کشف، استخراج و تولید طلا به عنوان یک فلز گران‌بها که از خواص و ارزش بسیار بالایی برخوردار است، همواره مورد توجه کشورهای گوناگون بوده است. در سال ۲۰۲۱، در مجموع چهار هزار و ۷۱۱ تن طلا در سطح جهان عرضه شده که با تقاضای ۱۰۰ درصدی مواجه شده است. استرالیا، روسیه، آفریقای جنوبی و ایالات متحده آمریکا از بیشترین ذخایر معدنی طلا در جهان برخوردار هستند. در این بین، سهم ایران از کل ذخایر ۱٫۴ درصد و سهم تولید معدنی از طلای جهان تنها ۰٫۳ درصد است که اختلاف قابل توجهی با رقم سهم از ذخایر دنیا دارد. چین با ذخیره دو هزار تن طلای معدنی و تولید ۳۶۸ تن و نرخ بهره‌برداری  ۱۸٫۴ درصدی از ذخایر طلا، در مقام نخست برترین تولیدکنندگان طلا قرار دارد و ایران، با ذخیره ۷۳۶ تن و تولید تنها ۱۰ تن طلا و نر خ بهره‌‎برداری ۱٫۳ درصدی در رتبه یازدهم قرار گرفته است.

کشور ما با توجه به ساختار زمین‌شناسی و متالوژنی و به دنبال قرارگرفتن روی کمربند کانی‌سازی طلا، از پتانسیل بالایی جهت افزایش ظرفیت تولید این ماده معدنی برخوردار است و بیش از ۷۰ کانسار طلا در داخل کشور شناسایی شده که ازجمله آن‌ها می‌توان به موته در اصفهان، زرشوران و آق‌دره در آذربایجان‌غربی، داشکسن در کردستان، اخترچی در مرکزی، توزلار در زنجان و… با مجموع ذخایر بالغ بر ۷۰۰ تن اشاره کرد. مادامی که بعضی کشورهای منطقه در حال سرمایه‌گذاری بلندمدت در صنعت طلا هستند، نیاز است تا ما اقدامات لازم و کافی جهت بهره‌برداری از ذخایر طلای موجود در کشور را انجام دهیم تا عقب‌ماندگی‌های موجود در رقابت با سایر کشورها را جبران کنیم.

از لحاظ زمین‌شناسی، ۱۳ منطقه متالوژنی در داخل کشور تعریف شده است که امکان اجرای اکتشاف و استخراج طلا در آن‌ها وجود دارد و از آنجایی که بیشترین ذخایر طلا در مناطق دورافتاده واقع شده‌اند، در صورت اجرای عملیات‌های مختلف معدنی، می‌توان با فراهم کردن زیرساخت‌های لازم جهت دسترسی به این مناطق همچون احداث جاده، تامین آب، برق و… از یک فرصت طلایی برای سودآوری بهره برد. همچنین از آنجایی که به دلیل نرخ تسعیر بالای ارز، هزینه‌های تولید مانند قیمت حامل‌های انرژی در داخل کشور نسبت به کشورهای همجوار کمتر است، انگیزه بالایی جهت سرمایه‌گذاری در این زمینه در میان فعالان معدنی وجود دارد که باید به درستی از آن استفاده شود. نکته مهم در این خصوص آن است که اگر بتوانیم میزان تولید طلای کشور را افزایش دهیم، می‌توانیم آن را به نرخ جهانی در بازار بین‌المللی عرضه کنیم که در نهایت، منجر به ارزآوری قابل توجهی خواهد شد. دانش مورد استفاده جهت استحصال طلا در داخل کشور، تا حدودی بومی است و این امکان وجود دارد با به‌کارگیری تکنولوژی‌های جدید در بهره‌برداری از ذخایر سولفیدی کم‌عیار، به سرعت سهم تولید خود را با رشد چهار برابری به سهم ذخایر کشور از ذخایر کل جهان نزدیک کنیم.

با این وجود، چالش‌های فراوانی نیز در صنعت طلای کشور وجود دارد که تنها مختص به این صنعت معدنی نیست. متاسفانه با روی کار آمدن دولت‌های جدید، ما شاهد تغییر بعضی رویه‌ها و دستورالعمل‌ها در حوزه معدن و صنایع معدنی هستیم که به هیچ وجه به نفع این حوزه نیست.

مسیر دریافت مجوزهای لازم از سازمان‌های حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی، یکی از چالش‌هایی است که فعالان صنعت طلا همواره با آن مواجه هستند. در واقع، ممانعت‌های به عمل آمده از جانب این سازمان‌ها، گاهی اوقات منجر به ایجاد رانت و فساد مالی می‌شود و بر همین اساس، باید همکاری‌های لازم در خصوص ارائه اطلاعات صریح و شفاف با فعالان این صنعت صورت پذیرد تا شاهد رشد و تسریع هرچه بیشتر در تولید طلای کشور باشیم. نکته جالب اینکه تولید طلا در بسیاری از کشورهای توسعه یافته جهان در مجاورت زمین‌های مسکونی و جنگلی انجام می‌شود و دولت‌ همکاری‌ خوبی را با معدن‌‎کاران دارد؛ در حالی که در داخل کشور به دلیل عدم همکاری‌ لازم و ارائه اطلاعات کافی به فعالان معدنی، زمانی که آن‌ها اقدام به ثبت محدوده در سامانه کاداستر می‌کنند، باید بروکراسی‌های اداری بسیار زمان‌بر را طی کنند که همین امر منجر به کاهش انگیزه لازم برای افزایش تولید طلا در کشور خواهد شد.

کمبود نیروی انسانی متخصص در زمینه‌های کشف و استخراج طلا، یکی دیگر از چالش‌هایی است که بر همین اساس باید اقدامات لازم در خصوص پرورش افراد متخصص و ارائه آموزش‌های عملی و کاربردی لازم در دانشگاه‌ها انجام شود. همچنین ۹۰ درصد ماشین‌آلات معدنی مورد استفاده در صنعت طلا فرسوده شده‌اند و مشخص نیست چرا مجوز واردات ماشین‌آلات جدید از جانب مسئولان ذی‌ربط صادر نمی‌شود! طبیعی است با فرسوده شدن ماشین‌آلات معدنی، هزینه تعمیر و نگهداری آن افزایش و به دنبال آن، راندمان کاهش پیدا ‌کند.

موضوع معارضان محلی نیز معضل بسیار بزرگی است که چالش‌های ناشی از آن روز به روز در حال افزایش است و دولت باید تدابیر لازم در خصوص رفع این مشکل را در دستور کار خود قرار دهد. همچنین لازم است تا شرایط مطلوب جهت سرمایه‌گذاری و حضور موثر بخش خصوصی در صنعت طلای کشور فراهم شود. چراکه اگر دولت همکاری لازم با بخش خصوصی را در این زمینه داشته باشد، می‌توانیم در آینده نزدیک شاهد ورود بیشتر سرمایه، دانش فنی و تجهیزات جدید به صنعت طلای کشور و افزایش تولید این ماده معدنی به میزان ۴۰ تن در سال باشیم. مدیریت هدفمند، برنامه‌ریزی دقیق و کارشناسانه دولت در بلندمدت به منظور بهره‌برداری از ذخایر طلا و حمایت بیشتر از بخش خصوصی جهت تولید این ماده معدنی، می‌تواند آینده و چشم‌انداز روشنی را در این صنعت مهم و باارزش رقم بزند.

یادداشت: کارشناس فلزات‌آنلاین