با ممنوعیت واردات لوازم خانگی، میدان فروش برای تولیدکنندگان داخلی گسترده‌تر شد اما به دلیل تشدید تحریم‌ها، تامین مواد اولیه و قطعات یدکی مورد نیاز برای تولید این محصولات از کشورهای خارجی به سختی امکان‌پذیر بود. به همین دلیل صنعت لوازم خانگی کشور قدم در راه بومی‌سازی گذاشت که در این مسیر به حمایت صنایع‌تامین‌کننده‌ای نظیر صنعت فولاد نیز نیاز داشت.
با توجه به اینکه تامین مواد اولیه و قطعات یدکی مورد نیاز صنایع لوازم خانگی در سال گذشته به خوبی اتفاق افتاد، در ابتدای سال جاری شاهد رشد تولید محصولات این حوزه بودیم اما به نظر می‌رسد در مدت باقی مانده از سال، به ویژه در حوزه تامین ورق‌های فولادی سرد و گالوانیزه و همچنین تامین قطعات یدکی، بخش لوازم خانگی با معضل مواجه شود.
قرار بود موضوع تامین ورق فولادی برای صنایع خودروسازی و لوازم خانگی به صورت ویژه در دستور کار وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار گیرد اما در عمل این اتفاق نیفتاده است و همچنان نظام عرضه و تقاضا به دلیل دخالت دولت با مشکل مواجه است. این امر باعث می‌شود تولیدکنندگان متوسط و کوچک لوازم خانگی ورق فولادی مورد نیاز خود را با دو برابر قیمت بورس کالا از بازار آزاد تامین کنند. آمارها گویای آن است که در ۶ ماه نخست سال جاری تنها ۲۲ درصد ورق فولادی مورد نیاز صنایع لوازم خانگی از بورس کالا تامین شده است که نشان می‌دهد ساز و کار مناسبی برای تامین این ورق‌ها وجود ندارد و حدود ۸۰ درصد از ورق سرد و گالوانیزه تولیدی در کشور با قیمت‌های بسیار بالا در بازار آزاد از سوی دلالان عرضه می‌شود. به همین دلیل رانت بسیار گزافی در این میان وجود دارد که تولیدکنندگان ورق، تولیدکنندگان لوازم خانگی و به تبع آن، مصرف‌کنندگان نهایی را متضرر می‌کند. در این میان، نکته قابل توجه آن است که تولید ورق سرد و هم ورق گالوانیزه در کشور برای تامین نیاز صنایع خودروسازی و لوازم خانگی کافی است اما همین ورق فولادی برای اکثر کارخانه‌های فعال در صنعت لوازم خانگی به راحتی در دسترس نیست.
متاسفانه سیستم توزیع ورق فولادی مورد نیاز برای صنایع لوازم خانگی پراشکال بوده و در این رابطه لازم است وزارت صنعت، معدن و تجارت با تدبیر این مشکل را حل کند زیرا تولیدکنندگان لوازم خانگی نباید از بازار آزاد ورق مورد نیاز خود را با دو برابر قیمت واقعی تامین کنند و این تفاوت قیمت ظلم در حق تولیدکننده و مصرف‌کننده نهایی است. به طور مثال، قیمت پایه عرضه ورق گالوانیزه در بورس کالا حدود ۱۵ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم است اما همین ورق در بازار آزاد حدود ۳۰ هزار تومان از دلال خریداری می‌شود. تفاوت ۱۰۰ درصدی قیمت از تولیدکننده تا مصرف‌کننده، رانتی است که تنها جیب دلالان را پر می‌کند. این یعنی توزیع ورق فولادی در یک سیستم ضعیف و ناکارآمد اتفاق می‌افتد که هیچ سودی برای تولیدکننده و مصرف‌کننده نهایی ندارد.
یکی از راهکارهای بهبود تامین مواد اولیه صنعت لوازم خانگی این است که مانند بسیاری از کشورها، عرضه و تقاضا میان تولیدکننده و مصرف‌کننده آزاد باشد و این دو، خود قیمت نهایی را تعیین کنند تا دست دلالان از بازار کوتاه شود. البته برای این سیستم توزیع، ضروری است نظارت قوی برقرار شود تا تخلف رخ ندهد. گفتنی است که بسیاری از کشورهای پیشرفته این راه را پیموده‌اند و اگر خواستار پیشرفت صنعتی هستیم، نباید از سیستم‌های ناشناخته‌ای که کارآمدی آن مشخص نیست، استفاده کنیم. تولید ورق سرد و گالوانیزه به اندازه کافی در کشور انجام می‌شود و اگر عرضه آن آزاد شود، می‌تواند به از بین بردن اختلاف قیمت در بازار، میان تولیدکننده و مصرف‌کننده منجر شود.
راهکار دیگر تامین مواد اولیه صنعت لوازم خانگی این است که شرایط تامین ورق فولادی از بورس کالا تسهیل شود. در حال حاضر، تولیدکنندگان کوچک و متوسط لوازم خانگی که حجم کمی از ورق فولادی را مصرف می‌کند، امکان تامین مواد اولیه از بورس کالا را ندارند. این تولیدکنندگان که بخش عمده از لوازم خانگی کشور را تولید می‌کنند، باید بازار آزاد را برای تامین مواد اولیه انتخاب کنند زیرا برای خرید از بورس کالا، حداقل تناژ خرید ۵۰ تا ۱۰۰ تن برای هر خرید است اما بسیاری از تولیدکنندگان لوازم خانگی به این میزان ورق فولادی نیاز ندارند. حتی شرکت‌های بزرگ نیز ممکن است نیاز چندانی به تامین ورق‌های فولادی خاص نداشته باشند. البته تولیدکنندگان بزرگ مانند فولاد مبارکه می‌توانند توسط شرکت‌های توزیع‌کننده، توزیع بار خرد را انجام دهند و نیاز تولیدکنندگان لوازم خانگی را تامین کنند.
برای حل مشکلات صنعت لوازم خانگی نیازمند بازنگری در سیستم توزیع هستیم و باید از این صنعت به جهت سر و کار داشتن با مصرف‌کننده نهایی حمایت کرد زیرا حمایت از صنایع داخلی علاوه بر اینکه باعث توسعه می‌شود، اشتغال و ارزش‌آفرینی نیز ایجاد می‌کند. ضمن اینکه افزایش تولید و افزایش ظرفیت نیز در کشور اتفاق می‌افتد. به دنبال این تحولات، صادرات غیر نفتی و محصولات صنعتی و ارزآوری برای کشور رقم می‌خورد.
یادداشت: علیرضا محمدی دانیالی، رئیس هیئت مدیره انجمن صنایع لوازم خانگی ایران
انتهای پیام//
