مجتمع طلای موته که یکی واحدهای زیرمجموعه شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران محسوب می‌شود، در زمینه‌های اکتشاف، استخراج و استحصال طلا فعالیت دارد و در این زمینه پیشرو است. این مجتمع با اضافه کردن معدن سوم، سعی در افزایش میزان ذخایر طلای کشور دارد. برای آشنایی بیشتر با فعالیت‌های طلای موته، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» با علیرضا طالاری، مدیرعامل مجتمع طلای موته به گفتوگو نشسته که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
توضیحاتی در خصوص تاریخچه فعالیت شرکت طلای موته بفرمایید.
مجتمع طلای موته عملیات اکتشافات اولیه را از سال ۱۳۳۶ توسط شرکت سهامی کل معادن آغاز کرده است. در بدو کار ۹ محدوده طلادار به وسعت ۱۵۰ کیلومتر مربع شناسایی شده و در سال ۱۳۶۸ با همکاری شرکت مهندسی استرالیاییBHP اکتشافات تکمیلی و بررسی‌های تفضیلی انجام شد و قرارداد احداث کارخانه منعقد شد، در واقع، مجتمع طلای موته به عنوان اولین مرکز فرآوری طلا در سطح کشور در اسفند ماه سال ۱۳۷۱ به بهره‌برداری رسید. ظرفیت اسمی کارخانه نیز بر مبنای طراحی‌های انجام شده حدود ۶۰۰ تن خاک در طول مدت زمان ۲۴ ساعت تعریف شده است که در آن زمان میانگین عیار استخراج بر مبنای بالای ppm2 در نظر گرفته شده بود اما در حال حاضر، با عیار میانگین ppm ۱٫۵ به فعالیت خود ادامه می‌دهیم. اکنون ظرفیت اسمی کارخانه سالانه ۱۸۰ هزار تن فرآوری خاک معدنی است که در حال حاضر تا ۲۳۰ تا ۲۳۵ هزار تن افزایش تولید داشته‌ایم. به عبارت بهتر، در حال پر کردن ظرفیت واقعی خود هستیم و می‌توان گفت تقریبا با ۱۵ درصد فراتر از برنامه تعیین شده در حال فعالیت هستیم و در واقع ظرفیت واقعی را نیز با گسترش مدارهای لیچینگ افزایش داده‌ایم.
از ابتدا تا کنون تنها از دو معدن سنجده و چاه خاتون عملیات استخراج را انجام داده‌ایم و سایر مناطق به علت قرارگیری در منطقه حفاظت شده سازمان محیط زیست، نتوانستیم مجوزهای لازم را جهت استخراج کسب کنیم. خوشبختانه طی مدت اخیر توانستیم مجوزهای زیست‌محیطی معدن سوم به نام دره اشکی را نیز اخذ کنیم و امیدوار هستیم تا یکی دو ماه آینده نیز پروانه بهره‌برداری آن را دریافت کنیم. در حال حاضر، این مجتمع شامل دو بخش معدن و کارخانه است که فعال و پویا کار خود را دنبال می‌کنند. گفتنی است که در مجتمع طلای موته ۹ معدن شناسایی شده وجود دارد که فاصله هر کدام نسبت به یکدیگر ۱۵۰ کیلومتر است که از سال ۱۳۷۱ تا کنون فقط دو معدن فعال هستند. در حال حاضر، معدن سوم که در شمال غرب معدن چاه خاتون قرار دارد نیز در حال سپری کردن مراحل فعال‌سازی است و سال آینده جزو معادن فعال ما خواهد بود. در واقع، معادن مجتمع طلای موته از دو معدن فعال به سه معدن توسعه خواهد یافت.
در مجتمع طلای موته برای تولید محصول از چه نوع تکنولوژی استفاده می‌کنید؟
معادن مجتمع منطبق با سایر معادن کشور از نوع روباز هستند؛ در نتیجه؛ در بخش کارخانه تکنولوژی به کار گرفته شده لیچینگ مستقیم است. فرایند تولید شامل بخش سنگ‌شکنی، آسیاب‌کنی، تانک‌های لیچینگ می‌شود. در واقع، ما از تکنولوژی تانک لیچینگ به روش سیانوراسیون استفاده می‌کنیم که در نهایت به اتاق طلا ختم می‌شود؛ مکانی که طلای استحصال شده ذوب شده و در قالب‌های شمش ریخته می‌شود. گفتنی است که استحصال طلا به دو روش هیپ لیچینگ و تانک لیچینگ انجام می‌شود و روش تانک لیچینگ یکی از بهترین روش‌های مدرن به حساب می‌آید که ما از آن استفاده می‌کنیم. روش تانک لیچینگ راندمان بیشتری نسبت به هیپ لیچینگ دارد. روش هیپ لیچینگ اغلب برای ذخایر زیاد با عیار پایین استفاده می‌شود و روش تانک لیچینگ حداقل ۲۰ تا ۲۵ درصد ریکاوری بیشتری نسبت به روش هیپ دارد که در نهایت می‌توانیم منابع را جذب کنیم.
قابل ذکر است که در حال حاضر ما طلا با عیار ۲۴ یا ۹۹۹ تولید می‌کنیم. همان‌طور که می‌دانید عیار طلا را بر حسب ۹۹۹ بر هزار می‌سنجند و طبق عرفی که در بازار رایج بوده، عیار ۲۴، بالاترین عیار است که ما تولیدکننده این میزان عیار هستیم. شمش‌های تولیدی وزن دقیق یک کیلوگرم دارند و قابل ذکر است که ما شمش ۵۰۰ گرمی نیز تولید کرده‌ایم. شمش‌های طلای موته از نظر استاندار، دارای علامت تشویقی استاندارد هستند؛ یعنی تمام شمش‌ها به آرم و کد استاندارد مجهز شده‌اند و مشتریان می‌توانند با اطمینان خاطر از عیار و وزن خرید کنند.
فرایند فروش شرکت طلای موته به چه شکل انجام می‌شود؟ آیا صادرات محصول نیز دارید؟
مجتمع طلای موته به صورت ۱۰۰ در ۱۰۰ دولتی بوده و بر اساس سیاست‌های دولت، محصول ما بر حسب برنامه‌ای که از طریق کمیته سرمایه‌گذاری تدوین شده، در بورس کالا عرضه می‌شود و از طریق بازار و به صورت آزاد نمی‌توانیم فروش داشته باشیم و کل محصولات خود را در تالار صنعتی بورس کالا طی روزهایی خاصی عرضه می‌کنیم. در آن لحظه بر مبنای ساعتی که عرضه ما بر تابلوی بورس نمایش داده می‌شود، قیمت را از سایت اتحادیه طلا و جواهر تهران استخراج کرده و قیمت پایه را مشخص می‌کنیم.
گفتنی است متاسفانه یا خوشبختانه، صادرات طلا نداریم. در حال حاضر، سالانه ۷۰ تن طلا در کشور مصرف و حدود ۱۱ تن در سال تولید می‌شود که با توجه به این اعداد به وضوح مشخص است که کشور تا چندین سال آینده فضا برای واردات طلا دارد و نیازی به صادرات این فلز گران‌بها نیست. صادرات به شکل مصنوعات و محدود انجام می‌شود و به این زودی برای صادرات شمش طلا برنامه‌ای نداریم. ممکن است در آینده سیاست‌های دولت تغییر کند و با صدور دستوری از جانب آن ما نیز به سمت صادرات سوق پیدا کنیم.
شرکت طلای موته چه سهمی در تولید طلا در کشور را دارد؟
در حال حاضر، این شرکت حدود ۴ درصد سهم تولید کشور را به خود اختصاص داده است. به عبارتی ما سالانه چیزی حدود ۳۵۰ کیلوگرم طلا تولید می‌کنیم و با توجه به میزان ۱۱ تنی تولید طلا در کشور، سهم ۴ درصدی برای طلای موته برآورد می‌شود.
گفتنی است که معدن سوم میزان تولید ما را افزایش نخواهد داد بلکه میزان ذخایر را زیاد می‌کند. چراکه یکی از مسائلی جدی که مجتمع طلای موته را همیشه تهدید می‌کرد، میزان ذخیره ماده معدنی بود و ذخایر معادنی که در حال حاضر از آن‌ها استفاده می‌کنیم، در سال‌های آینده رو به اتمام خواهد بود و ناچار هستیم از معادن جدید برای پایداری در تولید استفاده کنیم. چراکه در سال‌های گذشته با توجه به شرایط نوع ماده معدنی که در اختیار داریم با افت عیار مواجه بودیم و حدود عیار نیز ppm ۱٫۵ بوده که میزان کمی است.
ما از حداکثر ظرفیت کارخانه استفاده می‌کنیم و اگر بتوانیم عیارهای بالاتری از معادن استخراج کنیم، مطمئنا میزان تولید نیز ارتقا خواهد یافت اما با توجه به برنامه استخراجی که در معادن داریم، میزان عیار همین مقدار است. در نتیجه نمی‌توان گفت که معدن سوم موجب افزایش میزان تولید خواهد شد. اگر بتوانیم تعداد معادن فعال را اضافه کنیم، می‌توانیم در بحث افزایش ظرفیت حرفی برای گفتن داشته باشیم و حتی میزان ظرفیت را تا ۱٫۵ برابر نیز ارتقا دهیم. این موضوع به شرطی رخ می‌دهد که ذخیره ماده معدنی را حداقل برای ۱۵ سال آینده تامین کنیم تا بتوانیم در آن جهت گام برداریم.
به عقیده شما مهم‌ترین چالش‌های تولیدکنندگان طلا چه مواردی هستند؟
بحث محیط زیست یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که با آن دست و پنجه نرم می‌کنیم. همان‌طور که پیش‌تر ذکر شد، بعد از آزادسازی معدن سوم، ۹ معدن دیگر داریم که به دلایل زیست‌محیطی مجوز فعالیت و حتی شناسایی ذخیره قطعی آن‌ها را به ما نمی‌دهند. علاوه‌براین، تامین و واردات مواد اولیه نیز از دیگر معضلات ما محسوب می‌شود. سهم واردات موادی همچون سیانور، سدیم و کربن فعال که مصرف می‌کنیم بسیار اندک است که مراحل وارد کردن آن‌ها نیز مشکل است که با تدبیر و برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته تا کنون در این خصوص با مشکلی مواجه نبوده‌ایم و از طرفی قیمت‌ها با توجه به نرخ ارز خیلی افزایش داشته‌اند که بر بهای تمام شده محصول نهایی تاثیر بسزایی گذاشته است. به طور کلی، بیشترین چالش را با سازمان محیط زیست داریم که در صورت همکاری کارشناسان این سازمان بسیاری از مسائل ما حل خواهد شد و می‌توانیم در بخش اکتشاف و شناسایی سایر معادن خود نیز کار کنیم و مطمئنا به جایگاه خیلی بهتری خواهیم رسید.
دولت چطور می‌تواند از تولیدکننده طلا حمایت کند؟
ما تنها توقعی که از دولت داریم این است که همکاری بیشتری برای برقراری ارتباط مجتمع طلای موته با سایر سازمان‌ها داشته باشد. شرکت ما و سازمان‌های مقابل آن نیز دولتی هستند و در صورت انجام حمایت‌های لازم، می‌توان همکاری‌های دو جانبه را بیش از پیش گسترش داد. ماشین‌آلات مصرفی ما، فرسوده هستند که این موضوع بر روند کاری مجموعه قطعا تاثیر سوء دارد و این موضوع را به ویژه در بخش استخراج ماده معدنی بیشتر احساس می‌کنیم که در صورت حمایت‌های دولت در تامین و تهیه این نوع تجهیزات می‌توانیم گام‌های بلندتری را در راستای عملکرد مثبت شرکت برداریم.
توضیحات مختصری را در خصوص طرح جامع طلا ارائه دهید.
طرح جامع طلا یکی از بهترین طرح‌هایی بود که توسط سازمان توسعه و نوسازی عنوان و به شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران واگذار شد و در ادامه به شرکت طلای موته رسید. پیمانکار این طرح انتخاب شده و از تیر ماه سال جاری نیز اجرای آن کلید خورده است. امیدوار هستیم تا مهر ماه سال ۱۴۰۰ تدوین این طرح به پایان برسد.
خوشبختانه تا به امروز این طرح با موفقیت پیش رفته و فاز اول آن به طور کامل به اتمام رسیده است و فازهای دوم و سوم آن نیز حدود ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌اند و تا یک ماه آینده این دو فاز نیز تکمیل خواهد شد و در نهایت فازهای چهارم و پنجم در زمان مقرر آن تمام خواهد شد.
در واقع، طرح جامع طلا یک طرح کلی است و از اکتشاف معادن و زمین‌شناسی تا مراحل پایانی تولید شمش طلا و مصنوعات طلا و حتی بازار را مورد بررسی قرار می‌دهد. در راستای این طرح می‌توان میزان تولیدات طلای کشور، معادن فعال، مقدار طلای استخراج شده، حجم واردات طلا و قاچاق آن را نیز شناسایی کرد. با توجه به میزان موارد نام برده می‌توان برنامه‌ریزی کرد و در جهت پیشرفت صنعت طلای کشور اقدامات موثرتری را انجام داد و چشم‌انداز روشنی را ترسیم کرد.
استراتژی این شرکت برای آینده چیست و چه طرح‌های توسعه‌ای را در دستور کار دارید؟
مجتمع طلای موته به عنوان اولین مرکز تولیدکننده طلا در کشور شناخته می‌شود. یکی از طرح‌های توسعه‌ای که در نظر داریم و اجرای آن را آغاز کردیم، طرح یک مدار آبگیری است اما به دلیل نوسانات نرخ ارز، پیمانکاران نتوانستند به تعهدات خود پایبند باشند. قصد داریم مجددا در سال آینده فرایند مناقصه آن را مجددا کلید بزنیم. این مدار با استفاده از روش‌های آبگیری که شامل تیکنر و فیلتر پرس است که می‌تواند حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد آب فرایند را ریکاوری کند. علاوه‌براین، برای استحصال طلا به یک روش جدید دست یافته‌ایم که بتوانیم سالانه ۴۰ کیلوگرم طلا از سدهای باطله قدیمی استخراج کنیم.
در راستای تعهدات زیست‌محیطی، می‌توان گفت که گلخانه‌هایی را احداث کرده‌ایم و سالانه ۱۰ هزار اصله نهال و گیاهانی که نسبت به کم آبی مقاوم هستند را روی سدها و سنگرهای باطله پرورش داده‌ایم. در رابطه با زیباسازی ظاهری و عیاری شمش نیز قابل ذکر است که در سال جاری توانستیم خود را تا حد استانداردهای جهانی ارتقا دهیم. همچنین در برنامه خود داریم تا معادنی که در شعاع ۲۰۰ کیلومتری مجتمع واقع هستند و توسط شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران شناسایی شده‌اند را نیز در راستای تکمیل مراحل اکتشافی و شناسایی با این شرکت تعامل برقرار کنیم و یا اینکه خرید ماده معدنی از آن داشته باشیم تا بتوانیم میزان طلای تولیدی در مجتمع موته را دو برابر افزایش دهیم.
