کشور چین تمایل زیادی به تامین ماده اولیه مورد نیاز خود به شکل دانه‌بندی دارد و با اختلاف بزرگ‌ترین واردکننده سنگ‌آهن دنیا است. در سال ۲۰۲۳، کل تجارت سنگ‌آهن دنیا حدود یک میلیارد و ۵۳۰ میلیون تن ارزیابی شد که از این مقدار ۷۵ درصد آن به چین اختصاص داشت. کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله بحرین و عمان، طی سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌های فراوانی در زمینه تولید گندله سنگ‌آهن انجام داده‌اند و به دنبال آن واردات سنگ‌آهن دانه‌بندی و کنسانتره به این کشورها رشد قابل‌توجهی داشته است. این امر رشد و توسعه فولادسازی را در کشورهای منطقه سرعت بخشیده است.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین» و به نقل از روابط عمومی شرکت مشاوره اقتصادی آرمان آتورپات، تجارت سنگ آهن در دنیا به شکل‌های دانه‌بندی، کنسانتره و گندله انجام می‌پذیرد اما سهم تجارت گندله نسبت به سایر اشکال سنگ‌آهن پایین‌تر است. لازم به ذکر است که سنگ‌آهن دانه‌بندی و کنسانتره تحت فرایند آگلومراسیون به گندله و سینتر تبدیل می‌شود. این فرایند به دلیل انتشار گاز‌های گلخانه‌ای، اکسیدهای گوگرد و غبار اثرات مخرب زیست‌محیطی زیادی به دنبال دارد. همچنین فرایند تولید گندله به دلیل برخورداری از تکنولوژی‌های جدیدتر نسبت به سینتر آلاینده‌های کمتری ایجاد می‌کند. از دیگر مزایای گندله در فرایند احیا مستقیم نسبت به سینتر، می‌توان به نرخ بازیابی بالای این محصول اشاره کرد. در واقع همین مزایا سبب شده است که تجارت سنگ‌آهن آگلومره فقط به شکل گندله انجام پذیرد.
با توجه به اهمیت بالای کاهش انتشارات کربنی در کشورهای توسعه‌یافته، واردات گندله سنگ‌آهن به این کشورها طی سال‌های اخیر افزایش داشته است. بنابراین می‌توان گفت از مزایای استفاده از گندله برای کشورهای واردکننده آن، کاهش انتشار آلاینده‌ها در صنعت آهن و فولاد آن‌هاست و همین امر تمایل را برای واردات این محصول به کشورهای مختلف افزایش می‌دهد. کشور چین، بزرگ‌ترین تولید‌کننده فولاد جهان است که ماده اولیه مورد نیاز این صنعت را به شکل خام تامین می‌کند. از این رو چین در بازار جهانی با اختلاف زیاد از سایر کشورها، بزرگ‌ترین واردکننده سنگ‌آهن جهان به شمار می‌رود. با توجه به این موارد، کشورهای مختلف با در نظر گرفتن نیاز داخلی و با توجه به زیرساخت‌های موجود، سنگ‌آهن مورد نیاز خود را به شکل گندله، سنگ‌آهن دانه‌بندی و یا کنسانتره وارد می‌کنند.
تجارت جهانی سنگ‌آهن
در نمودار شماره یک، تجارت جهانی سنگ‌آهن از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۳ به تفکیک واردات سنگ‌آهن چین و سایر کشورها به نمایش درآمده است. با گذشت زمان، روند کلی تجارت جهانی سنگ‌آهن افزایشی بوده است. این افزایش به ویژه در ۱۰ سال آخر دوره مورد بررسی، با شیب بیشتری اتفاق افتاد؛ به گونه‌ای که حجم تجارت سنگ‌آهن از ۳۶۵ میلیون تن، به بیش از یک میلیارد و ۵۳۰ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ افزایش یافت. لازم به ذکر است که این امر بیشتر تحت تاثیر افزایش واردات سنگ‌آهن چین بوده است.
همان‌طور که در نمودار یک نیز قابل مشاهده است، سهم چین در این بازار افزایش چشمگیری داشت و در سال ۲۰۲۳، چیزی در حدود ۷۵ درصد از کل صادرات سنگ‌آهن جهان به مقصد چین بوده است. کشور چین، بزرگ‌ترین تولید‌کننده فولاد در جهان به شمار می‌رود و با توجه به سهم بالای این کشور از واردات سنگ‌آهن، می‌توان گفت نسبت به سایر کشورها تمایل فراوانی برای واردات مواد خام از جمله سنگ‌آهن دارد.
تمایل چین به واردات سنگ‌آهن بالاست زیرا ذخایر داخلی این کشور عیار پایینی دارند و در ضمن میزان تولید داخلی، پاسخ‌گوی تقاضای عظیم صنایع فولادی این کشور نیست. تولید فولاد نیازمند سنگ‌آهن با کیفیت بالا (عیار بیشتر از ۶۰ درصد) است اما ذخایر داخلی چین عمدتا عیار پایین‌تری دارند و منابع داخلی موجود، قابلیت تامین کل نیاز این کشور به سنگ‌آهن را ندارند.
به همین دلیل، چین سنگ‌آهن دانه‌بندی را از کشورهایی مانند استرالیا و برزیل وارد می‌کند که هم عیار بالاتری نسبت به سنگ‌آهن چین دارند و هم نسبت به بسیاری از کشورهای دیگر، سنگ‌آهن را با قیمت مناسب‌تری عرضه می‌کنند. علاوه‌براین، با توجه به عیار مناسب سنگ‌آهن استرالیا و برزیل، این واردات به کاهش هزینه‌های تولید و افزایش بهره‌وری در صنایع فولاد چین کمک می‌کند.
کشور چین، حجم بسیار زیادی از سنگ‌آهن را وارد می‌کند و این امر سبب شده تا روند حجم کل تجارت سنگ‌آهن دنیا تحت تاثیر واردات این کشور قرار بگیرد. بنابراین با توجه به حجم بالای واردات سنگ‌آهن چین و مستثنی بودن تمایل این کشور به واردات مواد خام، برای بررسی روند سهم گندله در بازارهای جهانی، واردات سنگ‌آهن کشور چین در نمودار ۲ در نظر گرفته نشده است.
سهم گندله در بازار جهانی سنگ‌آهن طی سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۴ روند افزایشی در پیش گرفت اما از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳، سهم گندله در تجارت جهانی سنگ‌آهن کاهش یافت. یکی از دلایل اصلی کاهش سهم گندله در این بازار می‌تواند به افزایش تمایل برخی کشورها به واردات سنگ‌آهن برگردد. بررسی‌ها نشان داد که هم‌زمان با کاهش این سهم، واردات سنگ‌آهن به برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس افزایش یافته است.
طی سال‌های اخیر و به ویژه از سال ۲۰۱۴، سهم گندله در بازار تجارت سنگ‌آهن با کاهش همراه بود و از ۳۸ درصد در سال ۲۰۱۴، به حدود ۲۷ درصد در سال ۲۰۲۳ کاهش پیدا کرد. سهم گندله در بازار جهانی تجارت سنگ‌آهن در سال ۲۰۲۳ برابر با ۲۷ درصد به دست آمد که این سهم نسبت به سال قبل از آن، در حدود ۴ واحد درصد افت داشت.
توسعه صنعت گندله‌سازی در برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند عمان و بحرین، می‌تواند بر این سهم اثر گذار باشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که حجم واردات سنگ‌آهن به کشورهای بحرین و عمان، به ویژه در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشت و این دو کشور طی سال ۲۰۲۴، در مجموع بیش از ۲۴ میلیون تن واردات سنگ‌آهن داشته‌اند که این میزان نسبت به سال قبل از آن، در حدود ۱۴ درصد رشد را تجربه کرد.
به طور کلی افزایش واردات سنگ‌آهن این دو کشور طی دوره ۱۰ ساله منتهی به ۲۰۲۳ سرعت گرفته است. لازم به ذکر است که در این دوره سهم گندله در بازار جهانی سنگ‌آهن روند کاهشی داشت که با روند افزایشی واردات سنگ‌آهن به عمان و بحرین هم‌خوانی دارد. سهم این دو کشور از تجارت جهانی سنگ‌آهن در سال ۲۰۲۳ به ۶ درصد رسید؛ در حالی که این سهم در سال ۲۰۱۴ تنها ۳ درصد برآورد شد.
امروزه در کشورهای منطقه خلیج فارس به دلیل برخورداری از منابع عظیم گاز طبیعی، روش احیا مستقیم برای تولید آهن گسترش زیادی پیدا کرده است. کشورهای بحرین و عمان با توجه به موقعیت جغرافیایی و دسترسی به آب‌های آزاد، از امکان تجارت با کشورهای مختلف برخوردار هستند و همین امر شرکت‌های بزرگ را به سرمایه‌گذاری در این کشورها برای تولید و تامین گندله مورد نیاز منطقه تشویق کرده است.
بحرین طی سال‌های اخیر در صنعت گندله‌سازی رشد چشمگیری داشته است. شرکت «GIIC» با همکاری کوبه استیل ژاپن، واحدهای گندله‌سازی پیشرفته‌ای با ظرفیت چند میلیون تنی در شهر حد احداث کرده است. بحرین استیل نیز با تولید سالانه چهار میلیون تن گندله، به تامین‌کننده اصلی برای صنایع فولاد منطقه از جمله عربستان سعودی تبدیل شده است.علاوه‌براین در سال ۲۰۲۴، قراردادی دو میلیارد دلاری بین فولاد بحرین و ارکان امارات امضا شد که به توسعه بیشتر این صنعت کمک می‌کند.
بحرین اکنون نقش مهمی در تامین مواد اولیه صنایع فولادسازی منطقه ایفا می‌کند. عمان نیز در سال‌های اخیر به یکی از مراکز اصلی گندله‌سازی در خاورمیانه تبدیل شده است. شرکت برزیلی واله با سرمایه‌گذاری دو میلیارد دلاری، دو کارخانه در بندر صحار با ظرفیت ۹ میلیون تن در سال ایجاد کرده است. شرکت «Jindal Shadeed» نیز در حال ساخت کارخانه‌ای با ظرفیت ۶ میلیون تن در عمان است که تا پایان ۲۰۲۴ به بهره‌برداری خواهد رسید. با مشارکت شرکت‌های بین‌المللی، عمان به یک قطب کلیدی برای تامین گندله در منطقه تبدیل شده است.
انتهای پیام//
