سال ۱۳۹۷ در حالی به پایان رسید که بازارها شرایط عجیبی را تجربه کردند. افزایش نرخ ارز و دستور تثبیت آن در ۴۲۰۰ تومان و دستورالعمل‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت، گمرک و وزارت اقتصاد، باعث سرگردانی بازار و به‌نوعی هرج و مرج در آن شدند.
به گزارش فلزات آنلاین، در چند ماه اخیر، سایت خبری- تحلیلی «فلزات‌آنلاین» بارها در گزارش‌های تحلیلی خود از معاملات فلزات در بورس کالا به دخالت‌های دولت و دستورالعمل‌های پیاپی، متناقض و گیج‌کننده وزارت صنعت، معدن و تجارت اشاره کرده که بازار همه فلزات دچار آسیب شدید و آشفتگی شدند و هنوز هم این آشفتگی‌ها به‌ویژه در حوزه سرب و روی و آلومینیوم به‌چشم می‌خورند.
در سال گذشته بازار آلومینیوم تا اردیبهشت ماه و پیش از دستور تاریخی ارز ۴۲۰۰ تومانی خبر خاصی نداشت و عرضه‌ها و معاملات این فلز به‌صورت عادی انجام می‌شد که بعضا عرضه‌ها بدون متقاضی و معامله باقی می‌ماند. اما به محض اعلام نرخ ۴۲۰۰ تومانی برای عرضه کالاها و فلزات در بورس کالا و مابه‌التفاوت آن با بازار آزاد، سیل عظیم تقاضا به سمت بورس کالا به‌ویژه برای آلومینیوم روانه شد.
چرا که با توجه به افزایش نرخ ارز در بازار آزاد، تامین آلومینیوم ارزان از بازار آزاد و حتی واردات آن مقرون به‌صرفه نبود؛ در نتیجه همه تقاضاها برای آلومینیوم به بورس کالا روانه شد. در این میان تنها عرضه‌کننده آلومینیوم در بورس کالا شرکت ایرالکو بود ولی شرکت آلومینیوم المهدی ـ هرمز جنوب با این استدلال که ارز دولتی نگرفته و در سرزمین اصلی قرار ندارد (این شرکت در منطقه ویژه اقتصادی قرار دارد)، از عرضه آلومینیوم در بورس کالا با نرخ دستوری خودداری کرد.
در نتیجه بازار آلومینیوم به‌شدت دچار آشفتگی شد و بسیاری از صنایع پایین‌دستی دچار وقفه و کاهش شدید تولید شدند. نباید فراموش کرد که سقف رقابت برای معامله آلومینیوم تنها ۱۰ درصد بود.
در مرحله بعد دولت سقف رقابت را برای آلومینیوم آزاد کرد و باعث شد که قیمت آلومینیوم در بورس کالا به‌شدت افزایش پیدا کند. در نتیجه بسیاری از تقاضاها از بورس حذف شدند. در این هنگام که آلومینیوم المهدی قصد عرضه محصول خود را در بورس کالا و یکی دو عرضه نصفه و نیمه را انجام داد، گمرک از ورود محموله آلومینای المهدی ممانعت کرد و بخش عمده‌ای از تولید این شرکت از مدار خارج شد.
بنابراین حتی اگر امیدی به عرضه المهدی در بازار آزاد وجود داشت، با این اتفاق آن هم از بین رفت. از آن زمان تا کنون همچنان ایرالکو تنها عرضه‌کننده آلومینیوم در بورس کالا است. البته آلومینیوم المهدی به گروه مپنا واگذار شد و عرضه منظم این شرکت در بورس کالا کمی زمان می‌برد.
نمودار ۱ نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۷ حدود ۱۲۳ هزار تن آلومینیوم در بورس کالای ایران عرضه شد که در مقابل آن ۳۴۳ هزار تن تقاضا وجود داشت و در نهایت ۱۱۸ هزار تن از این محصول معامله شد.
در این میان شمش آلومینیوم به میزان ۹۸ هزار تن عرضه شده بود که با تقاضای ۲۸۲ هزار تنی مواجه شد و ۹۶ هزار تن از این محصول نیز به فروش رفت. بیلت آلومینیوم نیز به میزان ۱۳ هزار تن عرضه شد که در مواجهه با تقاضای ۵۱ هزار تنی، به میزان ۱۲ هزار تن معامله شد. شمش آلیاژی نیز به میزان ۱۲ هزار تن عرضه شد که تقاضایی در حدود ۹ هزار تن داشت و به همین میزان نیز معامله صورت گرفت.
