ارزیابی عملکرد کارکنان را در دستور کار قرار داده  است و این امر در بخش طراحی مدل ارزیابی و استقرار و اجرای نرم افزار ارزیابی عملکرد کارکنان در حال پیگیری است. همچنین پس از گذشت حدود دو سال از شروع پروژه مذکور، میزان مشارکت سازمان در نظام مدیریت ارزیابی عملکرد کارکنان حدود ۸۵درصد برآورد می‌شود.

در حال حاضر صنایع معدنی کشور با چه چالش‌هایی مواجه هستند و راهکارهای پیشنهادی شما در این خصوص چیست؟

قطعی برق، مهم‌ترین معضلی است که در تابستان امسال در بخش صنایع معدنی با آن روبه‌رو بوده‌ایم. در واقع ظرفیت‌سازی لازم برای پیک مصرف برق که همان فصل تابستان محسوب می‌شود، در بخش صنایع معدنی صورت نپذیرفته است که بخشی از آن، می‌تواند مرتبط با تنوع‌بخشی در تولید برق باشد. برای مثال، می‌توانیم از انرژی خورشیدی هم‌زمان با پیک مصرف برق در روزهای گرم سال برای تامین برق مورد نیاز صنایع استفاده کنیم که متاسفانه برنامه‌ریزی‌های لازم در این زمینه نیز انجام نشده است و باید تمهیدات لازم برای تامین برق صنایع معدنی اندیشیده شود. مگر حاشیه سود واحدهای صنعتی چقدر است که ناچار به کاهش تولید ۲۰ تا ۳۰ درصدی خود به دنبال قطعی برق می‌شوند. کاهش تولید واحدهای صنعتی، تبعات خود را به همراه خواهد داشت و منجر به غیر‌اقتصادی شدن صنایع خواهد شد. از سوی دیگر، دانش فنی مورد استفاده در صنایع معدنی به‌روز نیست و ضرورت دارد که اقدامات لازم برای به‌روزرسانی دانش و تکنولوژی این صنایع انجام شود. اگر ما به دنبال رقابت‌پذیری با کشورهای صنعتی و توسعه‌یافته در سطح جهان هستیم، باید دانش فنی و تکنولوژی تولید را به روزرسانی کنیم. اگرچه نقش تحریم را در این زمینه نمی‌توان نادیده گرفت و این معضل، امکان دسترسی به دانش روز تولید را از فعالان صنعتی کشور سلب کرده است. البته باید در نظر داشت که در این شرایط، شرکت آلومینای ایران موفق به بومی‌سازی بسیاری از قطعات مورد نیاز خود زیر سایه تحریم شده است. اگر به دنبال توسعه و پیشرفت صنایع معدنی کشور هستیم، باید مراودات تجاری و اقتصادی سازنده با سایر نقاط جهان داشته باشیم و در ادامه مسیر تولید، امیدوار هستیم این مهم محقق شود. حمل‌‍ونقل مواد معدنی، یکی دیگر از موانعی است که تولیدکنندگان صنایع معدنی با آن مواجه هستند. شرکت آلومینای ایران در منطقه جاجرم واقع شده است و ما با چالش حمل‌ونقل بوکسیت مورد نیاز کارخانه در این منطقه روبه‌رو هستیم؛ چراکه زیرساخت‌های لازم و کافی برای دسترسی به محل کارخانه تامین نشده است و تحقق این امر، همکاری سازمان‌های دولتی را می‌طلبد.

شرکت آلومینای ایران چه تمهیداتی را برای مقابله با مشکلات موجود و توسعه تولید در سال جاری اندیشیده است؟

شرکت آلومینای ایران، هدف‌گذاری و استراتژی مشخصی را در بلندمدت برای مقابله با این معضلات در نظر گرفته است. ما تمامی نقاط ضعف و قوت شرکت را طی این مدت شناسایی کرده‌ایم و توانسته‌ایم ضمن ارزیابی چالش‌های موجود، به تولید خود ادامه دهیم. باید توجه داشت که صنعت آلومینیوم، متفاوت از صنعت فولاد به شمار می‌آید و این صنعت از مزایای کمتری نسبت به فولاد برخوردار است. برای مثال، بخش عمده‌ای از مواد اولیه مورد نیاز شرکت آلومینای ایران، وارداتی است؛ در حالی که امکان دسترسی آسان به مواد اولیه مورد نیاز فولادسازان در داخل کشور وجود دارد. پودر آلومینا، آند و کریولیت که مواد اولیه اصلی مورد نیاز تولیدکنندگان آلومینیوم هستند، به داخل کشور وارد می‌شود و خوشبختانه شرکت آلومینای ایران به عنوان تنها تولیدکننده پودر آلومینا، از واردات این ماده اولیه بی‌نیاز است، اما در زمینه تامین بوکسیت، با چالش جدی مواجه هستیم و این در حالی است که فولادسازان به راحتی سنگ‌آهن مورد نیاز خود را از معادن داخلی کشور تامین می‌کنند. بر همین اساس شرکت آلومینای ایران، منابع تامین ماده اولیه خود را در گذر زمان افزایش داده است و در حال حاضر در پنج استان کشور فعالیت داریم. ضمن اینکه دانش فنی مورد نیاز معدن‌کاری را در اختیار بخش خصوصی قرار داده‌ایم و هم‌اکنون ۱۵ تا ۲۰ درصد مواد اولیه مورد نیاز شرکت، از معادن بخش خصوصی تامین می‌شود.

همچنین توسعه در بخش‌های مختلف کارخانه را در دستور کار خود قرار داده‌ایم و اقدامات چشمگیری در حوزه بومی‌سازی انجام شده است. در حال حاضر بیش از ۹۵ درصد قطعات مورد نیاز شرکت آلومینای ایران در داخل کشور تولید می‌شود و بیش از ۵۲ شرکت داخلی در حال همکاری با مجموعه برای ساخت این قطعات هستند. بر همین اساس همواره برنامه‌ریزی‌های لازم را برای آینده شرکت در دستور کار خود قرار داده‌ایم و به دنبال متنوع‌سازی در سبد محصولات تولیدی شرکت هستیم و تمام تلاش خود را جهت تولید محصولات جدید به کار خواهیم گرفت. شرکت آلومینای ایران طی هشت سال اخیر، عملکرد خیره‌کننده‌ای در بخش‌های مختلف اعم از اکتشاف، راه‌اندازی معادن و اجرای طرح‌های توسعه داشته است و امیدوار هستیم بتوانیم با برنامه‌ریزی کارشناسانه با وجود تورم و افزایش هزینه‌های تولید، همچنان به روند روبه‌رشد خود ادامه دهیم.